اداره موقت و فروپاشی یک روایت

طرح حکومت موقت بارها از سوی برخی جناح‌های مطرح سیاسی از جمله استاد عطامحمد نور یکی از رهبران ایتلاف بزرگ ملی و جریان توافق ملی و تغییر  نیز بارها مطرح شده است.

سال‌ها قبل وقتی ایالات متحده امریکا عزم لشکرکشی بر افغانستان را می‌کرد، تکنوکرات‌های افغان روایتی را در باره معضل افغانستان تبلیغ می‌کردند مبنی بر این‌که ظهور طالبان واکنشی در برابر صعود سیاسی اقلیت‌های قومی و «زوال موقعیت پشتون‌ها» در چند دهه پسین در کشور است. این روایت، اتفاقاً روایتی بود که مشرف و سازمان استخبارات نظامی پاکستان آن را خلق کرده بود. پرویز مشرف رییس جمهور پیشین پاکستان، حتا تا همین سال‌های اخیر نیز در گفت‌وگوهایش با رسانه‌ها و سخنرانی‌هایش در مراکز پژوهشی و تحقیقاتی همین روایت را تکرار می‌کرد.
پاکستان و تکنوکرات‌های افغان از این روایت چنین نتیجه‌گیری می‌کردند که اگر زعامت افغانستان به تکنوکرات‌های غربی پشتون‌تبار واگذار شود، آن‌ها می‌توانند طالبان را خلع مشروعیت قومی کنند. با همین روایت بود که در شانزده سال گذشته، غرب چهره‌های بی‌ریشه‌ای مثل کرزی و احمدزی را بر مردم افغانستان تحمیل کرد و در کنارزدن چهره‌های مقاومت با آن‌ها همکاری نمود.
این روایت، اما اکنون به نظر می‌رسد که در مراکز تصمیم‌گیری ایالات متحده امریکا در حال فروپاشی است. آن‌چه به فروپاشی این روایت انجامیده است، قدرت‌گیری و گسترش روزافزون قلمرو طالبان در افغانستان می‌باشد. ایالات متحده امریکا در طی یک‌ونیم دهه گذشته دیدند که تکنوکرات‌های پشتون، علی‌رغم حمایت سیاسی و نظامی غرب، نتوانستند طالبان را خلع مشروعیت کنند و به جنگ افغانستان نقطه پایان بگذارند. ناکامی ماموریت تکنوکرات‌ها در افغانستان باعث گردید که ایالات متحده امریکا در سیاست‌گزاری‌های خود در باره افغانستان تجدید نظر کند و راه حل‌های تازه‌ای را بیازماید. در راه حل تازه‌ای که ایالات متحده امریکا با طالبان در میان گذاشته است، تشکیل اداره موقت و برگزاری انتخابات توسط این اداره نیز گنجانیده شده است. در این راه حل قرار است تکنوکرات‌های پشتون‌تبار جای خود را به طالبان واگذار کرده و آن‌ها به عنوان یک واقعیت جامعه افغانی به رسمیت شناخته شوند و در همکاری با سایر احزاب و جریان‌های سیاسی افغانستان شریک حکومت شوند. این که طالبان نیز در نشست مسکو گفت‌وگو با اشرف غنی و حکومت افغانستان را منتفی دانسته و از آمادگی شان برای انجام مذاکره با احزاب سیاسی سخن گفتند، ناظر به همین توافقات است. طالبان با رد گفت‌وگو با اشرف‌غنی به دنبال سلب مشروعیت قومی او هستند؛ کاری که غنی و سایر تکنوکرات‌ها نتوانستد علیه طالبان انجام دهند.
طرح تشکیل حکومت موقت، مساله‌ای نیست که با ماموریت تازه زلمی خلیلزاد آغاز شده باشد. توافقات این پروسه از نخستین دیدار هیئت امریکایی به ریاست الیس ویلز معاون وزیر خارجه ایالات متحده امریکا با طالبان در قطر آغاز شد. در همان زمان برخی خبرگزاری‌ها و از جمله روزنامه «امت» چاپ پاکستان پرده از برخی توافقات دو طرف برداشت، که یکی از آن‌ها نیز واگذاری مناطق روستایی به طالبان بود.
به نظر می‌رسد آن‌چه که امروزه به نام طرح خلیلزاد شهرت یافته است، در حقیقت ادامه مذاکرات الیس ویلز با طالبان در قطر باشد.
افزون بر این، طرح حکومت موقت بارها از سوی برخی جناح‌های مطرح سیاسی از جمله استاد عطامحمد نور یکی از رهبران ایتلاف بزرگ ملی و جریان توافق ملی و تغییر  نیز بارها مطرح شده است. طرح اداره موقت که در گذشته از سوی این جریان‌ها مطرح شده بود، با حمایت امریکا و توافق طالبان اکنون در چند قدمی عملی‌شدن قرار دارد.
طرح اداره موقت و تعویق انتخابات اگرچه در اساس خود عقب‌گردی برای دمکراسی افغانستان است، اما فواید خود را نیز دارد:
۱) پایان جنگ در افغانستان و رسیدن به آشتی ملی؛
۲) حذف عناصر قوم‌گرا و کم‌شدن شکاف‌های قومی؛
۳) پایان سیاست مجاهدستیزی در ارگ.
نويسنده: عبدالشهيد ثاقب – جمهوری اعتماد