اندونیزیا و افغانستان تحت رهبری طا-لبان!

با توجه به روابط ناقص اندونیزیا با طا-لبان پیش از تصرف افغانستان در سال ۲۰۲۱، جای تعجب ندارد که دولت اندونیزیا و جامعه مدنی این کشور در تعامل با حکومت جدید طا-لبان محتاط باشند

ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
در دسمبر ۲۰۲۱، اندونیزیا دفتر نمایندگی خود را در کابل به منظور تسهیل ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان باز کرد. این یک روش فرعی برای تعامل در کشوری بدون اعطای رسمیت دیپلماتیک به حکومت جدید طا-لبان بود.
جاکارتا هنوز هم قاطع نیست. در نشست فوق‌العاده وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی (OIC) اواخر دسمبر ۲۰۲۱، رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونیزیا شرایطی را بیان کرد که راه را برای بهبود روابط دیپلماتیک با افغانستان هموار می‌کند. این شرایط شامل تشکیل دولت فراگیر، احترام به حقوق بشر، از جمله حقوق زنان و تضمین اینکه افغانستان به بستری برای تروریزم تبدیل نمی‌شود، بود.
واضح است که دولت اندونیزیا در تعامل با افغانستان به رهبری طا-لبان محتاطانه عمل می‌کند. این کشور باید مطمئن شود که حکومت جدید طا-لبان به طور قابل توجهی با حکومت سابقش متفاوت است و تعامل با طا-لبان باعث رشد رادیکالیزم اسلامی در اندونیزیا نخواهد شد.
در دوره اول حکومت طا-لبان در افغانستان (۱۹۹۶-۲۰۰۱)، اندونیزیا تعامل قابل توجهی با این حکومت نداشت. در آن زمان اندونیزیا درگیر بحران مالی آسیایی ۱۹۹۷-۱۹۹۸ و پیامدهای آن، از جمله انتقال سیاسی با سقوط سوهارتو بود. علاوه بر این، اسلام اندونیزیا با آنچه که طا-لبان تبلیغ می‌کردند بسیار متفاوت بود، به رغم این‌که هر دو کشور اکثریت مسلمان هستند.
حکومت طا-لبان در آن زمان با به دست گرفتن قدرت، شریعت سختگیرانه را تحمیل کرده بود که شهروندان افغان را از آزادی‌های مدنی و سیاسی محروم می‌کرد. در مقابل، اسلام به گونه‌ای که در اندونیزیا اجرا می‌شود، متنوع‌تر، فراگیرتر و بردبارتر است و در سال‌های اخیر به عنوان نمونه برجسته از «اسلام میانه‌رو» معرفی شده است.
جالب اینجاست که پس از سرنگونی حکومت طالبان توسط نیروهای تحت رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۱، اندونیزیا به عنوان تسهیل کننده روند صلح، عمیق‌تر با افغانستان در تعامل شد. برخی از نقاط‌عطف کلیدی عبارتند از: مشارکت نهضت‌العلما (NU)، بزرگ‌ترین سازمان اسلامی اندونیزیا، در مذاکره برای آزادی گروگان‌های کوریای جنوبی که توسط طا-لبان در سال ۲۰۰۷ اسیر شده بودند. تأسیس مرکز اسلامی اندونیزیا در کابل در سال ۲۰۱۰ به ریاست سوسیلو بامبانگ یودویونو و راه‌اندازی شعبه نهضت علما در افغانستان در سال ۲۰۱۴٫
مشارکت نهضت علما نشان‌دهنده وابستگی بین اسلام گرایان افغانستان و اندونیزیا بود. اندونیزیا از طریق راه‌اندازی دو مورد دیگر به دنبال ایجاد روابط دوجانبه برای ترویج شکل میانه‌روتر از اسلام در افغانستان بود. با این حال، چنین تلاش‌هایی برای معرفی الگوی اندونیزیایی به افغانستان موفقیت چندانی نداشته است، چنانچه غیاب علمای وابسته به طا-لبان در کنفرانس سه‌جانبه علمای مسلمان از اندونیزیا، افغانستان و پاکستان در سال ۲۰۱۸ به وضوح این نشان‌دهنده این امر است. با توجه به روابط ناقص اندونیزیا با طا-لبان پیش از تصرف افغانستان در سال ۲۰۲۱، جای تعجب ندارد که دولت اندونیزیا و جامعه مدنی این کشور در تعامل با حکومت جدید طا-لبان محتاط باشند.