داعش توجه خود را به سمت آسیای میانه نشانه رفته است

استراتژی رسانه‌ای داعش شامل انتقاد از دولت و رهبران آسیای مرکزی است و روابط طا-لبان با رژیم‌های به اصطلاح «مرتد» در تاشکند و دوشنبه را محکوم می‌کند

داعش- شاخه خراسان مسئولیت حمله ماه اپریل ۲۰۲۲ به ازبیکستان را بر عهده گرفت.

در هفته‌های اخیر، داعش در شمال افغانستان فعال بوده است که طا-لبان را بر آن داشته تا یک سری عملیات ضد تروریستی علیه مخفی‌گاه‌های داعش انجام دهند. مکان این عملیات‌ها، این واقعیت که جنگجویان خارجی تاجیک و ازبیک در حملات طا-لبان کشته شدند و تلاش‌های داعش ISKP در تبلیغات، جذب نیرو و جمع‌آوری کمک‌های مالی با هدف هدف قرار دادن آسیای مرکزی می‌تواند پیامدهای امنیتی فراملی به آسیای مرکزی در پی داشته باشد. در نتیجه، ازبیکستان، تاجیکستان و سایر کشورهای همسایه اقدامات امنیتی را برای مقابله با این تهدید به اجرا گذاشته اند.

حملات داعش در شمال افغانستان و امنیت مرزی آسیای مرکزی:

داعش در ماه‌های اخیر در شمال افغانستان فعال بوده است و طا-لبان نیز با سرکوب این گروه و دستگیری و کشتن چندین عضو آن، از جمله ایدیولوگ‌های برجسته و جنگجویان رده بالا، واکنش مشابهی علیه آن‌ها نشان داد. این موضوع باعث نگرانی کشورهای آسیای مرکزی در مورد تکرار حملات موشکی داعش ISKP شده است که در اپریل و می ۲۰۲۲ علیه ازبیکستان انجام شد.

در مزارشریف، داعش به تاریخ ۹ مارچ محمد دواد مزمل را که والی طا-لبان آن ولایت بود کشت. درست چند روز بعد، داعش مسئولیت حمله‌ای را بر عهده گرفت که شیعیان را هدف قرار داد و بیش از ۳۰ نفر را در یک بمب گذاری در داخل مرکز فرهنگی تبیان کشت. این گروه در بدخشان نیز فعال بوده است. داعش در دسمبر ۲۰۲۲ یک خودروی بمب‌گذاری شده را در نزدیکی مقر پولیس در فیض‌آباد منفجر کرد که منجر به کشته شدن یک فرمانده پولیس طا-لبان و سایر پرسونل امنیتی شد.

طا-لبان نیز با یک سری حملات ضد تروریستی به خانه‌های امن داعش پاسخ داد. ریاست عمومی استخبارات طا-لبان (GDI) مخفی‌گاه‌های مشکوک داعش در ولایت بلخ را هدف قرار داد. در ماه مارچ، استخبارات طا-لبان ادعا کرد که نیروهایش چندین عضو برجسته رهبری داعش، از جمله ابوعمر افریدی یکی از اعضای شورای مرکزی و استاد سلمان تاجیکستانی مربی و متخصص مواد منفجره را کشتند. استخبارات GDI همچنین ادعا کرد که عضو داعش که متهم به دست داشتن در چندین انفجار در بلخ و ترور والی این ولایت بود، دستگیر شده است.

