بازسنجی استراتژی امریکا برای صلح در افغانستان
دولت بایدن عجله امریکا برای خروج از افغانستان را آرام کرد. در کمپاینهای انتخاباتی، جو بایدن تعهد سپرد که «جنگهای بیپایان را در افغانستان و خاورمیانه» خاتمه دهد. اما وعدۀ وی برای آوردن اکثریت نیروها به خانه، به تمرکز «ماموریت علیه القاعده و داعش» وابسته شد.
در نخستین روزهای ریاست جمهوری خود، بایدن واضح ساخت که اجازه نمیدهد طالبان به قیمت ختم جنگ در افغانستان، راه خود را بروند. توافقنامهای که بین حکومت امریکا و طالبان سال گذشته در دوحه امضا شد، طالبان وعده دادند روابط خود را با القاعده قطع میکنند. با توجه به گزارشها مبنی بر اینکه القاعده در افغانستان در حال قدرتگیری است، دولت بایدن باید باور کند که این گروه به وعده خود عمل نکرده است.
پس از امضای توافقنامه در دوحه، زلمی خلیلزاد نماینده ویژه دولت ترامپ در امور صلح افغانستان بر کابل فشار آورد تا به طالبان امتیاز دهد، مانند آزادی زندانیان طالبان. اما حملات خشونتآمیز طالبان را در سراسر این کشور محکوم نکرد و تنها بر تقبیح نمودن خشونت اکتفا کرد.
دلیل خاموش ماندن خلیلزاد نسبت به حملات طالبان در زبان توافقنامۀ دوحه نهفته است. طالبان هیچ تعهدی برای برقراری آتشبس نکردهاند و فقط به «آتشبس جامع و دایمی که از جمله مسائل آجندای گفتوگوهای میانافغانی خواهد بود» توافق کردند.
در نتیجه فشارهای رییس جمهور ترامپ برای تسریع خروج نیروهای امریکایی، خلیلزاد مجبور شد توافقنامۀ خروج امریکاییها را بدون وعده صریح طالبان مبنی بر ختم خشونتها و پذیرفتن حکومت افغانستان به عنوان شریک این گفتوگو، امضا کند.
علاوه بر این، طالبان بارها اعلام کردهاند که توافق ایالات متحده و افغانستان را تصدیق «پیروزی» طالبان و وسیلهای برای پایان دادن به «اشغال امریکا» می بینند.
در روایت طالبان، این گروه در سال ۱۹۹۵ امارت اسلامی را در افغانستان تأسیس کرده بود که توسط نیروهای امریکایی و ناتو در سال ۲۰۰۱ به طور غیرقانونی برکنار شد. خروج نیروهای ایالات متحده اکنون «امارت» را به عنوان حکومت قانونی احیا خواهد کرد.
گفتوگوهای میانافغانی که به دنبال امضای توافقنامه ایالات متحده-طالبان آغاز شد، یک کار بیهوده است، زیرا طالبان از احترام به دستاوردهای ۱۹ سال گذشته مردم افغانستان سرباز زدند.
شایعات در مورد ظهور حکومت موقت موجب امیدواری افراد برجسته افغانستان شده است که نمیتوانند بدون حفظ پستهای وزارتخانه در انتخابات پیروز شوند. خلیلزاد با ایجاد این تصور که دیپلماتهای امریکایی و اروپایی، نه افغانها، ممکن تعیین کنند که چه کسی پس از ترک امریکاییها این کشور را اداره کند، دست دولت رییس جمهور غنی را به طور جدی ضعیف کرد.
رویکرد بهتر هنوز هم میتواند این باشد که به طالبان فهمانده شود ایالات متحده نیروی کوچکی را در افغانستان به گونه نامحدود حفظ میکند و از دولت افغانستان تا زمان دستیابی به توافق با طالبان پشتیبانی خواهد کرد. حتی پاکستان، که گفتوگوهای امریکا با طالبان را تسهیل کرد و به رهبران طالبان پناه داد، اکنون به نظر میرسد که از چنین رویکردی حمایت میکند. از دید اسلامآباد، خروج عجولانه ایالات متحده «غیر عاقلانه» است.
دولت بایدن در رابطه به دورزدن حکومت افغانستان در روند صلح کاملاً معکوس عمل کرده است. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی امریکا در نخستین تماسهای خود به رهبران خارجی، با حمدالله محب مشاور امنیت ملی افغانستان گفتوگو کرد و وعده داد توافقنامه امریکا-طالبان را بازنگری کند. این بررسی شامل ارزیابی طالبان مبنی به تحقق «تعهدات برای قطع رابطه با گروههای تروریستی، کاهش خشونتها در افغانستان و تعامل معنادار در گفتوگو با حکومت افغانستان و سایر ذینفعان» خواهد بود.
در گفتوگوی دیگر با رییس جمهور غنی، انتونی بلینکین وزیر امور خارجه امریکا در مورد «همکاری پایدار ایالات متحده-افغانستان» صحبت کرد و بر حفظ «پیشرفتها طی ۲۰ سال گذشته در عرصۀ حقوق بشر، آزادیهای مدنی و نقش زنان در جامعه افغانستان» تأکید کرد. این فاصله زیادی با پیامهای دولت قبلی که روی خروج نظامیان متمرکز بود، دارد.
خلیلزاد اکنون در سمت خود باقی میماند، زیرا روابطی که با طالبان ایجاد کرده است، ممکن مفید باشد. اما نماینده ویژه ایالات متحده اکنون باید پیام واضحی به طالبان بدهد: به خاطر صلح، این گروه میتواند در ساختار موجود افغانستان جای بگیرد، اما توقع حکومت بر افغانستان را نداشته باشد.