بحران انسانی افغانستان؛ نیاز فوری به اقدام جهانی و ایجاد دولت فراگیر

با تسلط با زور طا-لبان بر افغانستان بر خلاف قوانین بین‌المللی، این کشور وارد مرحله جدیدی از عدم اطمینان شده و شرایطی که از قبل دشوار بود، پیچیده تر شده است. بیش از نیمی از جمعیت کشور اکنون با ناامنی غذایی و کمبود سایر خدمات اولیه مواجه هستند.

این نتیجه مستقیم عوامل مختلف است، اما در درجه اول عدم دستیابی به یک توافق سیاسی جامع در چارچوب مذاکرات دوحه که هدف آن پایان دادن به مناقشه چهار دهه و تامین صلح پایدار و با عزت در چارچوب یک افغانستان دموکراتیک بود باعث فاجعه کنونی شده است.
چنین توافقی منجر به انتقال مسئولانه قدرت و مدیریت گسترده و قابل قبول برای مردم می‌شد. ما می‌توانستیم در موقعیت ثبات سیاسی، وحدت ملی و هماهنگی اجتماعی قرار بگیریم و از وضعیت غم انگیز کنونی جلوگیری کنیم.
بدون تغییر اساسی در رویکرد جامعه بین‌المللی، وضعیت در افغانستان بدتر خواهد شد. بخش بزرگی از مردم افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز فوری دارند. تصاویر غم انگیز از کودکانی که ناامید و تقریباً بی‌جان در شفاخانه‌ها هستند یک فاجعه آشکار است. با نزدیک شدن به فصل زمستان، این تراژدی انسانی بدتر خواهد شد و تعداد بیشتری از افغان‌ها به دنبال پناهندگی در کشورهای همسایه و فراتر از آن خواهند بود.
در این میان، شرایط سخت سیاسی نیز تاثیر منفی عمیقی بر جبهه‌های بشردوستانه و سایر جبهه‌ها داشته است. طا-لبان از تشکیل دولت فراگیر و ارائه حقوق زنان سر باز زده‌اند و همه این عوامل باعث شده است که جامعه بین‌المللی نتواند دارایی‌های ملی افغانستان را آزاد کند و کمک‌های حیاتی اقتصادی و بشردوستانه را به صورت عادی ارائه دهد.
اما هنوز امید وجود دارد و باید یک تغییر اساسی به سمت یک رویکرد دو سویه ایجاد شود: ۱) تمرکز بر ارائه کارآمد کمک‌های انسانی و اقتصادی حیاتی به مردم افغانستان و ۲) دنبال کردن دیپلماسی صلح برای دستیابی به حل و فصل سیاسی که تاکنون دست نیافتنی بوده و راه را برای یک دولت فراگیر هموار خواهد کرد. این کمک خواهد کرد تا افغانستان در مسیر درست قرار گیرد و اساس ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را فراهم می‌کند.
در هفته‌های اخیر، سازمان ملل متحد و سایر شرکای بین‌المللی از جمله اتحادیه اروپا، برنامه جهانی غذا و سازمان بین‌المللی مهاجرت، اقداماتی را برای پاسخ به وخامت فزاینده وضعیت انسانی و اقتصادی در کشور انجام داده‌اند.
کشورهای عضو جی-۲۰ در نشست سران خود در اوایل ماه گذشته متعهد شدند که کمک‌های خود را افزایش دهند و اتحادیه اروپا نیز متعهد شد که یک میلیارد یورو حمایت کند. اکنون ضروری است که تمام تعهدات مالی پرداخت شده و مستقیماً با حداکثر تاثیر به مردم تحویل داده شود. هماهنگی بهتر بین کشورها و سازمان‌ها در زمینه تولید و ارائه کمک بسیار ضروری است.
در کنار تلاش‌های بشردوستانه، تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی مجدد برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی طولانی‌مدت مورد نیاز است که نشان‌دهنده اراده مردم و حفظ و پیشرفت منافع ملی و وحدت افغانستان باشد. چنین توافقی که تنها راه حل قابل دوام برای مناقشه حل نشده است، از منظر امنیتی، سیاسی، انسانی و اقتصادی تاثیر تثبیت کننده عمیقی خواهد داشت.
در غیاب یک حل و فصل سیاسی جامع، تنها تنش‌های کنونی و نارضایتی از وضعیت موجود افزایش می‌یابد و به چرخه دیگری از خشونت منجر می‌شود که رنج بیشتری را برای مردم به ارمغان می‌آورد و وضعیت انسانی ویرانگر را بدتر می‌کند.
اکنون زمان آن فرا رسیده است که سازمان ملل متحد و کشورهای کلیدی که در افغانستان برای ارتقای امنیت، ثبات و صلح مشارکت داشته‌اند، به ویژه اعضای شورای امنیت، دوباره در دیپلماسی صلح سرمایه گذاری کنند تا حل و فصل سیاسی که برای تامین یک صلح و سازش بسیار ضروری است صورت گیرد.
افغانستان در آستانه یک سقوط فاجعه بار همه جانبه است و به ثبات اقتصادی و سیاسی نیاز دارد تا از بحران موجود بکاهد.