بحث روی حکومت موقت، نظام سیاسی مورد نظر طالبان، آتش‌بس، مذاکرات صلح و ارزش‌های دو دهه اخیر
ذبیح‌الله مجاهد از سخنگویان طالبان در گفت‌وگوی ویژه با خبرگزاری دید، می‌گوید که گروه طالبان طرفدار «اداره موقت نیست» و از اصولی که به خاطر آن ۱۹ سال مبارزه کرده در مذاکرات نخواهد گذشت. او در این گفت‌وگو تاکید می‌کند که نام «نظام» برای طالبان اهمیت دارد و آنان قرائتی خاص از اسلام ندارند. آقای مجاهد روی مسایلی مانند آتش‌بس، مذاکرات دوحه، دستاوردهای افغانستان در نزدیک به ۲۰ سال گذشته و حفظ ارزش‌ها نیز پرداخته است.
گفت‌وگو از ظاهر شکوهمند
+++++++مشروح مصاحبه++++++
دید: آقای مجاهد، موضع طالبان در رابطه به آتش‌بس و مسئله کاهش خشونت‌ها که از سوی دولت افغانستان و جامعه جهانی مطرح می‌شود، چه است و آیا انعطافی از سوی گروه طالبان نشان داده خواهد شد؟
مجاهد: این موضوع کاملاً واضح است که ما برای ختم جنگ مذاکرات را آغاز کرده‌ایم تا راه حلی برای ختم جنگ بیابیم، جنگ به کلی ختم شود و عوامل جنگ از بین برود، آغاز مذاکرات طبعاً مشکلات خود را دارد تا اعتماد سازی شود، موضوع آتش‌بس و ختم جنگ را ما هم در نظر داریم و نیازمندی شدید داریم که جنگ خاتمه پیدا کند، چرا که ما هم کشته داده‌ایم و می‌خواهیم جنگ هرچه زود تر اختتام پیدا کند. قبل از این که به این موضوعات{آتش‌بس} بپردازیم، باید اطمینان حاصل کنیم تا خواست‌های ما که برای آن بیست سال مبارزه کرده‌ایم، بدون دوام جنگ هم به دست می‌آید و کسی در آن سنگ‌اندازی نمی‌کند، بعد خود ما به آن مرحله می‌رسیم که روی آتش‌بس گپ بزنیم.
دید: طالبان آتش‌بس را خواهند پذیرفت؟
مجاهد: تیم‌های مذاکراتی می‌توانند بهتر، از مجالس خود برای ما واضح کنند. فعلاً ما هم منتظر هستیم که بحث‌ها به کجا می‌رسد، زمانی که بحث روی موضوعات آجندا آغاز می‌شود دو جانب نظریات شان شنیده می‌شود، باز می‌توانیم بهتر بفهمیم که چه زمان می‌توانیم به یک سیستمی که به ختم جنگ منجر شود، راه پیدا کنیم.
دید: حتماً شما در جریان هستید که پس از دومین دیدار هیئت افغانستان و گروه طالبان در دوحه، یک اعلامیه منتشر شد از هر دو طرف و در آن نرمشی نشان داده شده بود از دو طرف و گفته بودند که باید با آرامش و احترام متقابل به پیش بروند، شما چه می‌گویید از مذاکرات دوحه، چه قدر پیشرفت شده و هیئت‌های دو طرف چقدر توانستند که اعتماد سازی کنند؟
مجاهد: طبعا افغان‌ها در میان خود، زمانی که در میان خود مفاهمه بکنند شاید بهتر تفاهم کنند؛ چرا که سخن یکدیگر را زودتر درک کنند و فضای مذاکرات را پر از احترام متقابل نگهداری بکنند، این طبیعی است، ولی این که موضوعات داغ و پیچیده هم در پیش رو داریم آن موضوعات هنوز مورد بحث قرار نگرفته بعد معلوم می‌شود. زمانی که ما روی آن موارد بحث کنیم، چقدر اعتماد به وجود می‌آید، چقدر سرعت تفاهم بیشتر می‌شود، آن وقت می‌توانیم این موضوع را تحلیل کنیم.
