ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در سفر به تاجیکستان گفته است که در صورت ضرورت، برای مقابله با تهدیدهای امنیتی در مرز افغانستان، از پایگاه نظامی‌اش در تاجیکستان استفاده خواهد کرد.
ولادیمیر پوتین روز دوشنبه، ۹ حوت پس از دیدار با امامعلی رحمان، همتای تاجیک خود، گفت که دو کشور به توافق رسیده‌اند، برای حفاظت از مرز تاجیکستان-افغانستان تلاش کنند و این شامل استفاده از پایگاه نظامی روسیه در تاجیکستان می‌شود.
تاجیکستان تنها کشور آسیای میانه است که روسیه در آن پایگاه نظامی دارد.
رهبران روسیه و تاجیکستان همچنین آمادگی خود را برای کمک به مذاکرات صلح افغانستان اعلام کرده‌اند.
مقامات تاجیک و روس حضور گروه‌های تروریستی در شمال افغانستان را از نگرانی‌های امنیتی مشترک خود در منطقه می‌دانند.
این در حالی است که مقامات روسیه اخیراً اذعان کرده‌اند که این کشور برای حفاظت از شهروندان خود، کمک به روند صلح افغانستان و جلوگیری از گسترش نفوذ داعش در افغانستان و آسیای میانه، با طالبان در تماس است.
در همین حال، کارشناسان مسایل منطقه، بارها نسبت به تبعات و پیامدهای ویرانگر و خطرناک تحرکات اخیر روسیه با توجه به حضور نظامی سنگین ناتو و امریکا در افغانستان، هشدار داده‌اند.
به باور آنها ارتباط روس‌ها با طالبان اگرچه به بهانه استفاده روسیه از این گروه به عنوان عاملی بازدارنده در برابر نفوذ و قدرت‌گیری و توسعه داعش در افغانستان و پیشگیری از رخنه‌ی تروریزم از مسیر افغانستان به آسیای میانه، حوزه قفقاز و چچن، صورت می‌گیرد؛ اما این اقدام از آنجایی که کاملاً یکجانبه و بدون درنظرداشت ملاحظات امنیتی دولت مرکزی افغانستان به عنوان نماینده مشروع یک کشور مستقل حایز استقلال و حاکمیت ملی، انجام می‌شود، نمی‌تواند خالی از خطر و عاری از نگرانی باشد.
افزون بر این، روس‌ها به دنبال تجربه بدنام اشغال افغانستان در دوران اقتدار شوروی پیشین و هزینه‌های سنگین و ویرانگری که این اقدام بر تمامی شئون و عرصه‌های حیات سیاسی و اجتماعی افغانستان وارد آورد که بازتاب‌ها و پیامدهای منفی آن همچنان ادامه دارد، هنوز نتوانسته‌اند آن تصویر تاریک و مخدوش خود را در افکار عمومی مردم افغانستان، بازسازی کنند و چهره‌ای دوستانه و دلسوزانه‌ای از خود به نمایش بگذارند. با توجه به این امر، اقدامات و تحرکات سیاسی- امنیتی روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین، هرگز نمی‌تواند برای مردم و دولت افغانستان، گامی صادقانه در مسیر ثبات و امنیت و صلح و آرامش در کشور ما باشد.
مواضع اخیر آقای پوتین در سفرش به تاجیکستان هم می‌تواند نگرانی‌های پیشین در خصوص نگاه روسیه به وضعیت جاری در افغانستان را افزایش دهد.
شاید منظور آقای پوتین از تاکید او بر استفاده از پایگاه نظامی ۷ هزار نفری روسیه در تاجیکستان به هدف تامین امنیت و مبارزه با تهدیدهای احتمالی در مرز میان افغانستان و تاجیکستان، لزوماً به معنای تمایل رییس‌جمهور روسیه به حضور نظامی آن کشور به افغانستان نباشد؛ اما این امر، در درازمدت، خطر یک برخورد نظامی میان ابرقدرت‌های رقیب در مرزهای افغانستان را کاهش نمی‌دهد.
افزون بر این، نباید از نظر دور داشت که شیوع دامنه‌های افراط گرایی از جنوب و شرق افغانستان به مناطق امن شمال، نه تنها خطری برای حوزه‌های نفوذ استراتژيک قدرت‌هایی مانند روسیه محسوب می‌شود و از این منظر، نگرانی‌های مستمر روسیه و همسایگان شمالی افغانستان، کاملاً مشروع و قابل درک است، هرچند در مورد شیوه‌ها و ابزارهای واکنش احتمالی آنها در برابر این خطر بالقوه، می‌توان چالش کرد؛ بلکه توسعه ناامنی‌های سازمان‌یافته به شمال و قدرت‌گیری افراط گرایی در مناطقی که هیچ پیشینه‌ای در این زمینه ندارد، یک خطر آنی و بالفعل برای امنیت و ثبات افغانستان هم هست.
در این میان، نکته مهم این است که نفوذ و گسترش افراط گرایی از جنوب و شرق و سایر مناطق کشور به شمال، تنها خطری نیست که امنیت افغانستان را با چالش‌های سنگین‌تری در آینده مواجه خواهد ساخت؛ بلکه خطری فراتر از افراط گرایی نیز در حال شکل گیری است؛ خطری که به نظر می‌رسد کمتر به آن توجه می‌شود و آن، استفاده‌هایی است که از افراط گرایی و در پوشش مبارزه با آن، صورت می‌گیرد.
به عنوان مثال، تماس‌های روسیه با طالبان و امنیتی‌شدن مرزهای افغانستان با همسایگان شمالی به ویژه تاجیکستان که طولانی‌ترین مرز زمینی را در میان همسایگان شمالی با افغانستان دارا می‌باشد و نیز رویارویی ملموس ابرقدرت‌های رقیب در زمین افغانستان و در قالب اختلاف‌های آنان در مبارزه با افراط گرایی و تروریزم، از جمله خطراتی است که فراتر از خود افراط گرایی، چشم‌انداز ثبات و امنیت در افغانستان را با چالش مواجه می‌سازد.
بنابراین، دولت باید پیش از آنکه گسترش نفوذ افراط گرایان به شمال، کشورهای ذی‌نفع را به واکنش وادارد، خود وارد عمل شود و اجازه ندهد که خطر افراط گرایی و خطرات فراتر از آن، هزینه‌های سنگین جدیدی را بر وضعیت کنونی کشور تحمیل کنند.
نویسنده: علی راحل- خبرگزاری دید
