با ارگ مذاکره نمی‌کنیم/ با پای چپ خوب گول می‌زدم/ باغبانی و گاوداری را دوست دارم
این موضوع قابل تشویش است و هیچ‌کس بعد از این نمی‌تواند که دختر خود را به ارگ بفرستد که کار کند و کسانی که این اتهام بالای‌شان وارد است و در بدل رابطه جنسی به پارلمان راه یافته‌اند، باید خود را از بین ببرند
هم‌زمان با کشمکش‌های اخیر بین ارگ و شورای نامزدان ریاست جمهوری، سخنگوی این شورا با بیان این که با رهبران حکومت وحدت ملی مذاکره نمی‌کنند، اظهار داشت که مانع اصلی برقراری صلح در افغانستان، اشرف غنی است.
شهاب حکیمی نامزد انتخابات ریاست جمهوری و سخنگوی شورای نامزدان در گفت‌وگوی ویژه با خبرگزاری دید در کابل، پیرامون صلح با طالبان گفت: مذاکرات بین‌الافغانی، یگانه راه برای برقراری صلح در افغانستان است و با طالبان باید برخورد برادری و وطنی شود.
حکیمی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به اوضاع سیاسی اخیر در کشور اشاره کرد و افزود: عامل تمام نابسامانی‌ها و بحران‌ها در افغانستان، حکومت وحدت ملی است.
وی همچنین از تقلب‌ها در انتخابات‌های گذشته یاد کرد و اظهار داشت: اگر حکومت کنونی ادامه یابد و کمیسیون‌های انتخاباتی با پیشرفته‌ترین ماشین‌ها نیز تجهیز شوند، انتخابات شفاف ممکن نخواهد بود.
مشروح گفت‌وگو با شهاب حکیمی
دید: می‌خواهیم گفت‌وگو را با اختلاف دیدگاه بین ارگ و شورای نامزدان ریاست جمهوری آغاز کنیم، اقدامات عملی شما در خصوص کنار رفتن آقای اشرف غنی چیست؟
حکیمی: ما با اشرف غنی یا ارگ و رییس اجرایی به سطح شخصی مشکلی نداریم، زیرا هر دو افغان هستند و در افغانستان زندگی می‌کنند. این دو مدت ۵ سال در افغانستان حاکم بودند آن‌هم طوری که به شکل غیر قانونی و غیر مشروع بالای مردم افغانستان حاکم شدند.
در ۵ سال گذشته ۴۵ هزار عسکر ما کشته شدند، ده‌ها هزار مردم بی‌گناه تلف شدند و همین‌طور ده‌ها هزار خانۀ ما زیر بمب شدند و به همین شکل طالبان که اولاد همین وطن هستند، ده‌ها هزار کشته دادند. حکومت حاکمیت خود را در ۷۰ درصد خاک افغانستان از دست داد که این نتایج حاکمیت غنی و عبدالله بود، به خاطری که حکومت تقسیم و ضعیف شد. حاکمیت به دست یک شخص نبود و وقتی که دو حاکم یا دو پادشاه شد، در ملک پادشاه گردشی شد و شما نتیجه آن را دیدید که اقتصاد ضعیف شد، مردم بیکار شدند و خط فقر از ۴۰ درصد به ۶۰ درصد رسید و تعداد زیادی مردم ما به خصوص طبقه جوان مجبور شدند وطن را ترک کنند که بعد از فرار نیز در داخل کمپ‌ها رفتند و تعدادی هم در داخل آب‌ها غرق شدند که این سلسله تاکنون ادامه دارد.
ما با نتایج کنونی اختلاف داریم، زیرا ما انتظار این را نداشتیم که کشور ما پنج سال بعد با این وضعیت دچار شود که سرگردان یک لقمه نان شویم. ما انتظار این را داشتیم که اگر در سال ۲۰۱۴ عاید سالانۀ ما نُه و نیم درصد بود، در سال‌های پس از آن حداقل ده درصد شود، ولی اکنون عاید سالانۀ ما بین یک و نیم تا دو و نیم درصد است، روی همین موارد تصمیم گرفتیم که در مقابل این دو بایستیم و بگوییم این طور شده نمی‌تواند که شما خود را بالای مردم حاکم بسازید و در نتیجه کارها به رسوایی بکشد.
