چرا تشکیل ایتلاف‌ها ضروری است؟
این ایتلاف‌ها با فشار بر حکومت‌های مستبد، باعث تغییر در رویکرد آن‌ها شده و نمی‌گذارد که به تک‌روی ادامه دهند.
حزب مهمترین سازمان سیاسی در دمکراسی‌های معاصر است. بسیاری از صاحب‌نظران معتقد هستند که دمکراسی در نهایت چیزی جز رقابت‌های حزبی نیست.
«ادموند برک» از نظریه‌پردازان فلسفه سیاسی معتقد بود که حزب، تشکیل یافته از گروهی از افراد جامعه است که با یک‌دیگر متحد شده و بر مبنای اصول خاصی که مورد قبول همه آن‌هاست، برای حفظ و توسعه منافع ملی می‌کوشند.
با این حساب، ایتلاف‌ها را می‌توان نمونه بزرگ‌تر احزاب دانست که با یک‌جا ساختن چندین حزب بر مبنای توافقی مشخص، به دنبال حفظ و توسعه منافع ملی می‌روند. تشکیل ایتلاف‌های بزرگ حتی بیشتر از احزاب کارایی دارد و می‌تواند بیشتر از احزاب متضمن منافع ملی باشد. به خصوص در افغاستان، تشکیل ایتلاف‌های بزرگ سیاسی یک ضرورت ملی است؛ زیرا در این کشور معمولاً احزاب متشکل از یک قوم خاص است و بیشتر در پی دفاع منافع گروه اتنیکی مشخص.
برای همین، تشکیل ایتلاف‌ها در افغانستان نه تنها متضمن هم‌گرایی بوده، بلکه برای حفظ و توسعه منافع ملی بهترین گزینه است.
ایتلاف بزرگ ملی افغانستان چند روز پیش در کابل اعلام حضور کرد. این ایتلاف نماینده‌های بزرگ مردمی از قوم هزاره، تاجیک، اوزبیک و پشتون را با خود دارد که به نوبه خود در تاریخ سیاسی افغانستان اولین و بزرگ‌ترین ایتلاف سیاسی احزاب محسوب می‌شود.
با نگاهی کوتاه به تاریخ سیاسی افغانستان می‌توان دید که در تاریخ سیاسی و اجتماعی افغانستان مورد و نمونه‌‌ای مشاهده نمی‌شود که احزاب و گروه‌های سیاسی با هم به خاطر کسب قدرت سیاسی ایتلاف تشکیل داده باشند.
شکل‌گیری احزاب سیاسی به زمان حکومت ظاهر شاه بر می‌گردد. در زمان صدر اعظمی شاه محمود فضای سیاسی و اجتماعی باز شد و احزاب و گروه‌های سیاسی مختلف شکل گرفت. اما این دوره به لحاظ زمانی بسیار کوتاه بود؛ زیرا شاه محمود پس از دو سال، فضای سیاسی و اجتماعی باز به وجود آورده خود را دوباره بست و سیاست مشت آهنین را در پیش گرفت چون خاصیت احزاب و گروه‌های سیاسی این است که موجب فشار بالای دولت‌های مستبد می‌شوند و چنین چیزی نیز به وجود آمد.
بعد از دوره شاه محمود در دهه دمکراسی با صدر اعظمی چهار نفر فضای نسبتاً خوبی برای شکل‌گیری احزاب سیاسی فراهم شد، اما در نهایت با کودتای داوودخان احزاب و گروه‌های سیاسی نیز از بین رفت، چه در زمان داوودخان یک حزب وجود داشت که در رأس آن خود داوود خان بود و احزاب دیگر اجازه فعالیت نداشتند.
در دوره جدید، اما ایتلاف‌های کوچکی از جمله «تغییر و امید» در دوره دوم انتخابات، «اصلاحت و هم‌گرایی» و «تحول و تداوم» در دوره سوم انتخابات به وجود آمد، اما این ایتلاف‌ها احزاب و گروه‌های قومی بزرگ را شامل نمی‌شد. ایتلاف ملی بزرگ افغانستان، اما چنان که ذکر شد احزاب و گروه‌های قومی بزرگ را در خود شامل کرده است.
چرا تشکیل ایتلاف‌ها ضروری است؟
ایتلاف ملی بزرگ افغانستان قوت‌ها و ضعف‌های خاص خودش را دارد و بررسی پتالوجیکل آن از حوصله این مقال بیرون است.
این مقاله می‌کوشد تا به ضروت تشکیل ایتلاف‌ها بپردازد. چنان که ذکر شد، ایتلاف‌ها نمونه بزرگ‌تر احزاب هستند که با یک‌جا ساختن چندین حزب بر مبنای توافقی مشخص به دنبال حفظ و توسعه منافع ملی می‌روند. از سویی دیگر، ایتلاف‌ها دمکراسی را تقویت می‌کنند و باید گفت که احزاب بزرگ موفق دنیا در نتیجه ایتلاف‌های احزاب کوچک و ناموفق به دست می‌آیند. در همین حال، ایتلاف‌ها به هم‌گرایی اقوام کمک می‌کند و باعث می‌شود که منافع ملی به معنی واقعی‌اش گسترش یابد.
مورد سوم ضرورت تشکیل ایتلاف‌ها، فشار بر حکومت‌هایی است که رویکرد شان تک‌روانه و مستبدانه است.
این ایتلاف‌ها با فشار بر حکومت‌های مستبد، باعث تغییر در رویکرد آن‌ها شده و نمی‌گذارد که به تک‌روی ادامه دهند.
مهدی سرباز – خبرگزاری دید
