انتخابات پارلمانی؛ چگونه شایسته و ناشایسته را تفکیک کنیم

پوپولیزم یا عوام‌گرایی، رویکرد و روشی سیاسی است که در آن فرد پوپولیست، خود را مدافع مردم می‌داند و با مردمی نشان دادن خود، می‌خواهد از نردبان قدرت بالا برود.

دمکراسی نوپای افغانستان بیشتر از هر چیزی به یک پارلمان صادق، مردمی، قانون‌فهم و پر قدرت نیاز دارد. در عدم حضور پارلمانی موثر در افغانستان، حکومت تنها به گونه نمایشی دمکراسی را تمثیل می‌کند و به تک‌روی خود ادامه می‌دهد. مردم این تک‌روی حکومت را در سال‌های گذشته به طور واضح شاهد بوده‌اند؛ از انکشاف نامتوازن در ولایت‌ها گرفته تا برکناری خودسرانه وزیران و استخدام افراد ناشایسته در پست‌های دولتی، بدون هیچ‌رقابت آزاد.
یک پارلمان خوب می‌تواند با قانون‌گذاری و زیر نظر داشتن اعضای حکومت با استیضاح کردن آن‌ها در پارلمان جلوی تک‌روی و فساد را در حکومت بگیرد. اما زمانی چنین چیز ممکن است که مردم بتوانند افراد شایسته را برای پارلمان از افراد ناشایسته تشخیص دهند. در ادامه این نوشته کوشش کرده‌ایم تا چند مورد مهم برای تشخیص یک نامزد شایسته را مورد بحث قرار دهیم.
پوپولیسم یا عوام‌گرایی
پوپولیزم یا عوام‌گرایی، رویکرد و روشی سیاسی است که در آن فرد پوپولیست، خود را مدافع مردم می‌داند و با مردمی نشان دادن خود، می‌خواهد از نردبان قدرت بالا برود. اصولاً پوپولیست‌ها تلاش می‌کنند با مقدس جلوه‌دادن مردم و با وعده‌هایی «کلی، مبهم و گاه غیر قابل تحقق» ولی هیجان‌برانگیز و با ظاهری دلسوزانه، احساسات مردم را با هر روشی که شده تحریک کرده، رای جمع کنند و به قدرت برسند.
در مواجهه با چنین شخصی، نباید به ظاهر دلسوزانه وی که نشان می‌دهد مردم‌گرا است دل‌ بست، بلکه باید وعده‌های این کاندیدا را به صورت دقیق مورد مطالعه قرار داد.
به طور مثال وعده‌هایی چون «تحقق عدالت اجتماعی»، «گرفتن حق مردم از حکومت»، «من سطح ایجاد اشتغال را بالا خواهم برد» و… چنان که ذکر شد از وعده‌های عوام‌فریبانه‌ای است که به صورت کلی، مبهم و غیر قابل تحقق هستند.
رای به برنامه نامزدها نه به شعار آن‌ها
نامزدانی هستند که توسط مشاورین خاص خود شعارهایی را انتخاب می‌کنند که در آن‌ها هیچ عیب و نقصی وجود ندارد و مطابق شعار یک کاندید پارلمانی است. اما آن‌چه بسیار در این زمینه مهم است در نظر گرفتن و مورد بررسی قرار دادن «برنامه» کاندیدای مذکور برای تحقق این شعارها است. مردم باید به صورت دقیق به برنامه‌های نامزد مورد توجه خود گوش کرده و آن را سبک و سنگین کنند. با این حساب به راحتی می‌توانند فرق میان یک شعار میان‌تهی و یک شعار را که پشت آن برنامه‌ای دقیق برای تحقق وجود دارد، تشخیص دهند. زیرا شعارهای بدون برنامه همانند آرزوهایی است که عملی پشت آن‌ قرار ندارد و آرزو‌های بدون عمل تنها یک رویا است.
آزموده را آزمودن خطاست
نامزدانی را که برای چندمین بار وارد پارلمان می‌شوند، می‌توان به راحتی تشخیص داد. این نامزدان پارلمانی بر اساس تجربه‌ای که در دوره‌های گذشته آموخته‌اند بسیار زیرک‌تر از دیگر کاندیداها هستند. آن‌ها می‌دانند که چگونه تمام موارد بالا را طوری اجرا کنند که مردم به نیت آن‌ها که فقط رسیدن به قدرت است پی نبرند. این نامزدها (البته نه تمام آن‌ها) عوام‌گرایی، شعار و برنامه برای شعارهای خود را به خوبی بیان می‌کنند اما هرگز به آن‌ها عمل نمی‌کنند.
مردم نباید به گفتار آن‌ها و حتی برنامه آن‌ها توجه کند و تنها و تنها گذشته آن‌ها را در پارلمان به خاطر بیاورند. اگر در دوره‌های گذشته این کاندیداها توانسته باشند برای مردم خویش کاری انجام دهند، شایسته آن هستند که دوباره رای بگیرند در غیر این صورت آزموده را آزمودن خطاست.
رای به افراد باسواد و قانون‌فهم
یکی دیگر از موارد بسیار مهم، رای دادن به افرادی است که باسواد هستند. زیرا یکی از اساسی‌ترین وظایف وکیل‌ها در پارلمان، قانون‌گذاری و تشخیص عمل‌کردهایی است که مخالف قانون اساسی کشور باشد. بنابر این، یک وکیل شایسته برای پارلمان کسی است که در عین‌حال که باید سواد داشته باشد باید شم تشخیص قانون و مواد خلاف قانون را داشته باشد. در پارلمان کنونی کشور هستند بسیاری از وکیل‌های پارلمانی که نه‌تنها شم تشخیص قانون را ندارند بلکه حتی یک بار نیز قانون اساسی کشور را نخوانده و نمی‌توانند بخوانند.
با در نظر داشتن موارد ذکر شده، تا جایی می‌توان در انتخابات پارلمانی پیش رو افراد شایسته را از ناشایسته تشخیص داد و کسانی را راهی پارلمان کرد که بتوانند به راستی از حقوق مردم دفاع کنند. در غیر این صورت پارلمان پیش رو همانند گذشته در بسیاری از مواقع هم‌کاسه کسانی خواهد شد که بارها حق مردم را زیر پا کرده و به صورت علنی فساد را گسترش داده‌اند. داشتن یک حکومت مردمی بدون یک پارلمان صادق و وفادار به حقوق مردم غیر ممکن است.
مهدی سرباز- خبرگزاری دید