دید: یک سلسله مسائل را در روز افتتاحیه مذاکرات بین‌الافغانی، جانب طالبان مطرح ساختند مثل دولت ناب اسلامی، شما گفته می‌توانید که طالبان از اصولی که بر آن تاکید می‌کنند، می‌توانند روی اصول خود مذاکره کنند و انعطاف نشان بدهند یا نه، تنها خواست طالبان احیای دوباره امارت اسلامی است و شکلی از حکومت اسلامی که قرائت آن‌ها به آن می‌پردازد؟
مجاهد: حکومت اسلامی صد در صد هدف ما است، مبارزه ۱۹ ساله ما به خاطر ختم اشغال و ساختن نظام اسلامی بوده و این، علت مبارزه چهل ساله مردم افغانستان است، در این مورد دو میلیون افغان جان خود را از دست داده است، در زمان کمونیست‌ها و هم در زمان فعلی؛ و مردم افغانستان نظام اسلامی می‌خواهند. این بحث قرائت را من موافق نیستم. ما قرائت جدا و به خصوصی نداریم، نظام در کتاب‌های اسلامی موجود است، در قرآن و احادیث نبوی موجود و مدون است، ما نیاز به کدام قرائت جدید نداریم، صرف علما و دانشمندان بنشینند و نظام اسلامی را ترسیم بکنند، تدوین بکنند و قوانین را ترتیب بکنند، نظام خودش ساخته می‌شود. ما دانشمندان خود را داریم، سیستم و نظام در کتب اسلامی مدون است و از همان استفاده خواهد شد.
دید: همین لحظه هم نام دولت افغانستان جمهوری اسلامی است، می‌خواستم بفهمم که طرح طالبان برای ایجاد حکومت اسلامی چه است؟ ما تعریف مشخصی نداریم از حکومت اسلامی مورد نظر طالبان جز امارت اسلامی که روی امارت اسلامی هم توافق نظر در دیگر طرف‌های افغانی وجود ندارد، می‌خواستیم یک تعریف واضح‌تر از شما داشته باشیم که حکومت اسلامی دقیقا چه نوع حکومتی است که طالبان می‌خواهند؟
مجاهد: نیاز به معلومات اسلامی دارد، صحبت روی عنوان و نام نمی‌کنیم، تنها نام مهم نیست که ما یک جمهوری اسلامی بنامیم، جمهوری اسلامی شد. زمانی که امریکا آمد این نظام در زمان اشغال امریکا ساخته شده است، حتی برای طفل افغان هم منطقی نیست که بگوید امریکا برای ما نظام اسلامی ساخته، چون امریکا این کار را هیچ وقت نخواهد کرد چرا که ما شاهد هستیم در تمام دنیا علیه مسلمانان اقدامات کرده است، شاهد مفاسد هستیم در جامعه، ما هر روز مفاسد را مشاهده می‌کنیم و این همه نباید باشد، اسلام از خود تعریف احکام و قوانین دارد، نظامی برای ما پذیرفتنی است که بر پایه شریعت اسلامی ساخته شود و قوانینی برای ما قابل اجرا خواهد بود که علما و دانشمندان ما آن را تدوین بکنند تا ما بتوانیم آن را به کار گیریم. صد در صد ما می‌گوییم در زمینه تکنالوجی معاصر استفاده شود که شده، ولی در زندگی اجتماعی مردم احکام شرعی صد در صد باید تطبیق شود.
