پاکستان با اجازه دادن به پایگاه‌های نظامی ایالات متحده، به رغم تهدیدات طالبان، نگرانی‌هایی را در جنوب آسیا مطرح می‌کند، به ویژه برای دهلی‌نو که در ایجاد ساختار امنیتی «کواد» در آسیا نقش اساسی داشته است
ایالات متحده خروج نظامیانش را از افغانستان تسریع کرده و قرار است این روند تا ۱۱ ستپمبر ۲۰۲۱ تکمیل شود. با توجه به خروج امریکا پس از دو دهه جنگ، این سئوال مطرح است که واشنگتن چه نوع ظرفیت نظامی را میخواهد یا قادر است در آینده حفظ کند؟
طی چند هفته گذشته، موقعیت جغرافیایی نظامیان امریکایی در خارج از مرزهای افغانستان محور بحث‌ها بوده تا ترکیب حضور نظامی این کشور.
پاکستان، خانه تقریباً تمام شوراهای طالبان، اکنون باید روابط و بازی استراتژی خود را بین طالبان و ایالات متحده متعادل کند. در حالی که راولپندی همچنان عامل اصلی قدرت طالبان و مذاکرات امریکا-طالبان است، اما دادن فضای نظامی به امریکا پس از سال ۲۰۲۱ چالش آسانی برای پاکستان نخواهد بود.
شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان در مصاحبه اخیرش اشاره کرد که اسلام‌آباد احتمالاً درخواست ایالات متحده برای پایگاه‌های نظامی را در ازای بسته‌های بزرگ اقتصادی و تعهد برای سرمایه‌گذاری بررسی خواهد کرد. با توجه به این که چالش دسترسی امریکا به افغانستان محاط به خشکه در حال شدت گرفتن است، کاملاً واضح است که پاکستان چشم امید به موقعیت‌اش دوخته تا – بار دیگر – وابستگی ایالات متحده را به خود افزایش دهد. از آنجا که ایران در یک طرف قرار دارد و کشورهای آسیای میانه مانند ازبیکستان و تاجیکستان زیر فشار شدید روسیه است، گزینه‌های داشتن پایگاه‌های نظامی برای امریکا محدود است و پاکستان ممکن بار دیگر از مزایای آن به خوبی استفاده کند.
با این حال، طالبان با ادامه خشونت‌ها به عنوان اهرم فشار در موازی با دیپلماسی‌اش، موضع محکمی در برابر حضور ایالات متحده نه تنها در افغانستان، بلکه در هر نقطۀ از منطقه گرفته است. طالبان در بیانیه‌ای به اقدام نظامی علیه چنین پایگاه‌‌ها و کشورهای میزبان آن اشاره کرده است.
این امر سئوالاتی را در مورد ظرفیت طالبان برای انجام چنین حملات و روابطش با القاعده مطرح می‌کند؛ شبکه‌ای که ظرفیت و تجربه چنین حملاتی را دارد.
جالب این است که لحن بیانیه طالبان نشان می‌دهد، حتی پاکستان و نظامیانش می‌تواند از دیدگاه این گروه مفعول حمله و انتقاد قرار گیرد؛ در صورتی که تصمیم به میزبانی از عملیات‌های نظامی امریکا را بگیرد.
اوضاع در حال حاضر چندان بر وفق مراد نیست. در حالی که روابط امریکا – پاکستان بر مبنای معادله نظامی – نظامی است، اما روابط دولت بایدن با عمران خان نخست‌وزیر پاکستان نسبتاً سرد بوده است.
با این حال، پاکستان با اجازه دادن به پایگاه‌های نظامی ایالات متحده، به رغم تهدیدات طالبان، نگرانی‌هایی را در جنوب آسیا مطرح می‌کند، به ویژه برای دهلی‌نو که در ایجاد ساختار امنیتی «کواد» در آسیا نقش اساسی داشته است. (کواد، گروه چهارگانه امریکا، استرالیا، هند و جاپان برای مقابله با چالش‌های امنیتی و نظامی منطقه هند-پاسفیک است). کارشناسان بر این باورند که به دست آوردن جایگاهی در گروه کواد به جای چوکی در میز مذاکره، نتیجه مطلوبی خواهد بود.
از سوی دیگر، عدم دسترسی ایالات متحده به پایگاه‌های پاکستان، به صورت مخفی یا غیرمستقیم، ممکن است فشار بیشتری بر هند برای کمک به ایالات متحده در زمینه افغانستان به وجود آورد.
تغییر رویکرد ایالات متحده برای اعزام تنها ناو هواپیمابرش از آسیا پاسیفیک به دریای عرب جهت کمک به خروج از افغانستان موردی است که ایالات متحده محدودیت ظرفیتی خود را برجسته می‌کند، چنانچه میخواهد منافع نظامی بین آسیای غربی و بقیه منطقه را متعادل و کشورهای مانند هند را به تلاش بیشتر وادارد.
افغانستان، به رغم خروج ایالات متحده بازنگری استراتژیک و تاکتیکی را فراتر از مرزهای واشنگتن دی‌سی خواهد برد. کشورهای مانند هند که چندین جبهه فعال و چالش‌برانگیز سیاست خارجی را مدیریت می‌کند، باید در ماه‌های آینده ظرفیت و تفکر استراتژیک قابل توجهی را به سمت تئاتر افغانستان سوق دهد.