ما می‌گفتیم که تا پایان حکومت هستند و انتخابات که برگزار شد، می‌روند، اما بر خلاف، زمانی‌که موعد کاری شان تکمیل شد، آنها خود را محکم کردند که ما می‌خواهیم باشیم، به خاطری که انتخابات به تعویق بیفتد.
ما برای آنها گفتیم که در ۲۰۱۴ انتخابات را به راه انداختید، مملکت را به این وضعیت رساندید. رسوایی که در آن انتخابات شد، از یاد هیچ‌کس نمی‌رود. به همین گونه انتخابات پارلمانی سال گذشته که پر از تقلب و چالش برگزار شد. هم‌اکنون کسی جرئت ندارد که بگوید من رأی خود را در صندوق می‌اندازم، زیرا همه مأیوس شده‌اند.
عامل تمام نابسامانی‌ها و بحران‌ها در افغانستان، حکومت نفاق ملی (وحدت ملی) اشرف غنی و عبدالله هستند. ما برای این دو تن دو گزینه دادیم. اول اینکه شما از کاندیداتوری خود صرف نظر کرده و در حکومت باقی بمانید و انتخابات را رهبری کنید و دوم این که حکومت را رها کنید، اما آنها تاکنون این گزینه‌ها را قبول نکرده‌اند.
در همین روز‌ها باخبر شدیم که می‌گویند باید مذاکره صورت بگیرد، اما ما مذاکره را رد کردیم، زیرا آنها رییس جمهور و رییس اجرایی قانونی نیستند و مجبور هستند که از حکومت کنار رفته و از ارگ بیرون بیایند تا با نامزدان نشست برگزار شده و یک سرپرست تعیین شود تا بعد از آن به سوی انتخابات برویم.
دید: شورای نامزدان ریاست جمهوری تأکید دارد که آقای اشرف غنی باید کنار برود، در حالی که شماری از کارشناسان این دیدگاه را رد کرده و می‌گویند که در صورت عملی شدن آن، کشور یکبار دیگر به سوی جنگ‌های داخلی سوق داده خواهد شد. در این مورد چه نظری دارید؟
حکیمی: این دیدگاه کاملاً غلط است، زیرا شرایط با ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ متفاوت است. ما نیروهای امنیتی منظم داریم و کاملاً در کنترول هستند و در همین حال در افغانستان ۴۰ کشور وجود دارد که عساکر شان حضور دارند. در بی‌نظمی‌ها و جنگ‌های گذشته، همه مسلح بودند و مردم متفاوت‌تر بود، ولی اکنون همه تحصیل یافته هستند و حاضر نخواهند بود حتی یک مرمی فیر شود.
کنار رفتن یک نفر سبب نخواهد شد که نظام سقوط کند. اشرف غنی، عبدالله و معاونان شان باید از حکومت کنار بروند، زیرا مردم به آنها اعتماد ندارند. آنها برای باقی ماندن در قدرت، چنین موضوعاتی را پخش می‌کنند، اما هیچگاه نظام سقوط نمی‌کند و به عقب باز نخواهیم گشت.
دید: شما و شورای نامزدان ریاست جمهوری از سیاست‌ها و نوعیت حکومت‌داری حکومت وحدت ملی مکرراً انتقاد کرده‌اید، نقاط ضعف حکومت‌داری آٌقای غنی را در چه مواردی می‌نگرید؟
حکیمی: غنی هم در سیاست داخلی ناکام بوده و هم در سیاست خارجی. در سیاست خارجی خود از فرصتی که در افغانستان برای افغانستان میسر شده، استفاده درست کرده نتوانست و همیشه در تقابل با کشورهای بیرون، همسایه‌ها و قدرت‌های جهانی خصوصاً امریکا قرار داشت که آن هم صرف به خاطر بقای قدرت، در حالی که ما هیچگاه نمی‌توانیم با همسایه‌های خود دشمنی کنیم. روابط با پاکستان تا چه حد وخیم شده و هر روز درگیری بین شان جریان دارد. به خاطر روابط ضعیف و خراب که با همسایه‌ها داریم، معمول است که آنها نیز واکنش‌هایی دارد.
در بخش روابط با دنیا، امریکا که یکی از شرکای بزرگ افغانستان است، دیدیم که چقدر تنش‌ها بین حکومت افغانستان و امریکا وجود دارد که در بسیاری موارد کمک‌های خود را قطع کردند.
