سیاست به مثابه بازی فوتبال

یکی از ضرب‌المثل‌های معروف در مورد فوتبال این است که«اگر می‌خواهی سیاست و جامعه‌ی کشوری را بشناسی، باید در ابتدا فوتبال‌اش را بشناسی.»

این ضرب‌المثل را نمی‌شود جدی نگرفت و باید بدان دقت بورزیم.

به طورمثال، در انگلیس تیم‌های سرخ نماد کارگری است، و تیم‌های آبی، نماد اشرافیت و سرمایه‌داری. این چینش‌، حکایت از جدال میان کارگران و سرمایه‌داران می‌کند.

همچنین در اسپانیا جدال دو قدرت پایتخت شاه‌نشین و باسک جدایی‌طلب‌ و در آلمان هم بریمن‌ها و بایرن‌ها…

هرچه بیشتر در عمق فوتبال وارد می‌شویم، بیشتر سیاست و جدال‌های اجتماعی را به نظاره می‌نشینیم، پی می‌بریم که جنگ‌های فزیکی گرم و سرد شان، تبدیل شده‌اند به جدال در میدان فوتبال، و قهرمان‌های جنگی، تبدیل به قهرمان‌های میادین شده‌اند.

با وجود و حضور فوتبال، دیگر جنرال‌های خون‌آشام، پشتوانه قومی و سیاسی ندارند. تا فوتبال حضور دارد، به‌جای هیتلر، یواخیم‌لو و توماس مولر در میدان‌ها جنگ می‌کنند و برای کشور شان قهرمانی می‌آورند، به جای جنرال‌های انگلیسی«وین رونی» میدان‌داری می‌کنند و به جای تمام خون‌آشام‌های اروپایی، یک نماینده فوتبالی در جهان حضور دارد که بدون کُشتار و خونریزی و ایدئولوژی، قلب‌ها را تسخیر می‌کنند.

دیگر قهرمان‌های فوتبال، برای ایدئولوژی جنگ نمی‌کنند و جنگ اروپا دگر فزیکی نیست، جدالی‌ است در مستطیل سبز با هیجان تماشاگران، با تشویق هوادارها، با گریه، با شور و شعف قهرمان‌های جوان، همراهی می‌شوند، برای شان دست تکان داده می‌شود. فرهنگ فوتبال، فرهنگ روبه‌رو شدن گلادیاتورها است بدون خون ریزی، فرهنگ فوتبال روبه‌رو شدن ابرقدرت‌ها است، بدون توپ و تانک، بدون تخریب شهرها و کشتار و خونریزی.

اشک‌های که در جدال فوتبال ریخته می‌شود، متفاوت‌تر از اشک‌های است که در جنگ‌های فزیکی و گرم ریخته می‌شود. اشک فوتبال شور و شعف به همراه دارد تا جگرخونی و غم بی‌خانمانی، تا از دست‌دادن زن و فرزند و شوهر.

فوتبال جنگ ابر قدرت‌ها است، اما در مستطیل سبز، چنان‌که در ساحل عاج میان شمال و جنوب جنگ تعصب بود، حتا اگر یک شمالی به جنوب ساحل عاج سفر می‌کرد، کم اتفاق می‌افتاد که زنده برگردد، ولی این طلسم از برکت ستاره‌های ملی این کشور شکسته شد. دروگبا، بیشترین کار را در این امر انجام داد و دیگر این تصعب به کم‌ترین سطح‌اش در طول تاریخ تقلیل یافته است. در افغانستان تنها راه چاره و دوری از جنگ و تعصب فوتبال است که چندان جدی گرفته نمی‌شود، دولت باید سرمایه‌گذاری جنگ را بیاورد در میدان فوتبال، جنگ‌ها و تعصب‌ها را فوتبالی بسازد که ما شاهد قهرمانی تیم خویش در جنوب آسیا بودیم که طلسم نژادی و مذهبی را در این کشور شکست و شادی عمومی را به ارمغان آورد.

فیصل شایسته دیگر مربوط هیچ قومی نمی‌شود، همه‌گی دوست‌اش دارند، به خاطر گل‌های زده‌اش، به خاطر کپیتان بودنش، فیصل شایسته دگر فیصل شایسته پشتون یا تاجیک نیست، کپیتان فیصل است، نژاد و قوم‌اش فوتبال است و تمام.

زمانی‌که قدرت بریتانیا در قرن نوزدهم رو به افول بود، نمی‌توانستند به هزار دلیل در تمام اروپا نیروی خویش را اعزام کنند و  دیگر قدرت‌تراشی و زورگویی از برکت جنگ‌ها منفور شده بود. همچنان ناسیونالیزم اروپایی اجازه  نمی‌داد که انگلیس‌ها وارد سیاست مستقیم در اروپا شوند. از این روی، انگلیسی‌ها در امر خریداری وکیل‌ها، وزیرها، سیاست‌مدارها، اقشار اشرافی جوامع اروپایی ناکام بودند و نمی توانستند اعمال نفوذ کنند.

انگلیسی‌ها دنبال راه چاره بودند تا بتوانند هم‌چنان قدرت خویش را در جهان تحمیل کنند. انگلیسی‌های رند از تکنیک کهنه‌ی خویش استفاده کردند، تاکتیکی که در گذشته با هند و استرالیا و دیگر مستعمره‌های خویش انجام داده بودند، اما این‌بار با تفاوت این‌که در هند و دیگر مستعمرات کرکت را بردند تا نفوذ و قدرت فرهنگی شان حفظ شود، اما در اروپا فوتبال را عمومی و همه‌گیر ساختند؛ این یک روش انگلیسی و راه اِعمال فرهنگ انگلیسی است.

در «پاریس» فوتبال هیچ هوادار و هواخواه نداشت، حتا در پاریس کسی فوتبال تماشا نمی‌کرد. گفته می‌شود که فوتبال منفور بود، اما عرب‌ها که امروز نماد اشرافیت و ثروت هستند، انگلیس‌ها پای‌شان را به اروپا کشانید. آنها را تشویق کرد تا روی تیم‌های پاریسی سرمایه‌گذاری کنند. امروزهر تیمی که کم‌ترین هوادار داشت، به دل تمام پاریسی‌ها راه پیدا کرده است و در تمام خانه‌های پاریسی نمایش می‌خورد. پاریس‌نشینان را در ورزشگاه‌ها می‌کشاند، که بدون شک یک تاکتیک انگلیسی است برای صادر کردن فرهنگ‌ شان در فرانسه. آن رقیب کهنه‌ی لوردهای انگلیس، تا جایی‌که تیم«پورتور» را خود سفیر انگلیس با کمک سفارت انگلستان بنیادگذاری کرد و برایش ورزشگاه ساخت…

اگر شما هوادار فوتبال هستید و می‌خواهید از منظر سیاسی و اجتماعی تیم مورد علاقه‌ی خویش را ریشه‌یابی کنید و بشناسید پس هر هفته با حاشیه‌های سیاسی و اجتماعی یک لیگ در کشورهای متفاوت را با دقت به تماشا بنشیند، درنتیجه دید شما و چاشنی شما را از فوتبال دگرگون خواهد کرد.
نصیر ندیم- خبرگزاری دید