طالبان و تسلیحات روسی، از خوشبینی تا واقعیت!

ترجمه و تلخیص: سید طاهر مجاب – خبرگزاری دید

خبرگزاری دید: با وجود شور و شوق حکومت‌سرپرست طالبان، موانع مهمی بر سر هرگونه معامله تسلیحاتی بین این دو وجود دارد. تمایل روسیه برای تسلیح طالبان چالش‌های منحصر به فردی را به همراه دارد. سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته، مانند موشک‌های پانتسیر یا تور، به راحتی در نیروی نظامی که فاقد تخصص فنی لازم است، ادغام نمی‌شوند. طالبان زیرساخت‌های نهادی لازم برای کار و نگهداری چنین سیستم‌های پیچیده را ندارد.

پس از ۲۰ سال مداخله تحت رهبری ایالات متحده، طالبان با تسلط بر افغانستان در آگست ۲۰۲۱، توجه‌اش را به نوسازی نظامی معطوف کرده است.
روسیه که زمانی دشمن طالبان بود، اکنون موضع عملگرایانه‌تری در قبال این گروه اتخاذ کرده است. از آن‌جایی که ایالات متحده و ناتو دیگر در افغانستان حضور ندارند، روسیه خود را به‌عنوان دلال قدرت منطقه‌ای نشان داده و نگران گسترش بی‌ثباتی و تروریزم در سراسر آسیای مرکزی است. برای طالبان، روسیه فرصتی برای پرکردن خلاء برجای مانده ناشی از خروج غرب و دریافت حمایت‌های دیپلماتیک و نظامی بالقوه است.
تعامل روسیه با طالبان فقط ایدیولوژیک نیست، بلکه راهبردی نیز است،‌ زیرا آن‌ها هر دو مخالف غرب هستند. در سال‌های اخیر، مسکو به دنبال تقویت نفوذش در منطقه بوده و از افغانستان به عنوان سکویی برای گسترش دامنه نفوذش در آسیای مرکزی استفاده کرده است. در عین حال، روسیه افغانستان را به عنوان تهدید امنیتی بالقوه می‌بیند، زیرا بیم آن می‌رود که بی‌ثباتی در این کشور به کشورهای همسایه‌اش سرایت کند یا گروه‌های افراطی را که ممکن منافع روسیه را هدف قرار دهند، جسور کند.
یکی از حوزه‌هایی که مسکو می‌تواند به طالبان کمک کند، نوسازی نظامی است. پدافند هوایی افغانستان، که در ابتدا هرگز قوی نبود، پس از دهه‌ها درگیری، از هم پاشیده است. طالبان که به دنبال بازسازی زیرساخت‌های نظامی‌اش هستند، بر دستیابی به سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته متمرکز شده‌اند. برای این منظور، آن‌ها به روسیه روی آورده‌اند – کشوری که به دلیل تخصصش در فناوری موشکی شناخته شده است.
جنرال سید عبدالبصیر صابری، از وزارت دفاع، در مصاحبه‌ای افشاگرانه با خبرگزاری دولتی تاس روسیه در ۲۹ آگست ۲۰۲۳، قصد افغانستان برای تهیه سیستم‌های دفاع هوایی ساخت روسیه را تایید کرد. صابری روسیه را به‌عنوان «پیشرفته‌ترین کشور» در فنآوری دفاع هوایی تحسین کرد و گفت که طالبان امیدوار است روابطش را با مسکو تقویت کند تا این تسلیحات پیشرفته را تامین کند. این پیشروی عمومی به دنبال ماه‌ها دیپلماسی آرام صورت گرفت که در آن طالبان از روسیه حمایت کردند. علاقه حکومت طالبان به تقویت دفاع هوایی‌اش قبلاً در سال ۲۰۲۳ نشان داده شد، زمانی که قاری فصیح الدین فطرت، رییس ستاد ارتش طالبان، به ضرورت موشک‌های ضدهوایی اذعان کرد. با این حال، در آن زمان، طالبان راهبرد تدارکاتی روشن ارایه نکردند.
زمان‌بندی تصادفی نیست. در ماه می ۲۰۲۳، طالبان به مجمع اقتصادی بین‌المللی سن پترزبورگ دعوت شد، اقدامی که بر تمایل مسکو برای تعامل دیپلماتیک با این حکومت تاکید دارد. با آن‌که مجمع سن پترزبورگ عمدتاً بر همکاری اقتصادی متمرکز بود، طالبان احتمالاً آن را به‌عنوان پله‌ای برای روابط نظامی عمیق‌تر می‌دید.
با وجود شور و شوق طالبان، موانع مهمی بر سر هرگونه معامله تسلیحاتی بین این دو وجود دارد. تمایل روسیه برای تسلیح طالبان چالش‌های منحصر به فردی را به همراه دارد. سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته، مانند موشک‌های پانتسیر یا تور، به راحتی در نیروی نظامی که فاقد تخصص فنی لازم است، ادغام نمی‌شوند. طالبان زیرساخت‌های نهادی لازم برای کار و نگهداری چنین سیستم‌های پیچیده را ندارد.
علاوه بر این، ظرفیت روسیه برای تحویل تجهیزات نظامی پیشرفته به دلیل جنگ مداوم این کشور در اوکراین به شدت کاهش یافته است. این درگیری منابع نظامی مسکو را تخلیه کرده است. در نتیجه، برخی تحلیل‌گران تردید دارند که روسیه در موقعیتی باشد که بتواند به زودی سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته را برای طالبان عرضه کند.
پاول لوزین، یکی از اعضای غیرمقیم مرکز تحلیل سیاست اروپا، نسبت به ادعاهای جنرال صابری ابراز تردید کرد و آن‌ها را تحت عنوان «سخنان شیرین» رد کرد. لوزین خاطرنشان کرد که روسیه، در حالی که از لحاظ تاریخی در ارایه سلاح به متحدان و نیروهای نیابتی‌اش سخاوتمند است، اما در حال حاضر مشغول تکمیل ذخایر نظامی‌اش است، و بعید می‌داند که مسکو بتواند خواسته‌های طالبان را در کوتاه‌مدت برآورده کند.
حتی اگر روسیه مایل باشد که سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته را در اختیار طالبان قرار دهد، چالش‌های لوجستیکی بسیار زیاد خواهد بود. سامانه‌های پدافند هوایی فقط مجموعه‌ای از موشک‌ها و پرتابگرها نیستند. آن‌ها به زیرساخت‌های پیچیده نیاز دارند. تاسیسات راداری، شبکه‌های ارتباطی و پرسونل آموزش‌دیده همه اجزای ضروری یک سیستم پدافند هوایی موثر هستند. طالبان که دو دهه گذشته را صرف مبارزه با جنگ چریکی کرده است، فاقد ظرفیت فنی جهت مدیریت چنین دستگاه نظامی پیچیده‌ای است.

