بيم و اميدها در انتخابات پارلمانی افغانستان
مردم افغانستان با تجربه انتخابات بحرانی و پر از تقلب ریاست جمهوری ۲۰۱۴، پای صندوقهای رای رفتند. اكنون نيز کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی افغانستان هم اعلام کرده است که تاکنون پنج هزار شکایت در این کمیسیون ثبت شده که برای رسیدگی به هر شکایت یک تا ۳۰ روز در نظر گرفته شده است.
پس از پایان انتخابات پارلمانی افغانستان با حضور چهار میلیون نفر پای صندوقهای رأی پس از تأخیری ۳ساله در روزهای ۲۸ و ۲۹ مهرماه( ماه میزان) برگزار شد. اما با وجود این مشکلات حضور چهار میلیون نفر در این روند صرف نظر از تهدیدات امنیتی، قابل تحسین بوده است. نوشتار زير به ذكر چند نكته در مورد بيم و اميدها در انتخابات پارلمانی افغانستان توجه كرده است.
انتقادهای گسترده از عملکرد کمیسیون انتخابات افغانستان
عملکرد کمیسیون انتخابات افغانستان انتقادات نهادهای نظارت‌کننده، و مردم را در پی داشته است. چنانچه «عبدالله» رییس اجرایی دولت افغانستان گفت روند انتخابات پارلمانی در دو روز گذشته با نارسایی‌های فراوانی روبه‌رو بوده است و «سیما سمر» رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان از عملکرد این کمیسیون انتقاد کرده است.
در واقع مسدود ماندن برخی از مراکز انتخاباتی به‌دلایل سیاسی و قومیتی در غرب کابل و استان‌هایی همانند بغلان، پکتیا، بلخ و بدخشان تا ساعت ۱۱ روز ، مدیریت ناسالم و ناکافی کمیسیون انتخابات افغانستان، انتظار طولانی در صف‌های رأی، نارسایی‌های گسترده و مدیریت نادرست کمیسیون انتخابات، دیر باز شدن برخی مراکز رأی‌گيری تا چندين ساعت، تداوم مبارزات انتخاباتی در صدمتری بیش از ۴۵ درصد محل‌های رأی‌گيری، عدم دستگاه بایومتریک يا خرابی در ۳۲ درصد مراکز، ناكافی بودن تعداد کارمندان کمیسیون، عدم همخوانی فهرست رأی‌دهندگان و برچسب‌ها و.. از جمله از مشكلات اعلام شده از سوی مخالفان در مورد عملکرد کمیسیون انتخابات افغانستان بوده است.
كار سخت کمیسیون شکایات انتخاباتی افغانستان
مردم افغانستان با تجربه انتخابات بحرانی و پر از تقلب ریاست جمهوری ۲۰۱۴، پای صندوقهای رای رفتند. اكنون نيز کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی افغانستان هم اعلام کرده است که تاکنون پنج هزار شکایت در این کمیسیون ثبت شده که برای رسیدگی به هر شکایت یک تا ۳۰ روز در نظر گرفته شده است.
در واقع با ابراز نگرانی کمیسیون شکایات انتخاباتی افغانستان، سخنگوی این نهاد کمیسیون مستقل انتخابات را به داشتن مشکلات جدی در مدیریت انتخابات متهم کرد و گفت: کوتاهی، کاستی و بی‌نظمی‌های گسترده در روند رأی‌گيری دیده شده است. در اين ميان نهادهای ناظر بر انتخابات می‌گویند که در روند ابتدایی شمارش آرا حضور نداشته‌‌اند و اين امر زمینه‌ساز تقلب است.
در واقع هر چند نمی‌توان قضاوت زودهنگام درباره کمیسیون انتخابات صورت گیرد، اما به نگاه برخی چون رییس سابق کمیسیون انتخابات افغانستان نتایج انتخابات سبب ایجاد بحران خواهد شد. در واقع در حالی که رويكرد کمیسیون انتخابات افغانستان انتقادهای بسیاری را در پی داشته است و برخی نيز آن را «فاجعه» می‌دانند.