سیاست اقتصادی نیز در بخش عواید گمرکات حتی ۳۰ درصد آن جمع آوری نمی‌شود و ۷۰ درصد آن ضایع می‌شود که یا به جیب جمع‌آوری کنندگان و یا به جیب مالیه ندهندگان می‌رود. سال گذشته اعلام شد که ۱۹۰ میلیون افغانی را از بابت مالیات گمرکات جمع‌آوری کردیم، در حالیکه اگر شفاف جمع‌آوری می‌شد، ما باید ۶۰۰ میلیون افغانی جمع‌آوری می‌کردیم و این مقدار بر علاوه این که بودجه انکشافی و عادی ما را حمایت می‌کند، پول زیادی ذخیره هم می‌توانیم. حکومت وحدت ملی فقط متکی به عواید گمرکی بوده و عواید دیگر مانند مخابرات و ترانسپورت ما ضایع شد. تاجران ما فرار کرده و پول خود را کشیدند. آن ها زمینه را طوری مساعد کرده‌اند که چطور برای خود پول جمع‌آوری کنند که روی همین ناکامی‌ها، ما تصمیم گرفتیم که به هر طریقی باید این‌ها از ارگ خارج شوند و یک فرد صادق با برگزاری انتخابات جاگزین آن ها شود.
دید: در تازه ترین مورد «جنرال حبیب‌الله احمدزی» و «مریم وردک» از موجودیت حلقه انحصاری در ارگ، فساد اخلاقی که یک زن با ۵۰۰ یا ۶۰۰ رأی به پارلمان راه یافته و نیز گزینش اعضای پارلمان از سوی رییس جمهور پرده برداشته‌اند، دیدگاه شما در این مورد چیست؟
حکیمی: ما از اول این حرف‌ها را خبر داشتیم و تأکید ما این بود که غنی از ارگ بیرون شود، همین حبیب‌الله احمدزی که من نمی‌شناسمش، ولی برایش می‌گویم که شیر مادرت، برایت حلال باد. زیرا وی توانست با وجود موقفی که داشت، بیرون برآید و صدای خود را بکشد. تمام مواردی که در ارگ واقع می‌شود، برای مردم بازگو کرد و مسئولیت خود را ادا نمود.
این موضوع قابل تشویش است و هیچ‌کس بعد از این نمی‌تواند که دختر خود را به ارگ بفرستد که کار کند و کسانی که این اتهام بالای‌شان وارد است و در بدل رابطه جنسی به پارلمان راه یافته‌اند، باید خود را از بین ببرند. آنها حق نمایندگی از مردم را در پارلمان ندارند. روی این موضوع باید یک تحقیق عمومی انجام شود.
دید: در حالی که انتخابات ۤپارلمانی سال گذشته از پر چالش‌ترین انتخابات‌ها گفته می‌شود، به نظر شما کمیسیون‌های فعلی انتخاباتی استقلالیت کامل را برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دارند؟
حکیمی: اگر این حکومت متقلب و فاسد در اقتدار باشد و ظرفیت کمیسیون‌های انتخابات را صد بار بالا ببرید و با وسایل پیشرفته مجهز کنید، انتخابات نه عادلانه برگزار خواهد شد و نه شفاف. بناءً ما می‌گوییم که سرپرست حکومت را تعیین کنیم تا وی با کمیسیون انتخابات کار کند تا جلو تقلب گرفته شود که در این صورت حتی می‌تواند با وسایل عادی، انتخابات را برگزار کرد.
دید: راهکار شما به عنوان یکی از نامزدان ریاست جمهوری برای برون‌رفت از وضعیت کنونی چیست و اگر رییس جمهور افغانستان شوید، چه اصلاحاتی در اولویت کاری شما قرار خواهد داشت؟
حکیمی: اولین حرف ما این‌است که ما باید یک سرپرست حکومت داشته باشیم که تا برگزاری انتخابات، زمینه برای آمدن یک رییس جمهور منتخب مساعد شود.
