پاکستان تلاش دارد تا با تمام توان بلخ را بی‌ثبات سازد. پاکستان با استراتژی بی‌ثبات کردن سیاسی، فکری و اقتصادی این بخش از جغرافیای افغانستان، سعی دارد تا بی‌ثباتی را در تمام کشور گسترش دهد.
پاکستان ابزاری را در دست دارد که سایر دولت‌های منطقه از آن عاجز هستند، «این ابزار قدرت فکری مزدوران (آی اس آی) در ساختارهای سیاسی، امنیتی، اقتصادی و سیاست خارجی افغانستان است، پاکستان با استفاده از این ابزار تلاش دارد تا شمال به ویژه بلخ را ناامن سازد.»
بلخ به پنج دلیل در تیررس پاکستان قرار گرفته است:
۱. جغرافیای استراتژیک بلخ، سرنوشت سیاست را در افغانستان رقم می‌زند، مرز با آسیای میانه، به‌سان مرز با پاکستان نیست. این مرز راه را به‌روی آزادی دهشت‌افگنان و باندهای منطقه‌یی مسدود ساخته است. نظارت جدی روسیه در این مرز، آسیای میانه را از شر پاکستانیزه‌شدن رهانیده است.
۲. بلخ دهلیز تامینات جبهه جنگ و جبهه اقتصاد افغانستان است، اگر این دهلیز ناآرام شود، دهلیز پاکستان فعال‌تر شده و وابسته‌گی کابل به اسلام‌آباد بیش‌تر می‌شود، وابستگی اقتصادی کابل به اسلام‌آباد یکی از مهم‌ترین عناصر استراتیژیک جنگ پاکستان در منطقه است و پاکستان از این راه امتیازات زیادی را از غرب به‌دست می‌آورد.
۳. بلخ گذرگاه ایدیولوژی‌ها است، اگر بلخ از کنترول مجاهدین بیرون شود، جنازه این گروه سیاسی را باید خواند، در ۱۵ سال اخیر، شمال به هویت مجاهدین و به‌ویژه جمعیت تبدیل شده است و شکست بلخ، شکست فرسایشی شورای نظار را در پنجشیر در پی دارد. از سویی‌هم بی‌ثباتی بلخ راه را برای قدرت‌نمایی جمعیت و جنبش دامن می‌زند٬ زیرا درد بلخ به‌زودی به جوزجان، میمنه و سرپل سرایت خواهد کرد. اگر پاکستان بتواند شمال و به‌ویژه بلخ را ناآرام سازد، مجاهدین آخرین سنگرشان را از دست خواهند داد. این‌کار به‌نفع برخی از دست‌اندرکاران ارگ نیز است.
۴. از دید دموگرافی (جمعیت‌شناسی) نیز شمال قابل توجه است. در این جغرافیا اقوام گوناگون هم‌زیستی دارند. به‌هم‌زدن هم‌زیستی گروه‌های اجتماعی با فرهنگ‌های گوناگون، جوهر اتحاد در افغانستان را صدمه می‌زند، از هم‌گسسته‌گی ملی در افغانستان یکی از سنگ‌پایه‌های دکترین نوازشریف از دهه هشتاد بدین‌سو است.
۵. مردم شمال، شهروندان معتدل و باز هستند. تحمیل افراطیت اسلامی در شمال، فکر پاکستانیزه را در افغانستان تعمیم می‌بخشد. راه بی‌ثباتی فکری در شمال، استفاده از منابر در مساجد و ملاهای مزدور است. پاکستان سعی خواهد کرد تا ملاها و رهبران معتدل را در شمال حذف کند. بناً بهترین جانشین ملاهای معتدل، استفاده از ملاهای سیاسی است که به پاکستان به نام اسلام سلفی، وهابی و سایر شاخه‌های مذهبی تعهد دارند و از مدرسه‌های پاکستان فارغ شده‌اند.
اگر استراتیست‌های دولت این پنج عنصر را جدی نگیرند، خطر شکست افغانستان به‌دور از تصور نیست.
ملک سیتز
