از روز “استقلال” تا “روز پیروزی”، پرهیاهو امّا بی محتوا

نویسنده: حفیظ‌الله رجبی

خبرگزاری دید: با نگاه اجمالی به تاریخ معاصر افغانستان حال باید گفت جشن استقلال افغانستان زمانی تنها در حد یک مراسم تشریفاتی باقی نخواهد ماند و برای شهروندان افغانستان طعم شیرین استقلال را خواهد داشت که افغانستان در چارچوب یک سیاست خارجی سنجیده با جهان و منطقه در تعامل و صلح باشد. در شرایط کنونی که جهان و منطقه حاضر نیست طالبان را به رسمیت بشناسد و افغانستان و مردم مظلومش درگیر فقر اقتصادی شدید هستند جشن استقلال چیزی جز خنده تلخ برای افغانستانی ها نمی تواند باشد. 

وزارت کار و امور اجتماعی طالبان یک شنبه بیست و هشتم اسد را به مناسب صد و پنجمین سالگرد استقلال افغانستان رخصتی عمومی اعلام نمود. این رخصتی به احتمال زیاد با برگزاری مراسم رسمی از سوی مقامات طالبان و سخنرانی آنها همراه خواهد بود. طالبان از سویی هم پانزده آگوست را به عنوان “روز پیروزی” در تقویم افغانستان گنجانده اند. 
افغانستان در سال ۱۹۱۹ میلادی اگرچه بخشی از امپراطوری بریتانیا نبود اما پس از سه جنگ خونین و امضای معاهده “انگلستان و افغانستان” موفق شد استقلال خود را به دست بیاورد.
جنگ اول در سالهای “یک هزار و هشت صد و سی و نه” تا “۱۸۴۲” در گرفت و با شکست بریتانیا به پایان رسید.
 در جنگ دوم که بین سالهای “۱۸۷۸” و “۱۸۸۰” میلادی در گرفت و به نبرد قندهار معروف شد نیز بریتانیا شکست خورد و عبدالرحمن خان به پادشاهی افغانستان رسید. در سال ۱۹۰۱ میلادی اما “حبیب الله”، فرزند عبدالرحمن خان، به جای پدر پادشاه افغانستان شد.

با ترور حبیب الله خان در سال یک ۱۹۱۹ میلادی، سومین پسرش به نام “امان الله خان” بر تخت پادشاهی تکیه زد. در جنگ سوم افغانستان و انگلیس در همین سال امان الله خان توانست استقلال افغانستان را از امپراطوری بریتانیا در آن زمان به دست آورد.
دوره ده ساله پادشاهی امان الله با پیشرفت ها و تغییرات عمده ای در افغانستان همراه شد.
طالبان نیز در پانزده آگوست ۲۰۲۱ میلادی برای دومین بار توانستند بر افغانستان مسلط شوند: طالبان که در سال ۲۰۰۱ و با حمله امریکا به افغانستان و همکاری ائتلاف شمال نابود شده بودند طی بیست سال حضور نظامی و ملکی امریکا و غرب در افغانستان با شعار جهاد با کفار و اشغالگران علیه امریکایی‌ها و متحدین غربی‌اش و نیز دولت‌های جمهوری پیشین که به باور طالبان دست نشانده امریکا بودند، جنگیدند. طالبان سرانجام با امضای قرارداد صلح با امریکا در دوحه قطر توانستند باردیگر به قدرت باز گردند.

روز استقلال و روز پیروزی هر دو نامهای زیبایی هستند اما سوالی که در اذهان مردم افغانستان و جهان  خلق می شود یکسانی یا تفاوت ماهیت روی دادهایی هستند که در این روزها اتفاق افتاده است:
امان الله خان در سال ۱۹۱۹ و پس از امضای معاهده افغانستان و انگلستان توانست پیشرفت‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زیادی رقم بزند و از همه مهمتر استقلال افغانستان در تعیین خطوط سیاست خارج‌اش در قبال قدرت‌های بیرونی را به دست بیاورد. به گواهی تاریخ، افغانستان در سال‌های پادشاهی امیر امان الله خان سال‌های طلایی صلح و پیشرفتی را تجربه کرد که برخی آثار آن هنوز باقی‌ست. تاسیس لوی‌جرگه نیز از اقدامات زمان امان الله خان می باشد.
به عبارت ساده تر باید گفت تعیین خطوط اساسی سیاست خارجی و برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای منطقه و  جهان در چارچوب منافع ملی افغانستان در زمان امان الله خان اتفاق افتاد. در آن زمان افغانستان با بیشتر قدرت های بزرگ روابط نیکی داشت. با سقوط امان الله خان در سال یک ۱۹۲۹ و فرار وی به هند افغانستان دچار جنگ‌های داخلی شد و در ادامه مورد هجوم ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی سابق قرار گرفت. با خروج ارتش سرخ از افغانستان و آغاز دوره تازه‌ی جنگ‌های داخلی افغانستان بیش از پیش درگیر مصیبت و بدبختی شد.

با این نگاه اجمالی به تاریخ معاصر افغانستان حال باید گفت جشن استقلال افغانستان زمانی تنها در حد یک مراسم تشریفاتی باقی نخواهد ماند و برای شهروندان افغانستان طعم شیرین استقلال را خواهد داشت که افغانستان در چارچوب یک سیاست خارجی سنجیده با جهان و منطقه در تعامل و صلح باشد. در شرایط کنونی که جهان و منطقه حاضر نیست طالبان را به رسمیت بشناسد و افغانستان و مردم مظلومش درگیر فقر اقتصادی شدید هستند جشن استقلال چیزی جز خنده تلخ برای افغانستانی‌ها نمی تواند باشد. 
 روز پیروزی هم در شرایط کنونی وضعیت مشابهی دارد. امروز که امریکا داراییهای افغانستان را بلوکه کرده، حریم هوایی افغانستان را در اختیار دارد و طالبان را برای حکومت داری در افغانستان تایید نکرده است کمتر کسی حاضر می شود پانزده اگوست را روز پیروزی بنامد.
بنابراین گزافه نیست اگر بگوییم افغانستان که به گورستان امپراطوران بزرگ معروف است در طول تاریخ هرگز از مداخلات و تجاوزات خارجی در امان نبوده و نتوانسته مستقل عمل کند و روز استقلال و روز پیروزی چیزی جز مراسم پرهیاهوی بی محتوا نمی تواند باشند.