پلان و برنامه ما مشخص است و ما اولین کاری که می‌کنیم رسیدگی به اقتصاد مردم و محیط زیست است. و پس از رفتن به ارگ، کمک به مردم فقیر و مکتب رفتن کودکان و نیز کار روی محیط زیست تا با مشکلات مواجه نشویم. در پلان دراز مدت در بخش‌های سیاست داخلی و خارجی مشخص است. در بخش سیاست خارجی، مشکلاتی را که ایجاد شده اصلاح می‌کنیم و راه آن انکشاف وزارت خارجه است تا کار صورت بگیرد و روابط با کشورها احیا شود. در بخش سیاست داخلی و اقتصاد، ما گفتیم که اقتصاد بازار آزاد، ولی مبتنی بر اجتماع. به این معنی که متوجه جامعه خود هستیم و کاری به ضرر مردم نکنیم. اقتصاد بازار زمانی ممکن است که ما بتوانیم محاکم و سارنوالی‌های(دادستانی‌ها) خود را رشد دهیم که همه بالای آن اعتماد و پول خود را در افغانستان سرمایه‌گذاری کند. در کنار این در هر بخش پلان‌هایی داریم.
دید: شرایط امنیتی موجود به شدت شکننده و بحرانی است، راهکار شما برای بهبود وضعیت امنیتی چیست؟
حکیمی: تا زمانی که صلح در افغانستان برقرار نشود، ما هیچ کاری نمی‌توانیم. حتی همین انتخابات را هم نمی‌توانیم شفاف برگزار کنیم. برای صلح، کار کردن بسیار زیاد دید باز و قلب کلان می‌خواهد. با مخالفان سیاسی حکومت افغانستان برخورد برادری و وطنی ضروری است. تمام مردم افغانستان مثل اعضای فامیل هستند و در نقاط مختلف زندگی می‌کنند. موافق و مخالف حکومت با هم برادر و برابر هستند و با همین روحیه می‌توان با طالبان که اولاد همین وطن هستند، گفت‌وگو کنیم تا مطالبه‌ها بررسی شود و به نتیجه برسیم.
من زمانی که به ارگ رفتم و طالبان مخالف حکومت باشد، من نه به عنوان رییس جمهور، بلکه به عنوان یک افغان با آنها مذاکره می‌کنم.
دید: گفت‌وگوهای صلح از مواردی است که در این اواخر با کنش و واکنش‌هایی همراه بوده و با وجودی که چندین نشست پیرامون صلح افغانستان در چندین کشور برگزار شد، اما نتیجه‌ای در پی نداشته است، از دید شما با چه ترفندی می‌توان به صلح دست پیدا کرد؟
حکیمی: مذاکرات بین‌الافغانی یگانه راه است. افغان‌ها بین خود بنشینند و راه‌حل پیدا کنند. قانون اساسی، قرآن کریم نیست که ما بگوییم نمی‌توانیم تغییری در آن بیاوریم. قانون اساسی را چند نفر در کنار هم نشسته، چند جمله را پی هم گذاشته که نصف زیادتر آن غلط است.
اکثراً موضوع زنان در بحث گفت‌وگو با طالبان مطرح می‌شود. من هم دختر و خانم دارم و رهبران طالبان نیز دختر و خانم دارند و همین طور که فرزندان من تعلیم و تحصیل می‌کنند، فرزندان و دختران طالبان نیز تعلیم و تحصیل می‌کنند و پیچیدن به موضوع زنان یک حرف پوچ است.
این موضوعات حل شدنی است و فقط افغان‌ها باید بنشینند و قانون خود را اصلاح کنند و در انتخابات هر کسی که رییس جمهور شد، نوشش باد. باید گفت که رهبران حکومت وحدت ملی در فضای صلح و برادری یک روز نمی‌توانند بگذرانند، زیرا به باور آنها، فایده‌شان در جنگ است.
دید: زلمی خلیلزاد نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان چندین بار با مقامات طالبان و برخی کشورهای منطقه دیدار داشت، آیا از دید شما امریکا می‌خواهد صلح در افغانستان برقرار شود؟
حکیمی: شما می‌دانید که از ۴۰ سال بدین‌سو در افغانستان جنگ جریان دارد و یک مشکلی که ۴۰ سال سابقه داشته باشد، حل کردن آن در چند ماه مشکل است، ولی به نظر من موضوع صلح بسیار به سرعت پیش می‌رود. ۶ بار مذاکره صورت گرفت، اما دور آخری را حکومت فعلی سبوتاژ کرد. با این وجود پیشرفت‌هایی صورت گرفته است، ولی مانع اصلی برقراری صلح در افغانستان، اشرف غنی است که بسیار موانع ایجاد کرد و لویه جرگه‌ای که پر از تقلب بود، بدون نتیجه دایر کرد و صرف به خاطر انتخابات به مردم پول داد، اما من برایش می‌گویم که مردم افغانستان دیگر فریب نمی‌خورند و آرزوی اقتدار را به گور خواهی برد.
