امریکا و استفاده از حربه تحریم؛ پیامد آن چیست؟

به تازه‎گی مجلس سنا و کنگره امریکا طرح تشدید تحریم‎هایی را بر ایران و روسیه تصویب کرده است که به باور آن‌ها در واکنش به دخالت روسیه در اوکراین و تلاش برای دست‎کاری در انتخابات امریکا و اقدامات بحران‎ساز ایران در منطقه خاورمیانه بوده است.

حال سوال این است که چرا ایالات متحده امریکا چنین تصمیمی در برابر روسیه و ایران گرفته، چه عوامل و عللی باعث شده این تصمیم را بگیرد و تاثیر تحریم ایران و روسیه بالای افغانستان چیست!

اگر به پیشینه سیاست امریکا در برابر رقیب سنتی‌اش روسیه و جمهوری اسلامی ایران نگاه کنیم چند علت مشخص را می‌توان برای تصویب طرح تحریم‌های جدید از سوی ایالات متحده جست‌وجو کرد.

اقتصاد و سلطه بر خاورمیانه و اروپا از جمله عللی است که امریکا را وادار به تحریم روسیه و ایران کرده است؛ چه اگر تحریم‎ها نباشد، هژمونی بعد از جنگ جهانی دوم امریکا بر خاورمیانه و اروپای غربی از میان خواهد رفت و در واقع تحریم‎ها ابزاری است از سوی امریکا برای حفظ آن هژمونی.

اروپای غربی شدیداَ به منابع انرژی روسیه چشم دوخته است چیزی که برای امریکا قابل قبول نیست و تلاش می‎کند تا این رابطه میان گازپروم روسیه و اروپای غربی را کاهش بدهد و کشورهای نظیر آلمان و فرانسه و هالند را از دامن روسیه دور نگهدارد.

فروش اسلحه به کشورهای عرب خاورمیانه و افریقای شمالی از علت‎های دیگر وضع تحریم علیه روسیه است، ایالات متحده می‎داند که اشغال بازار اسلحه در دنیای عرب از سوی روسیه به سود شرکت‎های تولید سلاح در امریکا نیست پس تحریم راهی است برای عقب نشاندن شرکت های روسی تولید سلاح.

و اما تحریم ایران بیش‌تر از آن‎که با سیاست‌های جمهوری اسلامی ربط داشته باشد به سرمایه گذاری‎های خارجی و رابطه تجاری ایران با اتحادیه اروپا و چین بستگی دارد.

پس از “برجام” که تحریم‎ها علیه ایران لغو شد سرمایه‎گذاری‎های شرکت‌های اروپایی و چینی در ایران شتاب گرفت و همچنان جمهوری اسلامی خواهان خرید هواپیما از “ایرباس” شرکت تولید هواپیماهای مسافربری اتحادیه اروپا شد که این درخواست به هیچ عنوان به مذاق بوینگ خوش نمی‎خورد. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری کنسرسیوم توتال در بخش استخراج نفت ایران نیز رابطه جمهوری اسلامی را با غرب و چین گسترده‎تر کرده و امریکا ناخوشنود است. اگر اتحادیه اروپا به منابع انرژی روسیه وابسته باشد و در ایران سرمایه‎گذاری کند در آن صورت وابستگی‌اش به امریکا کاهش یافته و سد نظامی ناتو متزلزل خواهد شد؛ چیزی که امریکا هرگز نمی‎پذیرد.

مشکلات امریکا در وضع تحریم‎ها

هرچند ایالات متحده در گذشته توانسته با استفاده از وضع تحریم علیه ایران و روسیه ضربات جدی را بر اقتصاد و تجارت این دو کشور وارد کند، ولی اکنون برای اجرایی شدن مصوبه تحریم باید حمایت چین و اتحادیه اروپا را با خود داشته باشد که به نظر نمی‎رسد به این زودی‎ها به آن برسد؛ چه جمهوری خلق چین و اتحادیه اروپا روابط اقتصادی زیادی با ایران و روسیه دارند و نباید امریکا انتظار داشته باشد که آن‌ها منافع‌شان را قربانی سیاست‌های واشنگتن کنند. پس باید کاخ سفید امتیازهای کلانی برای اتحادیه اروپا و چین قایل شود تا بتواند همراهی آنها را داشته باشد.

تاثیر تحریم روسیه و ایران بر امنیت در افغانستان

حضور نظامی امریکا در افغانستان مورد تایید ایران و روسیه نیست. جمهوری اسلامی با افغانستان مشترکات زیاد فرهنگی و همچنان مرز مشترک دارد و روسیه هم رابطه دیرینه با افغانستان داشته است.

نفوذ ایران در میان گروه‌های تندرو می‎تواند مشکلات جدی را در بخش امنیت در افغانستان به بار بیاورد و مطمئناَ ایران از این کانال اقدام تلافی‌جویانه خواهد کرد؛ چیزی که سخنان رییس‎جمهور ایران نیز بر آن مهر صحت می‌گذارد. با توجه به این مسئله ایران در سوریه و عراق و افغانستان مشکلاتی را برای امریکایی‎ها به بار خواهد آورد.

از آن‎سو، روسیه نیز با طالبان ارتباط گرفته و ساده‌لوحانه است اگر فرض کنیم که دست روی دست می‎گذارد و تحریم‌ها را با خاموشی می‌پذیرد.

نیروهای نظامی افغانستان از گذشته‌ها تا حال وابسته به سلاح‌های تولید شده در روسیه بوده است و اکنون که موضوع تحریم روسیه مطرح شده ارتش ملی و دیگر شاخه‌های نیروهای مسلح در بخش تسلیحات با مشکلات فراوانی روبرو خواهند شد؛ چیزی که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت. در همین زمینه نیروی هوایی افغانستان که از چرخبال‌های ساخت روسیه استفاده می‌کند از نبود قطعات تخنیکی و خدمات تعمیراتی در دایره تحریم‌ها رنج خواهد برد.

هرچند تحریم‌ها در گذشته به نفع ایالات متحده عمل کرده، ولی حالا به نظر می‌رسد ایالات متحده آن هژمونی بعد از جنگ سرد را دیگر ندارد.