افغانستان و بحران انسانی!

گرسنگی در هر ولایت، هر روستا و هر خیابان افغانستان کاملاً مشهود است. صف‌های طولانی بیرون نانوایی‌ها و ناآرامی‌ها بر سر اقلام خوراکی در مناطق مختلف کشور اکنون به یک امر روزمره تبدیل شده است

زمانی که امریکایی‌ها افغانستان را ترک می‌کردند، دو نوع بحران فوری توسط همه کسانی که حتی از راه دور با افغانستان در ارتباط بودند، پیش‌بینی می‌شد. اول، نشانه روشنی وجود داشت که بازگشت حکومت طا-لبان باعث ایجاد هرج و مرج سیاسی-اجتماعی می شود. و دوم، کشور به دلیل احتمال تعلیق کمک های انکشافی به افغانستان، وارد یک بحران اقتصادی خواهد شد.
اما هیچ کس در آن زمان پیش‌بینی نمی‌کرد که افغانستان ظرف چند ماه با یکی از وحشتناک ترین بحران‌های غذایی و انسانی روبرو شود. شدت این بحران را می‌توان از این واقعیت سنجید که تحلیلگران انتظار دارند تعداد افغان هایی‌که به دلیل این بحران جان خود را از دست بدهند، از همه تلفات افغان‌ها در جنگ ۲۰ ساله بیشتر شود.
اکثر خانوارهای افغان در هشت ماه گذشته تمام یا بخشی از معیشت خود را از دست داده‌اند. بدون شک، ریشه‌های بحران افغانستان را می‌توان در محدودیت‌های شدید خارجی در بخش بانکی کشور و صندوق‌های بشردوستانه و انکشاف بین‌المللی جستجو کرد.
دولت ایالات متحده در تلاشی مستقیم برای تضعیف دسترسی طا-لبان به دارایی‌های خارجی، محدودیت‌های بسیار شدیدی را بر مبادلات با بانک مرکزی افغانستان اعمال کرد. از زمان تسلط طا-لبان در سال ۲۰۲۱، دولت ایالات متحده به رسمیت شناختن بانک مرکزی افغانستان را به حالت تعلیق درآورده است که عملاً اقتصاد این کشور را از جهان جدا کرده و پرداخت پروژه‌های اساسی و معاش میلیون‌ها مقام دولتی از جمله معلمان و کارکنان صحی را با مشکل مواجه کرده است.
ایالات متحده بیش از ۹.۵ میلیارد دالر از دارایی های بانک مرکزی افغانستان را مسدود کرده است. در عین حال، ایالات متحده علاوه بر ممانعت از تأمین مالی بین‌المللی، اکثر کمک‌های مالی به پروژه‌های انکشافی در افغانستان را نیز کاهش داده است.
حتی قبل از خروج نیروهای امریکایی، به دلیل یک رشته خشکسالی، بی ثباتی سیاسی و درگیری‌های طولانی مدت، ناامنی غذایی و فقر در افغانستان بیداد می‌کرد. اما در ماه‌های پس از تسلط طا-لبان، بحران به‌ سرعت تشدید و باعث تعجب همه شده است. کاهش کمک‌های انکشافی خارجی که به میلیاردها دالر می‌رسد، باعث ویرانی در افغانستان شده است.
اکثریت افغان‌ها با سطح شدید گرسنگی روبرو هستند و بیش از یک میلیون کودک زیر پنج سال در معرض خطر بالای مرگ بر اثر گرسنگی قرار دارند. به گفته کمیته بین‌المللی نجات، افغانستان در صدر فهرست نظارت سالانه اضطراری کشورهایی قرار دارد که انتظار می‌رود بحران‌های بشردوستانه آن‌ها در ماه‌های آینده به سرعت تشدید شود. اگرچه وضعیت نظم عمومی در افغانستان بسیار بهتر است، اما بدتر شدن بحران انسانی زنگ خطر را برای یک فاجعه بزرگ انسانی در روزهای آینده به صدا در آورده است.
طا-لبان اصلاً در موقعیتی نیستند که بتوانند برای مردم افغانستان غذا فراهم کنند. گرسنگی در هر ولایت، هر روستا و هر خیابان افغانستان کاملاً مشهود است. صف‌های طولانی بیرون نانوایی‌ها و ناآرامی‌ها بر سر اقلام خوراکی در مناطق مختلف کشور اکنون به یک امر روزمره تبدیل شده است. نرخ بیکاری نیز به رقم بی‌سابقه‌ای رسیده است!
این وضعیت قطعاً از کنترل خارج خواهد شد و تأثیرات منفی بر کشورهای همسایه خواهد داشت. جامعه بین‌المللی باید در طراحی استراتژی برای جلوگیری از این تراژدی عظیم انسانی در حال شکل گیری نقش مهمی ایفا کند. با این حال، ایالات متحده نمی‌تواند خود را از مسئولیت در قبال آنچه در حال حاضر در افغانستان روی می‌دهد، مبرا کند.
دولت بایدن به خوبی از پیامدهای احتمالی محدودیت‌های مالی سخت و مراحل مسدود کردن دارایی‌ها افغان‌ها در زمان خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در آگست ۲۰۲۱ آگاه بود. بدیهی است که نگرانی اصلی کاخ سفید این است که چگونه این پول را بدون دخالت طا-لبان و بخش بانکی آنها به سازمان‌های بشردوستانه در افغانستان منتقل کند.
بهترین گزینه استفاده از اجنسی‌های سازمان ملل متحد برای انجام فعالیت های بشردوستانه در افغانستان است که در حال حاضر در آستانه یک بحران وحشتناک غذایی و صحی است. کاخ سفید باید همین الان اقدام کند، در غیر این صورت، اقدامات آینده از نظر مالی و اخلاقی بسیار پرهزینه‌تر خواهد بود.