گروه‌های اسلامی جهادی که در داخل پاکستان فعالیت می‌کنند با طالبان افغانستان رابطه کاری و ایدئولوژیک دارند. طالبان پاکستان (TTP) همیشه وفاداری خود را به طالبان افغانستان به اثبات رسانده است. چشم انداز جسورانه طالبان افغانستانی احتمالاً به عنوان تقویت کننده این گروه در پاکستان عمل خواهد کرد
پاکستان که دارای ۲۶۴۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان است، بدون شک از یک افغانستان صلح آمیز سود زیادی خواهد برد. با این حال، همزمان با خروج نیروهای خارجی و ناکامی مداوم احزاب افغانستان در دستیابی به یک توافق صلح پایدار می‌تواند چالش‌های متعددی را برای پاکستان و منافع امنیتی آن ایجاد کند. در چنین شرایط پاکستان نیاز به انتخاب دقیق دارد تا اهداف مورد نظر خود را در میان آنچه که بسیاری به عنوان جنگ نیابتی در افغانستان به آن می‌نگرند، حفظ کند.
چیز پنهانی نیست که گروه‌های اسلامی جهادی که در داخل پاکستان فعالیت می‌کنند با طالبان افغانستان رابطه کاری و ایدئولوژیک دارند. طالبان پاکستان (TTP) همیشه وفاداری خود را به طالبان افغانستان به اثبات رسانده است. چشم انداز جسورانه طالبان افغانستانی احتمالاٌ به عنوان تقویت کننده این گروه در پاکستان عمل خواهد کرد.
شری رحمان سناتور پاکستانی و رییس «انستیتیوت جناح»، درمقاله‌ای که توسط این انستیتیوت به نشر رسیده گفته است «جنگ طالبان در همسایگی پاکستان به راحتی گروه‌های رادیکال مانند تی تی پی را درین سوی مرز درگیر می‌کند». وی افزود: «پاکستان باید شیوع خشونت ناشی از جنگ در افغانستان را پیش بینی کند و جنبه‌های بشردوستانه جنگ در کشور همسایه را در نظر داشته باشد». حملات خونین اخیر گروه طالبان پاکستانی اشاره به آینده ناگوار در انتظار پاکستان را به همراه داشت.
تشدید خشونت ها
تشدید خشونت‌های فرقه‌ای – همانطور که اخیراً در افغانستان به صورت حملات علیه هزاره‌های شیعه مشاهده شده است در پاکستان نیز احتمال وقوع چنین حملات وجود دارد. برای سال‌های متمادی، شهرهای بزرگ پاکستان در بخش خشونت‌های فرقه‌ای گواه حملات بمبگذاری انتحاری بوده است.
در اوایل دهه ۹۰ هنگامی که افغانستان درگیر جنگ‌های داخلی شد، سیلی از پناهندگان افغان به پاکستان مهاجر شدند، امروزه با وجود این که بیشتر مرزهای این کشور حصار کشی شده است، به راحتی نمی‌تواند بر هجوم آوارگان افغانستانی در آینده مسلط شود. اگر طالبان واقعاً با ایده تقسیم قدرت موافقت کرده و توافقنامه صلح امضا کنند، می‌توان از این بحران جلوگیری کرد.
نجم‌الدین شیخ وزیر خارجه سابق پاکستان، اظهار داشت، «پاکستان باید حصار کشی مرزهای خود را کامل کند و از رهبران طالبان بخواهد که به افغانستان برگردند و با دیگر احزاب افغانستان مذاکره کنند و تا آنجا که ممکن است خود را از هرج و مرجی که قرار است از افغانستان سرایت کند، دور نگهدارد. ریاض محمد خان وزیرسابق پاکستان، می‌گوید که پیروزی آینده طالبان در کابل را نمی‌توان امر مسلم دانست.
