افغانستان، فضای خالی برای مثلث ابرقدرت‌ها
ارسال هفته‌وار دالر از سوی امریکا به کابل و نشست‌های محرمانه مقامات امریکایی و طا-لبان در پشت درهای بسته در دوحه، اضلاع دیگر مثلث (چین و روسیه) را در چوکی عقب بازی نگه داشته است
سرزمین کوهستانی قلب آسیا که به عنوان افغانستان شناخته می‌شود، همواره مناقشه بزرگ جئوپولیتیکی بین ابرقدرت‌ها باقی مانده است. بازی بزرگ (تزار روسیه در مقابل بریتانیا)، جنگ سرد (جماهیر شوروی/روسیه در مقابل امریکا) و جنگ با تروریزم جهانی مورد توجه این ابرقدرت‌ها قرار گرفت تا برای برتری، تسلط و تأمین عمق استراتژیک خود در این سرزمین مبارزه کنند. اما از سوی دیگر، کشور میزبان (افغانستان) با نام معروف نجات‌بخش خود «قبرستان امپراتوری‌ها» از مناقشات فوق رهایی یافت.
از بین سه سناریو فوق، بهترین سناریو به اواخر سال ۲۰۰۱ باز می‌گردد، زمانی که ایالات متحده به همراه شرکای خود در ناتو، طا-لبان و جنگجویان القاعده را در مدت کوتاهی از بین بردند. مرحله اولیه حضور ایالات متحده و شرکای آن از سوی دو رقیب اصلی آن مانند روسیه و چین به عنوان یک تهدید امنیتی تلقی نشد، زیرا ایالات متحده مجوز شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) را دریافت کرد. برکناری طا-لبان از قدرت، نقطه عطف کلیدی در تاریخ معاصر افغانستان تلقی شد.
اما کشورهای همسایه افغانستان هرگز از حضور امریکا در منطقه احساس راحتی نکردند. پس از مدتی، روسیه، چین و ایران راهبردهای امنیت ملی خود را بازنگری کرده و به دنبال رویکردهای متفاوتی برای مهار، محدود کردن و خسته کردن امریکا و شرکای آن جهت گشودن دری برای خروج از افغانستان بودند. پس از ۲۰ سال، طولانی‌ترین جنگ تاریخ امریکا با صرف ۲٫۲۶ تریلیون دالر و از دست دادن ۲ هزار و ۴۵۶ سرباز در نبرد با طا-لبان، ایالات متحده و طا-لبان به توافق رسیدند و خروج نیروهای نظامی از افغانستان را به صفر رساندند.
رقابت ابرقدرت‌های سه گانه برای تامین نفوذشان در افغانستان
پس از خروج سریع ایالات متحده و شرکای آن از افغانستان در ۳۱ اگست ۲۰۲۱، نسخه جدیدی از فضای خالی ایجاد شد. چین و روسیه با احتیاط خلاء را در افغانستان دنبال می‌کردند، زیرا هر دوی آن‌ها مأموریت‌های دیپلماتیک خود را حفظ کردند در حالی که سایر دفاتر دیپلماتیک خارجی درهای خود را در افغانستان بسته بودند.
چین، یکی از قدرتمندترین کشورهای جهان از نظر اقتصادی و موقعیت نظامی عظیم، بر طا-لبان تأثیر گذاشته است. علاوه بر این، رابطه سنگ بنای پاکستان با طا-لبان به روابط دیپلماتیک با چین و طا-لبان ارزش بیشتری بخشیده است. چین به عنوان یک کشور نوظهور ابرقدرت در آسیا، همواره با سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر، به اصطلاح سلطه اقتصادی خود را دنبال می‌کند. در واقع، چین می‌خواهد نفوذ خود را در افغانستان از طریق رویکرد عدم مداخله گسترش دهد. اما در واقع چین به معادن افغانستان چشم دوخته و اقلیت‌های اویغور را که در افغانستان پناه گرفته‌اند، سرکوب می‌کند.
از سوی دیگر، روسیه به دنبال یک رابطه بادوام، قابل اعتماد و پایدار با رژیم کنونی کابل است. با این حال، جنگ با اوکراین و فعالیت‌های خفیف داعش شاخه خراسان در برخی از ولایات شمالی افغانستان، روسیه را به تأمل واداشته است. روسیه تصور می‌کند که احتمالاً رقیب اصلی آن (ایالات متحده امریکا) در حال برنامه‌ریزی برای به دام انداختن این کشور در افغانستان یا اوکراین است. از سوی دیگر، ارسال هفته‌وار دالر از سوی امریکا به کابل و نشست‌های محرمانه مقامات امریکایی و طا-لبان در پشت درهای بسته در دوحه، اضلاع دیگر مثلث (چین و روسیه) را در چوکی عقب بازی نگه داشته است.
برای پایان دادن به این مقاله، ادامه بازی مثلث بر حفظ نفوذ می‌تواند رژیم کنونی طا-لبان را به گروه‌های کوچک‌تری تقسیم کند که هر یک ممکن است به نفع هر یک از ابرقدرت‌های مثلث عمل کنند. بنابراین، موقعیت جغرافیایی افغانستان طی یک مقطع زمانی نامشخص به عنوان یک فضای مورد مناقشه باقی خواهد ماند.
