آیا بایدن نگران سرنوشت حکومت و مردم افغانستان است؟
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
همزمان با شروع دور دوم گفت‌وگوهای صلح این روند متوقف شد چنانچه تمام طرف‌ها منتظر دولت بایدن هستند تا مشخص شود چه تغییراتی ممکن در سیاست ایالات متحده نسبت به افغانستان، به ویژه در رابطه به روند صلح و حضور نیروهای امریکایی رونما می‌گردد.
ایالات متحده با سوق دادن دو جناح بی‌اعتماد به سمت جلو، نخستین عامل پیشرفت مذاکرات صلح بوده است. در نهایت، صلح در افغانستان به تمایل طرفین درگیر برای سازش بستگی دارد، اما اقدامات واشنگتن نیز از اهمیت حیاتی برخوردار است.
ایالات متحده باید به ادامه پشتیبانی از گفت‌وگوهای صلح متعهد شود و چالش‌های کوتاه‌مدت، از جمله انتظارات کاهش نظامیان تا ماه می ۲۰۲۱ را حل کند. طالبان باید به کاهش قابل توجه خشونت‌ها متعهد شود و رهبران سیاسی افغانستان باید به کار خود برای یک رویکرد واحد نسبت به صلح ادامه دهند.
جو بایدن رییس جمهور منتخب، نسبت به هر رییس جمهور قبلی امریکا، سابقۀ طولانی‌تر و مفصل‌تری در مورد افکار و مشاوره پیرامون افغانستان دارد؛ سابقه‌ای که به سیاست ممکن وی اشاره دارد. با توجه به این امر، بایدنِ رییس جمهور وارد نقش جدیدی خواهد شد و معلوم نیست که آیا وی از دیدگاه‌های قبلی خود به عنوان سناتور و معاون رییس جمهور پیروی خواهد کرد یا خیر.
بایدن مدام از کم‌ترین حضور نظامی در افغانستان طرفداری کرده است که تنها بر ضدتروریزم متمرکز باشد و در دو دهۀ گذشته بیش از یک بار پیشنهاد داده که نگرانی در مورد سرنوشت حکومت افغانستان و مردم این کشور نباید سیاست ایالات متحده را در منطقه تعیین کند. با این وجود، حتی تمایل به حفظ حضور کم ضدتروریزم مسائل دشواری را ایجاد خواهد کرد. اگر این دیدگاه گذشته به سیاست آینده تبدیل شود، دولت جدید باید به این پرسش پاسخ دهد که چه مدت باید چنین حضوری حفظ شود و اینکه چگونه و آیا می‌توان این ایده را با روند صلحی که مخالف تعهد واشنگتن در توافق‌نامه ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ با طالبان خواهد بود، سازگار کرد.
یکی از مواردی که ممکن در دولت بایدن نسبت به دولت گذشته متفاوت باشد، تأکید مجدد بر ثبات منطقه‌ای است که مورد توجه تیم ترامپ نبود و احتمالاً مانع هرگونه تغییر ناگهانی و بی‌ثبات کنندۀ حضور نیروهای امریکایی در افغانستان خواهد شد. انتظار می‌رود دولت بایدن روی خروج «مسئولانه» تأکید کند. این امر همچنین موجب احیایی روابط ایالات متحده با متحدان نزدیک، از جمله شرکای ناتو خواهد شد که از بسیاری جهات متکی به امریکا در افغانستان است و نگرانی‌های خود را در مورد خروج زودهنگام اعلان کرده‌اند.
کاخ سفیدِ بایدن باید رویکردی را ایجاد کند که این ملاحظات، از جمله تمایل احتمالی برای حفظ نیروهای متمرکز بر ضدتروریزم را با تعهدات خروج ایالات متحده در توافق‌نامه فبروری ۲۰۲۰ سازگار کند.
در مورد اینکه سیاست جدید چگونه به نظر خواهد رسید، هنوز مشخص نیست که دولت آینده چقدر در برابر این روند صلح ناآرام که از رقبای سیاسی به ارث رسیده است، صبر خواهد داشت یا اینکه آیا ممکن است تلاش کند حداقل برخی از پارامترها را تغییر دهد. به عنوان مثال، بدون لغو توافق‌نامۀ ایالات متحده با طالبان، واشنگتن ممکن است تلاش کند شورشیان را تحت فشار قرار دهد تا تفسیرهای سخت‌تری از تعهدات خود را مطابق به توافق‌نامه دوحه انجام دهند، به ویژه از طریق اقدامات قابل اندازه‌گیری در مورد القاعده و سایر گروه‌ها «که ممکن است تهدیدی برای امنیت ایالات متحده و متحدانش» باشد. حتی ممکن است سعی شود در مورد تفاهم‌های دوجانبه بیشتر مذاکره شود تا ابهامات موجود در این توافق‌نامه و آنچه منتقدان نقایص آن می‌دانند، رسیدگی شود.
یک مسئله که تیم جدید باید اولویت‌بندی کند این است که چگونه مهلت ماه می ۲۰۲۱ را برای خروج نیروهای خود که در توافق‌نامه فبروری ۲۰۲۰ تعیین شده است، مدیریت کند. با توجه به شروع دیرهنگام مذاکرات افغان‌ها، مهلت‌های متعددی که قبلاً در این توافق‌نامه از دست رفت و گزارش‌ها مبنی بر مخالفت جدی افسران ارشد ارتش امریكا و برخی از اعضای كانگرس با خروج كامل مطابق جدول زمانی تعیین‌شده، تصور اینکه دولت بایدن در این تاریخ تمام نیروهای امریکایی را خارج کند، دشوار است. برای حفظ چارچوب توافق‌نامه دوحه، ایالات متحده نیاز به مرور مجدد جدول زمانی با طالبان دارد که به احتمال زیاد این گروه با تأخیر زیاد مخالفت خواهد کرد.
مبارزه با تروریزم مسئله دیگری است. حضور نامحدود حتی تعداد کمی از نیروهای ضدتروریزم ایالات متحده که از مدت‌ها رویکرد بایدن در مورد افغانستان بود، مخالفت صریح طالبان را در پی خواهد داشت. اگر ایالات متحده بیش از حد به حفظ حضور نظامی در این کشور پافشاری کند، ممکن طالبان میز مذاکره را ترک کنند و جنگ تمام عیار از سر گرفته شود. چنین نشانه‌ای واکنش منفی قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله ایران، روسیه و چین را در پی خواهد داشت که هم نگران خروج زودهنگام ایالات متحده و هم حضور دایمی نیروهای آن کشور در حیات خلوت شان هستند.
برخی محافل امنیت ملی امریکا پیشنهاد می‌کنند که بایدن شاید حداقل حضور کم و ضدتروریزم را در افغانستان تا موفقیت روند صلح حفظ کند، اما انتظار می‌رود جدول زمانی گفت‌وگوها فراتر از آنچه هست، تمدید شود که در آن صورت طالبان به آسانی خواهند پذیرفت. از دید منتقدان، ارتش افغانستان بدون پشتیبانی هوایی ایالات متحده قادر به جلوگیری از پیشرفت طالبان، حتی در تعدادی از مراکز ولایت‌ها نیست.
به عنوان رییس جمهور، بایدن می‌تواند حل و فصل سیاسی برای ختم جنگ در افغانستان را ادامه دهد یا می‌تواند ماموریت ضد تروریزم پایدار را انتخاب کند. اما اگر طالبان چرخش ۱۸۰ درجه‌ای داشته باشند، وی نمی‌تواند هر دو گزینه را انتخاب کند.