معضل پاکستان
در صورت افزایش بی‌ثباتی در افغانستان، زنجیره تامین غذا که حلقه‌ای اقتصادی دو همسایه را با هم وصل می‌کند، مختل می‌شود. این می‌تواند بیشتر بر تجارت پاکستان تاثیر منفی بگذارد. بنابرین، شری رحمان سفیر سابق پاکستان در ایالات متحده و وزیر اطلاعات فدرال، پیشنهاد کرد پاکستان باید فرصت‌ها و راه‌های حمایت از مردم افغانستان را جستجو کند. وی اضافه کرد که در واقع باید کمک‌ها را برای حمایت از منافع خود افزایش دهد.
تاکنون پاکستان در روند صلح افغانستان با کشاندن طالبان به میز مذاکره نقش مهمی داشته است. با این حال جهان انتظار بیشتری از این کشور دارد؛ زیرا پاکستان می‌تواند از نفوذ تاریخی خود بر طالبان استفاده کرده و آنها را وادار به یک معامله سیاسی کند. جلیل عباس جیلانی وزیر خارجه سابق پاکستان، اظهار داشت: «نشانه‌هایی در واشنگتن وجود دارد که اگر نتایج نهایی در افغانستان مطابق آنچه واشنگتن می‌خواهد حاصل نشود، مقصر پاکستان خواهد بود».
جنگ اجتناب ناپذیر است
اخیراً اشرف غنی رییس جمهور افغانستان در مصاحبه با مجله آلمانی اشپیگل گفت، واشنگتن «اکنون فقط یک نقش جزئی دارد» و «مسئله صلح و جنگ اکنون در دست پاکستان است». با این حال، برخی از کارشناسان معتقد نیستند که پاکستان توانایی تاثیر گذاری بر تصمیمات طالبان را داشته باشند.
بحث این است که گروهای شورشی امروزه از نظر دیپلماتیک بیشتر به عنوان یک گروه سیاسی پذیرفتنی هستند نسبت به آنچه یک دهه قبل بودند. این گروه همچنین درک اطلاعاتی و تاکتیکی خود را در میان کشورهای منطقه گسترش داده است. همانطور که شیخ دیپلمات ارشد پیشین به صراحت می‌گوید «طالبان جنگی را روی دست خواهند داشت به خصوص بر سر کنترول معادن و کشت تریاک که بیشترین منابع نقدی این گروه را تامین می‌کند و به دلیل این که ۳۱ در صد مردم ( تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها)( باید گفت که تاجیک‌ها و هزاره‌ها و ازبیک‌ها نه ۳۱درصد که بیش از ۷۰ درصد ساکنان افغانستان را تشکیل می‌دهند، این دیدگاه نویسنده احتمالاً برخاسته از مشوره آن عده است که با استفاده از امکانات دولتی در گذشته به خارج فرستاده شده‌اند و دیدگاه خارجی‌ها را نسبت به اکثریت و اقلیت در افغانستان گمراه کرده‌اند. در افغانستان هیچ آمارگیری دقیق و رسمی و معتبر تاکنون صورت نگرفته که درصد نفوس اقوام مختلف را بر اساس آن بتوان تعیین کرد- سردبیری) سلطه طالبان را قبول نخواهند کرد و پشتون‌هایی که مخالف طالبان هستند نیز با طالبان سر مخالفت را خواهند گرفت. شیخ اظهار داشت: «هیچ كدام از نوع سلاح‌هایی كه این نوع درگیری‌ها به آن نیاز دارد كمبود ندارند».
به طور کلی اگر چه اسلام‌آباد بر طالبان مسلط است، پاکستان باید گزینه‌های خود را به دقت کافی بسنجد تا حد اقل در صورت واردن شدن افغانستان به یک جنگ داخلی اثرات منفی اقتصادی آن را کاهش دهد.
و این چیزی است که ذهن سیاست‌گذاران و تحلیلگران استراتیژیک پاکستان را به خود مشغول کرده است.
یادداشت: برخی دیدگاه‌های نویسنده در خصوص درصد اقوام کشور به شدت اشتباه و گمراه کننده است و خبرگزاری دید در این خصوص مسئول آرای نویسنده نیست.