دید: آقای مجاهد من از گپ‌های شما دو موضوع را برداشت کردم، یک این که برای طالبان دیگر نام حاکمیت یا حکومت که امارت باشد یا جمهوری باشد یا دولت اسلامی باشد، مهم نیست مهم ماهیتش است که باید اسلامی باشد و موضوع دوم بر می‌گردد به این مسئله که در زمان حاکمیت طالبان مثلاً تلویزیون ممنوع بود، عکاسی ممنوع بود، موسیقی ممنوع بود، نقاشی و رسامی ممنوع بود، حتا انفجار بت‌های بامیان در کارنامه دولت طالبان ثبت شده به عنوان یک امتیار منفی. چقدر تغییر کرده دیدگاه طالبان در مسئله هنر، در مسئله آزادی بیان، تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی؟
مجاهد: اول که اسم برای ما نام برای ما اهمیت دارد، ولی این موضوع را می‌گذاریم به این که تیم‌های مذاکراتی با هم نشسته‌اند و آن‌ها تصمیم بگیرند که چه نامی برای حکومت آینده افغانستان خوبتر و مناسب تر و با مفهوم تر است، آن‌ها در این مورد تصمیم خواهد گرفتند و ما هم منتظر تصمیم آن‌ها هستیم. نمیتوانیم قبل از وقت ما فیصله کنیم که فلان باشد یا فلان نباشد، این را ما نه تکذیب می‌توانیم و نه توثیق. بناءً منتظر می‌مانیم که افغان‌ها همه دسته جمعی فیصله بکنند، مسئله دوم مسئله محتوا است که نظام باید محتوای شرعی داشته باشد و بعضی از قوانین که شما گفتید در آن وقت قابل اجرا بود و از بت بامیان یاد کردید و بعضی از مفاسد در جامعه، این‌ها هم برمی‌گردد به احکام شیعت، شریعت اسلامی در همه عرصه‌ها احکام مشخصی دارد، شاید در بعضی پیشرفت‌ها و نیازمندی های زمان راه حل وجود داشته باشد که آن زمان وجود نداشت، شاید حالا پیدا شود و یا پژوهش صورت بگیرد و راه میانه را انتخاب بکنند علما و دانشمندان ما تا منحیث قانون در نظام استفاده شود. یکی مفاسد در جامعه است….. در ۴۰ سال از همه ممالک اسلامی بیشتر کشته دادیم، مملکتی هستیم در میان کشورهای اسلامی که شعارهای ما بلند است بخاطر این باید قوانین ما کاملاً اسلامی باشد، چیزی که اسلام گفته باشد اجازه می‌دهیم مسایلی که در اسلام جواز ندارد تبعاً نظام ما هم نباید به آن اجازه بدهد، فلهذا در این مورد باید تصمیم در دست نظام باشد و نظام هم اسلامی.
دید: سوال دیگری که مطرح می‌شود در باره توافق طالبان با امریکایی‌ها است. به خاطر این که طالبان بعد از توافق ماه فبروری بالای امریکایی‌ها حمله نکردند و هیچ امریکایی کشته نشده بعد از این توافق، بنابراین سوالی که متوجه طالبان و صفوف جنگی طالبان می‌شود، این است که وقتی فلسفه جهاد که مبارزه با کفار است در توافق با کفار قرار می‌گیرند، دیگر چه جواز شرعی دارد که بالای نیروهای امنیتی افغانستان که مربوط همین آب و خاک است و مسلمان هم هستند جنگ ادامه پیدا کند؟ یعنی فلسفه شرعی و مذهبی جنگ از میان رفته، چطور خشونت‌ها و جنگ ادامه پیدا می‌کند و توافق حاصل نمی‌شود، دلیلش چیست؟
مجاهد: یک چیز را باید واضح بسازیم که جهاد زمانی مشروع می‌شود یا اجازه دارد آغاز شود که هدف شرعی داشته باشد، یعنی جهاد به خاطر اعلای کلمه‌الله منظور است. به این معنی که نظام اسلامی ساخته شود، به خاطر این جهاد می‌شود. در این جهاد فعلی ما هم دو هدف از خود داریم؛ در این جا ما نظام اسلامی داشتیم و آن مورد یورش امریکا قرار گرفت. زمانی که اشغال آمد، دو مشکل به میان آمد یکی نظام اسلامی ما را از بین بردند دوم کشور ما را اشغال کردند. اکنون یک هدف که اشغال است خاتمه می‌یابد، هدف دوم که ایجاد نظام اسلامی است سرجای خود است چون جهاد به خاطر آن آغاز شد. یکی پایان اشغال و دیگری ساخت نظام اسلامی، هدف اول برآورده شد اما هدف دوم هنوز پابرجا است.
بنابر این اکنون هرکسی جلو ساخت نظام اسلامی را بگیرد، مانع شود و یا نگذارد که نظام اسلامی ایجاد شود، هر کسی که باشد، اگر عالم دین باشد، یا بزرگ قومی باشد کشتن وی جهاد است، جهاد مفهوم وسیع دارد، جهاد علیه مفاسد هم است جهاد علیه بغاوت هم است و جهاد فعلاً هم دوام دارد تا وقتی ادامه خواهد داشت که نظام اسلامی ساخته شود و هرگاه نظام اسلامی ساخته شد، بعداً حکم جهاد معطل می‌شود.