آموزش نیروهای طالبان برای کار با این سیستم‌ها فرآیندی زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود که روسیه ممکن است مایل به انجام آن نباشد. هیچ واسطه‌ای در افغانستان وجود ندارد، به این معنی که هرگونه معامله تسلیحاتی احتمالاً شامل دخالت مستقیم روسیه در آموزش پرسونل طالبان می‌شود. با توجه به سابقه افراط‌گرایی طالبان و ادامه انزوای آن در جامعه بین‌المللی، مسکو ممکن است تمایلی به تعامل عمیق با این حکومت ندارد، زیرا آن‌ها هر دو مخالف غرب هستند.
چرخش طالبان به سمت روسیه نشان‌دهنده راهبرد گسترده‌تر آن‌ها در جستجوی مشروعیت بین‌المللی و مدرن‌سازی نظامی است. در شرایطی که غرب دیگر گزینه‌ای برای آن‌ها نیست، این حکومت به دنبال قدرت‌های منطقه‌ای مانند روسیه و چین است تا از تلاش‌هایش برای ایجاد ثبات در کشور و حفظ کنترل پشتیبانی کند. با این حال، این راهبرد آسیب‌پذیری طالبان را نیز هویدا می‌کند. حکومت طالبان با تکیه بر شرکای خارجی جهت دریافت کمک‌های نظامی، به محدودیت‌ها و وابستگی‌اش به حمایت خارجی اذعان می‌کند.
برای روسیه، محاسبه پیچیده‌تر است. تعامل با طالبان به مسکو اجازه می‌دهد تا نفوذش را در آسیای مرکزی گسترش دهد و به طور بالقوه گسترش بی‌ثباتی در سراسر منطقه را کاهش دهد. با این حال، خطرات شهرت ناشی از همسویی بیش از حد نزدیک با طالبان قابل توجه است. روسیه باید تمایلش را برای مقابله با نفوذ غرب در منطقه با واکنش احتمالی ناشی از همسویی با حکومتی که در صحنه جهانی منزوی و منفور باقی مانده است، متعادل کند.
از آن‌جایی که طالبان به دنبال تجهیز مجدد و نوسازی ارتش هستند، با چالش‌های مهمی روبرو هستند. در حالی که ممکن است شریک مشتاق در روسیه پیدا کند، اما موانع بر سر راه تامین امنیت سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته بی‌شمار است. محدودیت‌های نظامی روسیه، عدم تخصص فنی طالبان و پیچیدگی‌های لوجستیکی چنین توافقی، همگی نشان می‌دهند که هرگونه توافق تسلیحاتی در صورت تحقق، آهسته و آرام و آرام خواهد بود.
در جیوپولیتیک، دشمنی‌های قدیمی می‌توانند جایش را به اتحادهای جدید بدهند، اما بادهای تغییر به ندرت مستقیم می‌وزند. در حال حاضر، آرزوهای طالبان برای داشتن ارتش مدرن در حد آرزو باقی مانده است. دادن وعده‌های حمایتی آسان است، اما واقعیت‌های عملی برای تحقق این وعده‌ها بسیار دشوارتر است. از آن‌جایی که طالبان چشم به کمک روسیه دوخته است، با یک چالش آشنا روبروست: راه مدرن‌سازی نظامی طولانی است و تقویت دفاع هوایی این گروه ممکن مدتی زمین‌گیر بماند.

نویسنده: تنوی باله
منبع: ریکشن – Reaction