روی‌آوری بحث‌برانگیز سازمان ملل به طا/لبان
سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
طالبان در نشستی درباره افغانستان به میزبانی سازمان ملل که از ۳۰ جون در قطر آغاز می‌شود، شرکت خواهند کرد؛ دعوت بحث‌برانگیزی که از سوی فعالان حقوق زنان افغانستان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.
بنا بر گزارش‌ها، سازمان ملل برای اطمینان از حضورشان امتیازاتی به طا-لبان داده است، از جمله جلوگیری از اشتراک زنان افغانستان و حذف موضوع حقوق زنان از آجندای این نشست.
شاید قابل توجه‌ترین خط داستان تسلط طالبان بر افغانستان در ۲۰۲۱ این بوده باشد که بسیاری از سناریوهای پیش‌بینی شده کابوس‌وار محقق نشدند. در ۲۰۲۱، بسیاری از ناظران نگران بودند که کنترول این کشور توسط طا-لبان منجر به بحران‌های بزرگی در رابطه با امنیت داخلی، تنش‌های منطقه‌ای و تجارت غیرقانونی مواد مخدر شود.
واضح بگویم، برخی مسایل قابل توجه در این حوزه‌ها وجود داشته است. داعش خراسان که عمدتاً در افغانستان مستقر است، همچنان تهدیدی است و روابط طالبان با تی‌تی‌پی یا طا-لبان پاکستانی باعث ایجاد روابط دوجانبه دشوار با اسلام‌آباد شده است. به‌رغم نگرانی‌ها مبنی بر این‌که طا-لبان همچنان بر سود تجارت غیرقانونی مواد مخدر متکی خواهند بود، اما به طور کلی، وضعیت امنیت داخلی تا حد زیادی تحت کنترول است، سایر همسایگان افغانستان یاد گرفته اند که با حکومت طا-لبان تعامل کنند و سرکوب کشت خشخاش و تولید مواد مخدر تا حد زیادی موثر بوده است.
وضعیت تثبیت شده خود توضیح می‌دهد که چرا بسیاری کشورها و همچنین سازمان ملل متحد برای افزایش تعامل با حکومت طا-لبان اقدام کرده‌اند، حتی اگر عادی‌سازی کامل روابط روی میز نباشد. اما اقدام برای افزایش تعامل بار دیگر یک سناریوی کابوس‌وار را در افغانستان برجسته کرد: نقض فاحش حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان توسط طا-لبان.
همان‌طور که “چارلی کارپنتر” در مقاله‌ای سال گذشته تاکید کرد، افغانستان اکنون از سوی سازمان ملل متحد به عنوان سرکوب‌گرترین کشور روی زمین برای زنان شناخته می‌شود. طا-لبان پس از وعده برای اتخاذ موضع معتدل‌تر در قبال حقوق زنان، طی یک سال به دست گرفتن قدرت، مجموعه‌ای از اقداماتی را روی دست گرفتند که عملاً زنان را از حضور در عرصه عمومی منع می‌کند، از جمله سلب حق کار زنان و آموزش دختران.
وضعیت حقوق بشر، که برخی آن را به «آپارتاید جنسیتی» تشبیه کرده‌اند، دلیلی است که طا-لبان را از بسیاری جهات به یک حکومت منحوس و منزوی تبدیل کرده است. برای همین دلیل، بسیاری فعالان حقوق زنان احساس می‌کنند که سازمان ملل نه تنها با تصمیم دعوت از طا-لبان به نشست آینده، بلکه با اعطای امتیازاتی به قیمت حقوق زنان برای تضمین حضور طا-لبان در آن نشست، به آن‌ها خیانت کرده است.
این امر نمونه دیگری از تنش ذاتی و غیرقابل حل در ساختار بین‌الملل بین نیاز به تعامل میان دولت‌ها و الزام اخلاقی برای فشار آوردن بر حکومت‌هایی است که حقوق بشر شهروندان خود را نقض می‌کنند. این تنش خود بحث بی‌پایانی را دامن زده است مبنی بر این‌که آیا تعامل نسبت به منزوی ساختن در واقع وسیله موثرتری برای اعمال فشار است یا خیر.
تصمیم سازمان ملل برای دعوت از طالبان ممکن تلاشی برای آزمایش این رویکرد باشد. اما این امر در بهترین حالت، چانس اندکی برای کامیابی دارد و به هیچ وجه تسلی برای زنان افغانستان نیست.
بازبینی سیاست جهانی – World Politics Review
