صلح و تقابل منافع؛ کابل و واشنگتن تا کجا همراه خواهند بود

در حال حاضر که بحث امضای توافق‌نامه صلح امریکا و طالبان و آغاز مذاکرات میان‌افغانی داغ است، دیده می‌شود که کابل و واشنگتن تقابل منافع دارند. امریکا می‌گوید که مذاکرات میان‌افغانی پیش از انتخابات آغاز شود و آقای غنی می‌گوید که بعد از انتخابات.

ایالات متحده امریکا ۱۸ سال قبل با برنامه نابودی گروه القاعده داخل خاک افغانستان شد. برای نابودی القاعده در افغانستان به رهبری امریکا ایتلاف جهانی نیز شکل گرفت. حالا پس از این همه سال، دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا تصمیم گرفته است که زیر نام گفت‌وگو با گروه طالبان و امضای یک توافق‌نامه از ماموریت افغانستان خارج شود. زلمی خلیلزاد نماینده با صلاحیت امریکا برای صلح افغانستان در تازه ترین مورد اعتراف کرد که امریکا نتوانست در جنگ افغانستان علیه طالب و القاعده پیروز شود. گروه موسوم به داعش نیز در افغانستان قد علم کرد و اکنون به یکی از نگرانی‌های جدی مردم افغانستان مبدل گشته است. جورش بوش و باراک اوباما دو رییس جمهور پیشین امریکا برای خروج از افغانستان و کم کردن هزنیه این جنگ، به مذاکره وگفت‌وگو با طالبان روی نیاورند. حالا آقای دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دور جدید امریکا، سعی دارد برای مردم امریکا خود را قهرمان این جنگ معرفی کند و سربازان امریکایی را زیر نام توافق‌نامه صلح با طالبان از افغانستان بیرون کند. گفت‌وگو با طالبان در حالی از جانب امریکا جریان دارد که طالبان بیشتر از هر دوره دیگر بر جغرافیای افغانستان مسلط هستند. طالبان وقتی در قطر با نمایند‌گان امریکا مذاکره می‌کنند خوب می‌دانند که در میدان نبرد این کشور را شکست داده‌اند.
امریکا و طالبان در آستانه امضای توافق‌نامه صلح با گروه طالبان است. از گفته‌ها و توییت‌های زلمی خلیلزاد چنین برمی‌آید که امریکا و طالبان این سند را امضا می‌کنند و بعد از آن روند خروج آغاز خواهد شد. این گفت‌وگو‌ها که روی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ششم ماه میزان سایه انداخته است، در افکار عمومی امیدواری خلق کرده که امریکا وطالبان صلح می‌کنند و جنگ جاری را پایانی است. البته نگرانی‌هایی هم وجود دارد که با خروج امریکایی‌ها از افغانستان، جنگ داخلی شکل بگیرد و گروه داعش هم نیرومند شود.
توافقی که منجر به پایان جنگ نشود، چطور آن را صلح بخوانیم. مقامات ارشد امریکا خود اعتراف می‌کنند که امضای توافق‌نامه صلح با طالبان به معنای پایان جنگ نیست. امریکا در حالی حرف از خروج می‌زند که گروه داعش، القاعده و … برای ثبات افغانستان تهدید هستند.
نه دور امریکا با طالبان در قطر برای امضای یک توافق‌نامه مذاکره کردند. واقعیت تلخ این است که امریکایی‌ها برای محقق شدن مطالبات و منافع خود با طالبان این همه چانه زدند. امریکا در مذاکرات انجام شده از طالبان تعهد گرفته که هیچ گروه تروریستی از خاک افغانستان نباید منافع کاخ سفید را تهدید کند و همچنان با گروه‌های تروریستی القاعده و شبکه حقانی همکاری نکنند. بزرگترین دغدغه امریکا در مذاکرات قطر با طلبان همین‌هایی بود که ذکر کردم.
رییس جمهور امریکا در آستانه انتخابات آتی این کشور به کاهش هزینه جنگ افغانستان و خروج سربازان این کشور از خاک افغانستان نیازمند است. آقای ترامپ در انتخابات سال ۲۰۱۶ پایان جنگ افغانستان را قول داده بود. اکنون با امضای توافق‌نامه صلح با طالبان، ترامپ به مراد انتخاباتی‌اش دست می‌یابد. خروج نیرو‌ها و کاهش هزینه در افغانستان برای آقای ترامپ دو تا دستاورد بزرگ تلقی خواهد شد. نگاه کلی رییس جمهور امریکا به ماموریت‌های بیرون از امریکا همین طوری است. او در یکی از برج‌های ۲۰۱۸ دستور خروج نیرو‌های امریکایی از سوریه را صادر کرد. خروج امریکا از توافق‌نامه برجام هم این طور یک مسئله است.
امریکا به رهبری زلمی خلیلزاد در مذاکرات قطر هیچ حرفی در مورد افغانستان و آینده آن با طالبان مطرح نکرده است. اگر سخن از حفظ ارزش‌های ۱۸ سال اخیر شده و اگر صحبت از نوع نظام سیاسی افغانستان شده، این کشور گفته این مسایل به خود افغان‌ها مربوط است. زلمی خلیلزاد چنانچه خودش گفت برای او منافع امریکا اولویت دارد. خلیلزاد دو شب پیش در یک گفت‌وگو‌ تلویزیونی گفت که برای امریکا« امارت اسلامی» طالبان قابل قبول نیست. این در حالی است که براساس گزارش‌ها در متن توافق‌نامه صلح با طالبان، به این گروه امارت اسلامی خطاب شده است.
تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، اندکی فاصله داریم. امریکا هچنان تاکید می‌کند که اولویت و منافع این کشور صلح است نه برگزاری انتخابات. امریکا در این ۱۸ سال در حوزه دولت‌داری و حکومت‌داری افغانستان را کمک کرد و حالا در حالی روی صلح تاکید می‌کند که انتخابات سخت تهدید شده و مشروعیت بین‌المللی حکومت افغانستان هم در آستانه زیر سوال رفتن است. مشروعیت نظام‌های دمکراتیک صرف از رهگذر برگزاری انتخابات تامین می‌شود. اگر انتخابات برگزار نشود، هیچ شکی نیست که تمامی‌ ارزش‌های دمکراتیک و مردم سالاری از بین نرود.