منتقدان و خطر تقلب
جريان‌های بزرگی چون ایتلاف بزرگ ملی افغانستان و حزب جمعیت اسلامی افغانستان با انتقاد از روند برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور خطر برنامه‌ریزی‌شده در مسیر تقلب و سناریوی انتخابات سال ۲۰۱۴ میلادی را به ياد می‌آورند. حتی «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی روند انتخابات پارلمانی افغانستان را ناکام، غیرقابل اعتماد و «مسخره» عنوان كرد و حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان، اخيراً گفته است که بهتر بود ابتدا تلاش‌های صلح نتیجه می‌داد، سپس انتخابات برگزار می‌شد. در اين ميان از نگاه منتقدان انتقاد از تخطی‌های انتخاباتی و پایمال شدن حق نامزدها حق‌طلبی گسترده‌ای را در پی خواهد داشت. بنابراين رويكرد مديريتی مناسب کمیسیون انتخابات و حکومت افغانستان و ابطال آرای بدون بایومتریک می‌تواند از دامنه انتقادات بكاهد و يا در صورت عدم توجه می‌تواند زمينه ساز بحرانی نو در بعد از انتخابات باشد.
سرانجام انتخابات در استان قندهار و غزنی
انتخابات پارلمانی افغانستان با برگزاری در ۳۲ استان به پایان رسید، اما هنوز هم در دو استان این کشور؛ قندهار و غزنی انتخاباتی صورت نگرفته است.هر چند قرار است به زودی شنبه هفته آینده انتخابات پارلمانی در قندهار برگزار خواهد شد، اما هنوز هم زمان معینی برای برگزاری انتخابات استان غزنی تعیین و اعلام نشده است. در اين حال با توجه به تداوم دو چالش امنيتی و قومی در غزنی اگر سرانجام مديريت در برگزاری انتخابات در غزنی به درازا كشد خود باعث اعتراض‌هايی قومی، به ويژه هزاره‌ها يا امنيتی در اين منطقه خواهد شد.
بومی سازی امنيت و تداوم چالش برانگيزی طالبان
طالبان اعلام کرد که در روزهای رأی‌گیری برای انتخابات بیش از ۴۰۷ حمله در سراسر این کشور انجام داده است هر چند وزارت کشور « داخله » افغانستان بیش از ۱۹۰ مورد حادثه امنیتی همزمان با برگزاری اولین انتخابات پارلمانی از هشت سال پیش ثبت کرد كه بیش از ۴۴ کشته و ۲۴۰ زخمی بر جای گذاشت و موجب شد تا در برخی مناطق رای‌گیری در روز یکشنبه برگزار شود و مقامات اعلام كرده‌اند حوادث امنیتی نسبت به دو انتخابات پارلمانی گذشته و انتخابات ریاست جمهوری کمتر بود.
اما بايد توجه داشت كه به اذعان دفتر نمایندگی سیاسی سازمان ملل متحد در افغانستان(یوناما) بعد از سال ۲۰۰۱ این اولین انتخاباتی بود که امنیت آن به صورت کامل توسط خود افغان‌ها اداره می‌شد و همزمان، ۴۰۰ هزار ناظر داخلی و بین‌المللی از این روند نظارت داشتند. در واقع بايد توجه داشت با تمام مشكلات انتخابات، اين امر می‌تواند در صورت آسيب شناسی بهتر تمرينی بهتر برای برگزاری انتخابات رياست جمهوری بهار آينده باشد.
عملكرد دولت و اميد برای برگزاری انتخابات شفاف و سالم آتی رياست جمهوری
در حالی كه از نگاه طالبان برگزاری انتخابات با حضور نیروهای خارجی در این کشور پذیرفتنی نیست و تصمیم نهایی در نتایج انتخاباتی را سفارت امریکا می‌گیرد. همچنين شماری از نمایندگان پارلمان افغانستان نیز از تلاش بازيگران خارجی در مهندسی روند انتخابات پارلمانی این کشور ابراز نگرانی کرده بودند، رهبران دولت وحدت ملی چون عبدالله عبدالله رییس اجرایی حکومت وحدت ملی، برگزاری انتخابات شورای ملی را در زمان تعیین‌شده‌اش گامی رو به جلو و موفقیتی بزرگ دانسته است. در اين شرايط بايد گفت هر چند قرار است کمیسیون انتخابات افغانستان نتیجه قطعی آرا را ۲۹ عقرب امسال اعلام كند، اما بايد توجه داشت كه عملكرد مثبت و مديريت هماهنگ شده دولت وحدت ملی می‌تواند زمينه ساز اميدهايی برای برگزاری شفاف و سالم انتخابات آتی رياست جمهوری گردد و از دامنه انتقادات جريان‌ها و احزاب اپوزیسيون در مقابل خود بكاهد.
فرزاد رمضانی بونش
تحليل‌گر ارشد مسایل منطقه‌ای
