انتخابات بدون محافظ؛ چالش‌ها و عوامل

عوامل گوناگون وجود دارد که برگزاری انتخابات را در افغانستان مبدل به یک بحران و جنگ تمام عیار می‌کند. از جمله عدم پذیرش نتیجه انتخابات و رعایت نکردن اخلاق انتخاباتی و قاعده بازی

در آغاز این یاداشت کوتاه اعتراف می‌کنم که همانند خیلی‌ها در انتخابات ریاست جمهوری ۹۸رای نداده‌ام. البته مشارکت ناچیز مردم در روز شنبه( ششم ماه میزان) که انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد، نشان می‌دهد که خیلی‌ها به شمول بنده بنابر دلایلی در این روند دموکراتیک و مردم‌سالار سهم نگرفتند. در خیلی از کشور‌ها انتخابات راه می‌افتد و نتایج آن بدون کدام جنجال و عربده‌کشی اعلام می‌شود و جناح بازنده با ادبیات خیلی محترمانه به نامزد برنده تبریک عرض می‌کند و آرزوی موفقیت. در این کشور‌ها انتخابات یک روند دموکراتیک و مردم‌سالار پنداشته می‌شود و برگزاری انتخابات به معنای واقعی کلمه یگانه راه انتقال قدرت به شکل مسالمت‌آمیز آن می‌باشد. جناح‌های انتخاباتی با رعایت اخلاق و قاعده بازی داخل گود انتخابات می‌شوند و پس از همه‌گانی شدند نتایج انتخابات، همدیگر را نه تهدید می‌نمایند و نه بحث کوتاهی و بلندی« بینی» را مطرح می‌کنند.

در این کشور‌ها اگر نامزدی انتخابات را به تیم رقیب واگذار می‌کند، سر و صدا نمی‌کند و به دیگر برنامه‌ها و اهداف سیاسی خود می‌رسد. متاسفانه در کشور جنگ زده و درحال جنگ ما، نامزد بازنده گمان می‌کند که حذف می‌شود و دیگر هیچ کاری نمی‌تواند و برای همین تقلا می‌کند که به هر شکلی که شده سر و صدا کند و انتخابات را عملاً بحرانی بسازد.

اما اینجا، دو ماه از برگزاری انتخابات می‌گذرد ولی رهبری کمیسیون مستقل انتخابات قادر نمی‌شود که نتایج را اعلام کند. البته قراین و تجارب خیلی نزدیک نشان می‌دهد که نمی‌توان به راحتی کمیسیون انتخابات را که نهاد برگزار کننده انتخابات است، مستقل خواند.

جنجال انتخابات ۹۸ و عربده‌کشی تکت‌های انتخاباتی، از این مطلب حکایت دارد که پروسه زیر نام انتخابات هنوز در افغانستان به معنای انتقال قدرت به گونه مسالمت آمیز نیست.  نامزدان انتخابات و هوداران آنان پیش از اعلام نتایج، هر کدام خود را برنده انتخابات معرفی می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که کمیسیون انتخابات نتیجه را اعلام کند.

چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری دست‌کم دو ماه پیش برگزار شد و اکنون در کنار گروه‌های تروریستی چون طالب و داعش و… مردم را تهدید می‌کند و تبدیل به یک کابوس گردیده است. جنجنالی شدن انتخابات ۹۸ به دولت‌مردان افغانستان این هشدار را می‌رساند که برای بقای نظام جمهوریت و دموکراسی باید از خیلی چیز‌ها گذشت.

عوامل گوناگون وجود دارد که برگزاری انتخابات در افغانستان مبدل به یک بحران و جنگ تمام عیار می‌شود. از جمله عدم پذیرش نتیجه انتخابات و رعایت نکردن اخلاق انتخاباتی و قاعده بازی. موضوع مهم دیگر دفاع و حفاظت از نهاد برگزار کننده انتخابات است.

اخیراً کتابی خواندم زیر نام « بیست درس برای قرن بیستم» در این کتاب عنوانی است به نام دفاع از نهاد‌ها. در ذیل این عنوان نویسنده توضیح داده است که نهاد‌ها نیاز به دفاع و حفاظت دارند و نمی‌توانند از خود دفاع و حفاظت کنند.

تجربه بد انتخابات ریاست جمهوری ۹۸ که هیچ‌ پیش‌بینی نمی‌شود چطور بسته و به کجا می‌انجامد، نشان دهنده این گپ است که از نهادی به نام کمیسیون انتخابات که مسئولیت دارد انتخابات را به بهترین شکل ممکن اجرا کند، نه دفاع و نه حفاظت شده است. پس از رسوایی در انتخابات ریاست جمهوری ۹۳ رهبری حکومت وحدت ملی نشان داد که اراده‌ای برای حفاظت از کمیسیون ندارد. در حالی که اصلاحات انتخاباتی یکی از ضرورت‌های اساسی پنداشته می‌شد/ می‌شود.

از جمله عوامل بحران ساز در انتخابات، دخالت کشور‌های کمک کننده به افغانستان که شامل کشور‌های منطقه نیز می‌شود است، اما فراموش نکنیم که اگر کمیسیون انتخابات و دیگر نهاد‌های انتخاباتی اراده کنند، انتخابات این قدر تبدیل به کابوس و شوک نخواهد شد و انتخابات به معنای واقعی کلمه یگانه راه انتقال قدرت خواهد بود.

رهبری کمیسیون انتخابات، تکت‌های انتخاباتی و حکومت افغانستان بایستی به این پرسش پاسخ دهند که چرا برگزاری انتخابات عوض این‌که یک فرصت باشد، به درد سر و عربده‌کشی ابدال می‌شود؟ حملات لفظی تکت‌های انتخاباتی و تعارض بر یک‌دیگر نشان می‌دهد فاصله زیادی داریم تا انتخابات واقعاً یک فرصت باشد.

در فرجام یاد همان عبارتی می‌افتم که اگر حق رای تعین کننده چیزی بود، این حق هم از مردم گرفته می‌شد.  چنانچه در بالا تذکر رفته، سطح مشارکت مردم در انتخابات بسیار ناچیز وناامید کننده بود. شاید به این دلیل که خیلی‌ها نمی‌دانند که از انتخاب آنان حفاظت می‌شود یانه. حالا که انتخابات عملاً دچار یک بحران گسترده گردیده، هیچ‌کس پاسخگو نیست و توضیح نمی‌دهد که چرا این طور شد و چه باید کرد. سیاست‌مداران وجناح‌های انتخاباتی هم به این‌که منافع کلیت نظام را در نظر بگیرند، تمام هم‌ و غم‌شان به راه یافتن به قدرت خلاصه می‌گردد.