این طرف محمد اشرف غنی تاکید روی برگزاری انتخابات دارد و از اصرار‌ش معلوم است که منافع و اولویت او برگزاری انتخابات است نه صلح. روایت او این است که حکومت کنونی در پایان کار خود قرار دارد و روی مسایل مهم و دشواری چون صلح نمی‌تواند تممیم بگیرد. روی همین علت بر انتخابات تاکید دارد تا حکومت بعدی صلح را رهبری و مدیریت کند. آقای غنی که از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری است خود را مدافع حفظ نظام جمهوریت و حفظ ارزش‌های ۱۸ سال اخیر معرفی کرده است. حفظ این ارزش‌ها و نظام جمهوریت خواست و« خط سرخ» مردم افغانستان هم است. در این مسئله هیچ شک وشبهه وجود ندارد.
اما نگرانی موجود این است که نگاه آقای غنی هم به صلح انتخاباتی است. اگر انتخابات برگزار نشود رابطه او با قدرت و سیاست افغانستان زیر سوال می‌رود. مخالفان سیاسی او می‌گویند که برگزاری انتخابات بقای سیاسی غنی را تضمین می‌کند. رییس جمهور غنی در حالی خود را مدافع ارزش‌ها در افغانستان معرفی می‌کند که مردم نسبت به عملکرد او خیلی مشکوک و بد‌بین هستند. در حال حاضر که بحث امضای توافق‌نامه صلح امریکا و طالبان و آغاز مذاکرات میان‌افغانی داغ است، دیده می‌شود که کابل و واشنگتن تقابل منافع دارند. امریکا می‌گوید که مذاکرات میان‌افغانی پیش از انتخابات آغاز شود و آقای غنی می‌گوید که بعد از انتخابات. هیچ طرف تا همین لحظه یک قدم هم عقب نشینی نکرده‌اند و روی مواضع شان تاکید می‌ورزند.
چند باری هم که تاریخ و تقویم انتخابات ریاست جمهوری دچار تغییر شد، به این علت بود که مذاکرات صلح پیش از برگزاری انتخابات به نتیجه نرسد. دقیقاً احزاب سیاسی هم چنین می‌پندارند. اگر مذاکرات میان‌افغانی پیش از انتخابات کلید بخورد، طالبان بحث تاخیر انتخابات را مطرح خواهند کرد. نظر به سخنان زلمی خلیلزاد، امریکا این مسایل را به مذاکرات میان‌افغانی واگذار کرده است. نتیجه گیری، در این تقابل منافع، چیزی که هیچ به آن بها داده نمی‌شود، خواست و مطالبات مردم افغانستان است. پیامد این تقابل منافع در صورتی که از میان برداشته نشود، برای افغانستان بسیار گران تمام خواهد شد.