دید: آیا طالبان با ایجاد یک اداره موقت که بعداً بتواند سر و سامان بدهد و نظام مورد نظر طالبان ایجاد شود، موافقت خواهند کرد؟
مجاهد: ما در عموم طرف دار نظام‌های ضعیف و گسستنی نیستیم، نظام باید از اساس محکم باشد، فراگیر باشد، و همچنان نیرومندی خود را داشته باشد. نظامی که با معاملات پیش می‌آید، نظامی که موقتی باشد، نظامی که روی یک مصلحت کوتاه مدت ایجاد شود، آن نظام ها را ما تجربه کردیم که منجر به فساد وسیع می‌شود، منجر به حیف و میل پول و ضایع کردن بیت‌المال می‌شود و دروازه صد مفسده را باز می‌کند. از این خاطر ما طرفدار نظام موقتی و این گپ‌ها نیستیم و یک نظام باید از اساس محکم ساخته شود، نظامی ساخته شود که مردم افغانستان زیر چتر او احساس آرامش بکنند و مردم افغانستان فرصت پیدا کنند تا کشور ما پیشروی بکند، تماس‌هایی با کشورها داشته باشیم، در عرصه تجارت، تکنالوجی و عملی باید پیشرفت بکند، در همه عرصه ها.
دید: آقای مجاهد حکومت موقت خواسته طالبان نیست؟
مجاهد: بله صد در صد حکومت موقت پیشنهاد ما نیست و ما آن را به زیان می‌بینیم.
دید: حکومت اسلامی مورد نظر طالبان در کشورهای اسلامی، نزدیک به ماهیت کدام کشور اسلامی خواهد بود؟
مجاهد: یک چیزی بسیار واضح است که ما متاسفانه در دنیا یک کشور واقعی اسلامی را نداریم، شما می‌دانید که کشورها یا سلطنتی هستند و یا بر مبنای اصول غرب ساخته شدند و زیر سایه همو حالت فعلی دنیا آمده‌اند که ما نمیتوانیم کشوری را مثال بدهیم، ولی قربانی که مردم افغانستان داده‌اند این هم استثنایی است. قسمی که دیگر دنیا به خاطر اسلام این قدر قربانی نداده‌اند، زحمت نکشده‌اند، با متانت ایستاد نشده‌اند علیه اشغال علیه نیروهای بیگانه و یا علیه همان جهت‌هایی که می‌خواهند فکر خود را تحمیل بکنند بر یک کشور دیگر، ایستادگی نتوانستند یا نکردند، فلهذا ما نمیتوانیم کشور خود را قیاس بکنیم با کدام کشور دیگر ما استثنایی یک نظام را خواهد ساختیم که آن الگو خواهد بود در نیا، چون نظام نتیجه قربانی ما است و قربانی ما هم الگوی دنیا است. هیچ کشوری به اندازه افغان‌ها قربانی در راه اسلام نداده است فلهذا باید گذاشته شود که نظام ما هم یک الگو باشد در دنیا.
دید: گپ و گفت‌هایی در جریان مذاکره طالبان با امریکایی‌ها و پس از آن وجود داشت که حکومت مورد نظر طالبان چیزی شبیه حکومت یکی از همسایه‌های ما است که یک روحانی در راس باشد و کشور به صورت شورایی اداره شود، چگونه است؟
مجاهد: تا حال که بحث‌ها و تحلیل‌ها است که ما این را تایید نمیتوانیم، این که ما مذاکرات می‌کنیم وارد صحبت‌ها می‌شود وافغان‌ها با هم بحث دارند به خاطر همین است که از کجا شروع شود و به کجا ختم و چه قسم یک سیستم و چارچوب را به میان بیاوریم و در باره به وجود آوردن نظام اسلامی بحث‌ها جریان دارد، منتظر می‌مانیم تا نظام ساخته شود، همه خواهیم دید که چه قسم نظام را ما طرف دار بودیم و چه قسم نظام را مردم افغانستان سزاوار است، خواسته‌های ما را به جا آورده آرمان شهدای ما را بر آورده می‌کند فلهذا هنوز زود است که روی آن بحث شود.
دید: تشکر از شما
مجاهد: از شما نیز تشکر