دید: ارتباط شما با طالبان چگونه است و دلیل صلح نپذیری آنان را در چه موردی می‌نگرید؟
حکیمی: من در جریان ۳۰ سال در هر شرایط کار کرده‌ام و با همه روابط کاری دارم و با هیچ کس مخالفت ندارم. هر کسی هر عقیده‌ای که دارد، برای خودش است و نمی‌تواند بالای دیگران بقبولاند. ارتباط من با طالبان بسیار خوب است و رابط کاری با آنها دارم.
دید: شما پیش از این رییس یکی از موسسه‌های ماین پاکی بودید، چه انگیزه‌ای سبب شد تا خود را نامزد ریاست جمهوری نمایید؟
حکیمی: من در مدت ۳۰ سال توانستم بزرگترین مشکل افغانستان را که «ماین» بود حل کنم و در طول این مدت با بازدید از مناطق مختلف و دیدار با مردم، تجربیات لازم را کسب کردم. با خود فکر کردم که باید سایر مشکلات مردم افغانستان را نیز حل کنم که روی همین منظور به پیش آمدم و مطمئن هستم که اگر انتخابات شفاف برگزار شود، مردم رأی خود را بی‌جای نمی‌ریزند.
دید: در مورد زندگی شخصی خود بگویید، در کدام سال و در کدام ولایت افغانستان متولد شده‌اید، تحصیلات شما تا کدام پایه است و خانوادۀ شما متشکل از چند عضو است؟
حکیمی: من در اواخر سال ۱۳۳۷ در کابل متولد شده‌ام، ولی پدرم سکونت اصلی میدان شهر بود و نیز مادرم از چهاردهی است. ما ۹ خواهر و برادر هستیم که تا درجه‌های ماستری و دکترا درس خوانده‌ایم. شش فرزند دارم و من و یا خانواده‌ام هیچگاه از افغانستان بیرون نشده‌ایم.
خانمم تحصیل یافته است و در جوانی یکی از تیم‌لیدرهای تیم باسکیت‌بال افغانستان بوده و خودم در رشته زراعت در دانشگاه کابل تحصیل کرده‌ام که بعداً به عنوان استاد تعیین شدم که بعد از مدتی به پاکستان مهاجر شدم؛ مقطع ماستری خود را در رشته منجمنت در یکی از دانشگاه‌های امریکایی در پاکستان به اتمام رسانیدم. تاکنون به ۱۵۰ کشور دنیا سفر کرده‌ام.
دید: به چند زبان دنیا تسلط دارید؟
حکیمی: من به زبان‌های فارسی و پشتو تسلط کامل دارم، زیرا دری زبان مادرم و پشتو زبان پدرم است. انگلیسی را از صنف هفتم به این‌سو تسلط دارم و تاکنون به آن تکلم می‌کنم. در کنار این‌ها از سر شوق با زبان‌های آلمانی، فرانسوی و عربی تا اندازه‌ای حاکم هستم. خیلی دوست دارم در بخش زبان‌های ملی به زبان ازبیکی آشنایی پیدا کنم، ولی به خاطر مصروفیت‌های زیاد، نتوانستم فرا بگیرم.
دید: دور از دنیای سیاست و کار، در اوقات فراغت دوست دارید چه کار‌هایی انجام دهید؟
حکیمی: به ورزش علاقۀ زیاد دارم و همیشه فوتبال می‌کنم. در دوران جوانی در تیم‌های ملی بازی می‌کردم و اکثراً در نقش دفاع به میدان می‌رفتم که با گذشت مدت زمانی فکر کردم که این‌قدر گول نگه‌داشتن فایده ندارد و به نقش سنترفارورد داخل شدم که با پای چپ خیلی خوب گول می‌زدم و در کنار آن باغبانی و گاوداری را زیاد دوست دارم.
دید: در پایان پیام شما به مردم افغانستان چیست؟
حکیمی: ما به خاطر مردم بلند شده‌ایم، منافع مادی و سیاسی مطرح نیست و اگر مردم به ما اعتماد کنند، در جریان ۱۰ سال آینده در زندگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شان تغییراتی خواهیم آورد.
