کابل میدان بازی اسلام‌آباد و دهلی‌ نو

عبدالله عبدالله رییس اجرایی و اشرف غنی رییس‌ جمهور موفق نشدند تا با این دو قدرت که چگونگی سیاست خارجی شان در قبال کابل فراوان تاثیر گذار است، رابطه تعریف شده داشته باشد.

افغانستان کشوری است محاط به خشکه، اما در نقطه‌ استراتژیک قرار گرفته است. این کشور آسیای مرکزی را به آسیای جنوبی و آسیای شرقی را به آسیای غربی وصل می‌کند. برای کشورهای منطقه، افغانستان حیثیت دهلیز را دارد؛ چنان‌که راه تاریخی ابریشم و دیگر شاهراه‌های تجارتی منطقه از این مسیر می‌گذشته است. مشکلات سیاسی و بی‌ثباتی در افغانستان اغلباً به موقعیت استراتژیک کشور نسبت داده می‌شود. چنان‌که قدرت‌های بزرگ همیشه تلاش کردند بر افغانستان کنترول داشته باشند، تا قدرت سیاسی، ایدیولوژیکی و برتری خویش را در منطقه گسترش بدهند.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، افغانستان دچار جنگ داخلی میان گروه‌های مجاهدین شد که توسط کشورهای همسایه حمایت می‌شد. سرانجام، پاکستان گروه طالبان را به‌ وجود آورد و به حمایت آن‌ها پرداخت. این گروه‌ تقریباً تا زمانی که توسط امریکایی‌ها در سال ۲۰۰۱ سرنگون شد، بخش کلان خاک افغانستان را در کنترول خود داشتند.
با این حال، هند و پاکستان از آغاز استقلال تاکنون در خصومت طولانی به‌سر می‌برند، هر دو در جست‌وجوی بهبود وضعیت و حفاظت منافع خود در افغانستان‌اند. به این دلیل که هر دو کشور دارای سلاح هسته‌ای هستند و تکنولوژی جنگی خریداری می‌کنند، همچنان با کشورهای قدرتمند همکاری دارند، حرکت از سوی هرکدام از این کشورها سبب می‌شود تا دیگری آن را به دیده شک نگریسته واحساس خطر کند.
در حکومت پساطالبان، در کنار کشورهای کمک‌کننده‌ دیگر به افغانستان، هند به عنوان یکی از کشورهای کمک‌کننده نقش اثرگذار رادربازسازی افغانستان با کمک ۲ میلیارد دالری داشته است. تمرکز این کشور بیشتر روی پروژه‌های زیربنایی، توسعه‌ای، ظرفیت‌سازی نهادها، کشاورزی، امنیت غذایی، صحت و بورسیه‌های تحصیلی بوده است.
در مقایسه، پاکستان که خود به کمک‌های امنیتی و توسعه‌ای امریکا و چین وابسته است و به این جایگاه نرسیده است تا نقش اثرگذاری در افغانستان داشته باشد( در بخش کمک‌های زیربنایی). به تعبیر دیگر، اسلام‌آباد به این باور است که افغانستانِ استوار و با ثبات، زمانی خوب و سودمند خواهد بود که زیر نظر این کشور باشد و روابط محدود با هند داشته باشد. پاکستان گسترش روابط هند را در افغانستان بخشی از سیاست استراتژیک این کشور می‌بیند که در مقابل سیاست خارجی پاکستان قرار دارد و می‏توان مدعی شد که اسلام‌آباد از نزدیکی کابل به دهلی نو رنج می‏برد.
اخیراً پرویز مشرف رییس‏ جمهور سابق پاکستان به فرانس پرس گفته است که نفوذ هند در افغانستان، خطر جدی برای پاکستان است. پیشتر از آن، سفیر پاکستان در ایالات متحده امریکا گفته است که عملکرد هند باید در افغانستان واضح باشد.
به هرحال، کابل از پاکستان انتظار ندارد که دید کمک‌های هند به این کشور را داشته باشد، اما این کشور از پاکستان می‌خواهد تا به پناه‌دادن طالبان و شبکه حقانی و سایر گروه‌های تروریستی دیگر در خاک خود پایان دهد. اشرف غنی رییس جمهور بار‏ها از اسلام‌آباد خواست تا به جنگ اعلام‌ناشده در افغانستان پایان داده و پناهگاه‌های طالبان و شبکه حقانی را در خاکش از بین ببرد.
سیاست استراتژیک پاکستان، نه تنها شکست خورده است بل‌که اسلام‌آباد را در یک وضعیت بد قرار داده است. وضعیتی که این کشور نخواهد توانست به دورویی و حمایت خود از طالبان، شبکه حقانی و سایر گروه‌های تررویستی در خاکش ادامه دهد.
در حالی که این کشور انتظار دارد کمک‌های نظامی امریکا را نیز به دست بیاورد.
در صورتی که اسلام‌آباد سیاست‌های خود را تغییر ندهد، کانگرس امریکا و دیپلومات‌های پیشین امریکایی پیشنهاد کرده‌اند که همه کمک‌های مالی به این کشور متوقف شود و هم‌چنان تحریم‌های اقتصادی بر آن وضع شود تا پاکستان به انزوا کشانده شود.
اسلام‌آباد باید تلاش کند تا حمایت متحد نظامی پیشینش را به‌دست آورد، متحدی که برای چندین دهه کمک‌های نظامی و مالی را برای این کشور مساعد ساخته بود. اسلام‌آباد هم‌چنان باید تعهد کند که کابل این حق را دارد تا با کشورهای دیگر رابطه داشته باشد. نباید بیش از حد، این کشور به حضور امریکا و هند در افغانستان به دیده شک نگاه کند.
دهلی نو به خاطر کمک‌های توسعه‌ای و نظامی‌اش به افغانستان، یک نمونه‌ عالی است. این در حالی است که اسلام‌آباد غالباً ادعا کرده است که به دنبال یک افغانستان با ثبات است.
رییس‌ جمهور غنی، از زمان رسیدن به قدرت تلاش کرد تا رابطه خوبی با اسلام‌آباد برقرار کند، اما تلاش او ناکام ماند و به نتیجه‌ای نرسید. حضور در دایره سیاست‌های هند و پاکستان، افغانستان را نیز در گیر ساخته است، کابل نیز بخشی از مشکل می‌باشد؛ زیرا عبدالله عبدالله رییس اجرایی و اشرف غنی رییس‌ جمهور موفق نشدند تا با این دو قدرت که چگونگی سیاست خارجی شان در قابل کابل فراوان تاثیر گذار است، رابطه تعریف شده داشته باشد.

فرامرز دولت آبادی_ خبرگزاری دید