آبده‌های تاریخی یهودیان هرات بازسازی و نگهداری شود
شماری از فرهنگیان و باشندگان هرات، خواستار بازسازی و نگهداری از آبده‌های تاریخی به جا مانده از یهودیان این ولایت هستند.
پیشینه یهودیان هرات به زمان حکمرانی نادر افشار در هرات بر میگردد هنگامی که حلقه آزادیها بر این اقلیت دینی در ایران تنگ شد و هزاران تن از آنان، به هرات آمدند و در کنار هراتیانی که در همزیستی مسالمتآمیز در کشور آوازه بلندی دارند، صفحه تازهای از زندگی را آغاز کردند.
به نقل از طلوعنیوز، بسیاری از آنان «یهودیان» در محل مهمندها که بعدها به نام محل «موساییها» معروف شد، در شهر کهنه هرات به بازرگانی آغاز کردند.
پارچه فروشی، بخش بزرگی از بازار ابریشم و عطاریها در دست یهودیان بود و بودوباش آنان بیهیچ تنشی، تا زمانی که جنگهای تنظیمی داخلی در کشور آغاز شد، ادامه داشت.
محمد نادر باشنده محل «موساییها» در این باره، میگوید: « ما با همسایههایمان روابط خیلی نزدیک وصمیمی داشتیم، میان ما رفتوآمدهای خانوادگی جریان داشت و به مهمانیهای یکدیگرمان شرکت میکردیم؛ اما حالا دیگر آنان در این محل نیستند.»
مسلمانان و یهودیان هرات، روابط خیلی صمیمانه و دوستانه داشتهاند. شماری از هراتیان اکنون نیز از یهودیان این ولایت خاطرات نیکی دارند.
عبدالرشید باشنده شهر قدیم هرات خاطراتش را از این دوران، این گونه روایت میکند: «یکی از همسایههای یهودیمان در محل مهمندها «عزغیل» نام داشت و با یک دختر مسلمان از نزدیکان ما ازدواج کرد و من که در آن سالها سن زیادی نداشتم با پسرهایشان بازی میکردم.»
اکنون اما، کار بازسازی یکی از «کنیسه»های یهودیان هرات که در آن مراسم آیینی انجام میشد، از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ آغاز شده است.
زلمی صفا آمرحفاظت از آبده‌های تاریخی هرات میگوید: «کار بازسازی کنیسه یوحا را چند روز میشود که آغاز کردهایم و تلاش میکنیم از این آبدهها به خوبی حفاظت کنیم.»
در حال حاضر، تنها چهار کنیسه یا عبادت‌گاه و یک حمام از آبده‌های یهودیان در این ولایت وجود دارد؛ آبدههایی که شامل لیست میراثهای فرهنگی یونسکو نیز شده است.
پس از آنکه یهودیان از هرات رفتند، یکی از کنیسههای آنان که به «گورکیا» مشهور بود، به یک مسجد مبدل شد و از کنیسه «شمایل» مکتب ساختهاند، اما کنیسه «یوحا» در حال بازسازی است و کنیسه «گورکیا» اما، بسیاری بخشهایش تخریب شده است.
در کنار اینها، یک گورستان یهودیان نیز است که نزدیک به صد مزار از این باشندگان پیشین هرات، در آن وجود دارد و هر سال شماری از یهودیان به هرات میآیند و گورهای نیاکانشان را بازسازی میکنند.
یهودیان هرات اما، از آغاز کودتای ۷ ثور رخت سفر بربستند. واپسین خانواده کلیمی در پاییز ۱۳۶۰ خورشیدی زادگاهش را برای همیشه، به ترک گفت.
