طا-لبان و همسایگان؛ چالش‌ها و چشم‌انداز!
کارشناسان نگران هستند که اجماع منطقه‌ای در حال ظهور به طور مستقیم بر مسایل امنیتی و ثبات در افغانستان وابسته است. اگر همسایگان منطقه‌ای احساس کنند که حکومت نمی‌تواند نظم را در مرزهای افغانستان برقرار و تهدیدات فراملی را مهار کند، این اجماع ممکن به هم بخورد. اگر این اتفاق بیفتد، کشورهای منطقه ممکن است وسوسه شوند و در درگیری داخلی افغانستان از جناح‌های گذشته پشتیبانی کنند
موضوع رویکرد منطقه‌ای برای حل مشکلات افغانستان به شدت در محافل مختلف کارشناسی و دیپلماتیک مطرح می‌شود. به خصوص این‌که «گروه بین‌المللی بحران» (ICG)، اندیشکده معتبری که در این مورد می‌نویسد، دیدگاهش به عنوان بخشی از مجموعه دیدگاه‌های «خودی علیه خارجی» بسیار جالب است. گزارش گروه بحران تحت عنوان «همسایگان طا-لبان؛ دیپلماسی منطقه‌ای با افغانستان» یکی از اولین کارهایی است که نقش و جایگاه منطقه را در مورد وضعیت اطراف افغانستان خلاصه می‌کند. در این اثر حجیم، نویسندگان تقریباً به همه جنبه‌ها می‌پردازند؛ مانند مسایل مربوط به به رسمیت شناسی دیپلماتیک، امنیت، فعالیت‌های تروریستی، روابط تجاری و اقتصادی در منطقه، مسایل آب و موارد دیگر.
تحلیلگران گروه بحران در نتیجه‌گیری‌های خود خاطرنشان می‌کنند که بسیاری از گام‌ها به سمت همکاری‌های منطقه‌ای مربوط به کمک‌های مالی غرب نیست، اما با این وجود کشورهای اروپایی باید علاقمند باشند. به ویژه این‌که اروپایی‌ها از منطقه‌ای باثبات و خودکفا که منبع اصلی مواد مخدر، مهاجران یا تروریزم غیرقانونی نباشد، سود خواهند برد. اما تحریم‌ها و دیگر اقدامات غرب که برای نشان دادن مخالفت با طا-لبان طراحی شده‌اند، موانعی بر سر راه روابط کارآمدتر بین کابل و کشورهای منطقه هستند. پیشرفت قابل توجه، به حمایت غرب یا دست‌کم موافقت ضمنی بستگی دارد. اگرچه چنین گام‌های عملی نیازی به به رسمیت شناختن رژیم طا-لبان ندارد، اما به صلح و امنیت منطقه کمک خواهد کرد.
با این حال، کارشناسان نگران هستند که اجماع منطقه‌ای در حال ظهور به طور مستقیم بر مسایل امنیتی و ثبات در افغانستان وابسته است. اگر همسایگان منطقه‌ای احساس کنند که حکومت نمی‌تواند نظم را در مرزهای افغانستان برقرار و تهدیدات فراملی را مهار کند، این اجماع ممکن به هم بخورد. اگر این اتفاق بیفتد، کشورهای منطقه ممکن است وسوسه شوند و در درگیری داخلی افغانستان از جناح‌های گذشته پشتیبانی کنند.
در عین حال، کارشناسان بر این باورند که اولین گام برای بهبود همکاری امنیتی منطقه‌ای، کاهش لفاظی‌های جناح‌ها و جلب نظر بازیگران منطقه‌ای بر سر مسایل امنیتی است، حتی اگر اولویت‌های متفاوتی داشته باشند. اشتراک‌گذاری اطلاعات امنیتی در منطقه نیز آسیب می‌بیند زیرا طا-لبان تا کنون میکانیزم گفت‌وگوی قابل اعتماد ایجاد نکرده‌اند. آنها به دلیل انکار کامل برخی تهدیدات، فاقد اعتبار هستند.
در همین حال، کشورهای منطقه و جهان بر مبنای برآوردها از کمیت شبه‌نظامیان گام برمی‌دارند.
ارزیابی‌های گروه بحران از تهدیدات امنیتی ناشی از داعش خراسان (ISKP) به طور کلی با اجماع موافق است، اما از برخی جهات، نگرانی رو به رشد به دلیل این واقعیت متناقض است که سطح کلی خشونت مرتبط با این گروه، طی دو سال گذشته کاهش یافته است.
این پرسش که آیا داعش خراسان می‌تواند در آینده به یک تهدید فراملی قوی‌تر تبدیل شود، همچنان مطرح است. تا کنون، عملیات این گروه در خارج از قلمرو اصلی‌اش در نزدیکی مرز افغانستان و پاکستان محدود بوده است. از سوی دیگر، داعش به جذب نیرو از مناطق مختلف آسیای مرکزی و جنوبی ادامه می‌دهد و حملات در خارج از افغانستان را تشویق می‌کند – که مسلماً آن را به خطرناک‌ترین گروه مسلح در منطقه تبدیل می‌کند.
چنانچه گروه بحران خلاصه می‌کند، با کاهش نفوذ غرب در افغانستان، بیشتر مسئولیت بهبود همکاری‌های منطقه‌ای بر دوش طا-لبان و همسایگان است. آنها باید راه را برای تجارت باز کنند و برای تضمین امنیت یکدیگر با یکدیگر همکاری کنند.
