بندر چابهار و تجارت هند-افغانستان؛ روزنه امید طا-لبان برای توسعه اقتصادی

ر دیدار امیر خان متقی سرپرست وزارت خارجه حکومت طا-لبان با عمران خان نخست‌وزیر پاکستان به تاریخ ۱۲ نوامبر ۲۰۲۱ در اسلام‌آباد، هیئت افغانستان موضوع اجازه انتقال گندم هند را از خاک پاکستان به افغانستان مطرح کرد. در اکتوبر ۲۰۲۱، هند نیز از پاکستان خواسته بود تا اجازه دهد ۵۰ هزار متریک تن گندم این کشور وارد افغانستان شود.

دفتر نخست‌وزیر پاکستان در توییتی گفت که اسلام‌آباد درخواست افغانستان را در نظر خواهد گرفت.
پس از تسخیر افغانستان از سوی طا-لبان، تجارت بین افغانستان-هند از طریق پاکستان به حالت تعلیق درآمد. این امر باعث شد تاجران هندی متضرر شوند. بین سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۲۰، تجارت بین هند و افغانستان از ۱.۵ میلیارد دالر فراتر رفت.
در حالی که پاکستان به کالاهای افغانستان اجازه می‌دهد از طریق بندر واگه وارد هند شود، اما به صادرات کالاهای هند به افغانستان از طریق خاک خود اجازه نمی‌دهد. برای غلبه بر این معضل، هند روی پروژه بندر چابهار ایران متمرکز شده و همچنین دهلیزهای هوایی (دهلی‌نو-کابل، ممبی-کابل و دهلی‌نو-هرات) را ایجاد کرده است.
تقاضای اخیر افغانستان برای اجازه دادن به کالاهای امدادی از هند، بر دو نکته تاکید دارد.
نخست، طا-لبان روابط اقتصادی را با کشورهای همسایه، به‌ویژه هند و ایران درک کرده است. در ماه سپتمبر ۲۰۲۱، طا-لبان از هند خواست اتصال هوایی را از سر بگیرد. حمیدالله آخوندزاده سرپرست اداره هوانوردی ملکی به آرون کمار مدیر کل هوانوردی ملکی هند برای از سرگیری پروازها بین دو کشور پیام کتبی نوشت. پیش از این، شیر محمد عباس استانکزی گفته بود که طا-لبان به دنبال روابط تجاری قوی با هند است و تأکید کرده بود که تجارت با هند از طریق هوا و زمین برای افغانستان بسیار مهم است.
دوم، به رغم این‌که طا-لبان بارها اعلام کرده‌اند که بالاترین اولویت را برای روابط اقتصادی خود با چین قایل است، اما می‌خواهد روابط خود را متعادل بسازد تا بیش از حد به پکن وابسته نباشد. در حالی که کمک‌های بشردوستانه جامعه جهانی به افغانستان برای مقابله با بحران بشری کمک می‌کند، اما اتصال و از سرگیری روابط تجاری ضروری است.
گذشته از این، طا-لبان به حمایت جامعه جهانی نیاز دارد تا ذخایر بانک مرکزی افغانستان آزاد شود. امریکا پس از تسخیر افغانستان از سوی طا-لبان، حدود ۹.۵ میلیارد دالر دارایی‌های بانک مرکزی افغانستان را مسدود کرده است. تا کنون، کشورهای اندکی از جمله چین خواستار آزادسازی این ذخایر شدند.
در نتیجه، در حالی که اجماع قوی در باره کمک به افغانستان در رویارویی این کشور با بحران انسانی وجود دارد، دیده شود که آیا کشورهای جهان پیوندهای اقتصادی و ارتباط خود را از سر خواهند گرفت، و همچنین آیا از درخواست حکومت موقت طا-لبان در رابطه با آزادسازی ذخایر افغانستان حمایت خواهند کرد یا خیر. با آن‌که تحلیلگران و مفسران، افغانستان را صرف از دریچه جئوپولیتیک می‌نگرند، اما برای جامعه جهانی و طا-لبان مهم است که به طور مشترک برای رسیدگی به مشکلات اقتصادی افغانستان و اولویت دادن به رفاه شهروندان این کشور تلاش کنند.