کارزار داعش برای گسترش به آسیای مرکزی:

کشورهای آسیای مرکزی با توجه به سابقه حملات فرامرزی و فعالیت‌های شبه‌نظامی داخلی در منطقه خود دلایلی برای نگرانی دارند. برای مثال، در جولای ۲۰۱۸، حمله داعش شاخه خراسان در منطقه دنغاره تاجیکستان، جان چهار بایسکل‌سوار غربی را گرفت و تعدادی را زخمی کرد. در نوامبر ۲۰۱۹، نیروهای امنیتی تاجیکستان ۱۵ عضو داعش ISKP را در یک ایست بازرسی در نزدیک مرز تاجیکستان-ازبیکستان کشت و چهار نفر دیگر را بازداشت کردند. اندکی پس از آن، داعش به طور رسمی اعلان کرد که چگونه «سربازان خلافت» حمله‌ای را انجام دادند و این اقدامات را به شبکه تاجیکستان این گروه نسبت داد. سپس، در اگست ۲۰۲۱، دو عامل پاکستانی داعش هنگام تلاش برای منفجر کردن یک بمب دست‌ساز (IED) در خارج سفارت ترکمنستان در کابل دستگیر شدند. اگر گزارش دقیق باشد، این نشان می‌دهد که داعش ISKP به دنبال ضربه زدن به منافع سایر کشورهای آسیای مرکزی به جز ازبیکستان و تاجیکستان است؛ دو کشوری که در محراق تمرکز داعش در منطقه است.

از زمان تسلط طا-لبان بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱، داعش دستگاه تبلیغاتی خود را متمرکز و گسترش داده است. برای مثال، شاخه‌های تاجیک و ازبیک بنیاد العظیم را برای تولید رسانه‌ای خود تشکیل داده است که تلاش‌ها را در زمینه آسیای مرکزی تقویت کرده است.

استراتژی رسانه‌ای داعش شامل انتقاد از دولت و رهبران آسیای مرکزی است و روابط طا-لبان با رژیم‌های به اصطلاح «مرتد» در تاشکند و دوشنبه را محکوم می‌کند. داعش طا-لبان را به عنوان یک جنبش پشتون محور به تصویر می‌کشد که با ازبیک‌ها و تاجیک‌ها دشمنی می‌کند، در حالی که همزمان به عنوان دست نشانده قدرت‌های خارجی معرفی می‌شود تا کشورهای آسیای مرکزی را نیز شامل شود.

علاوه بر این، داعش بر چگونگی جنگ طا-لبان با جنبش اسلامی ازبیکستان (IMU) و سلاخی جنگجویان آن‌ها و خانواده‌های شان پرداخته است.

بر خلاف حملات انتقادی خود، داعش همچنان از دعوت‌های مثبت استفاده می‌کند و از شهدا و ایدیولوگ‌های آسیای مرکزی تمجید وستایش می‌کند. برای مثال، داعش از مبارزان برجسته تاجیک مانند ابومحمد التاجیکی که تابستان گذشته به گوردواره (محل عبادت سیک‌ها) در کابل حمله کرد، تمجید کرده است. همچنین ازبیک‌هایی مانند ابومحمد الازبیکی، نظریه‌پرداز جنبش اسلامی ازبیکستان را که به داعش گراییده برجسته شده است.

نتیجه‌گیری:

طا-لبان برای جلوگیری از حملات تروریستی از افغانستان و همچنین توقف هرگونه سرریز احتمالی به آسیای مرکزی تحت فشار شدید کشورهای همسایه و جامعه جهانی قرار دارند. داعش لفاظی‌های خصمانه و تهدیدات خود را علیه دولت‌های آسیای مرکزی تشدید کرده و ازبیکستان و تاجیکستان را هدف قرار داده است، در حالی که با تبلیغات به دنبال افزایش جذابیت خود در میان اسلام‌گرایان این کشورها است. این گروه همچنین می‌خواهد روابط طا-لبان با کشورهای منطقه را تضعیف و یک «اثر سردکننده» در افغانستان ایجاد کند تا طا-لبان را ضعیف نگه دارد و از حمایت‌های نمایندگی‌های دیپلماتیک خارجی، سرمایه‌گذاران و سازمان‌های بشردوستانه جلوگیری کند.

بنابراین، تهدید حملات بیشتر علیه دولت‌های آسیای مرکزی و منافع آن‌ها در داخل افغانستان ادامه خواهد داشت.