تبعات خروج امریکا و متحدانش از افغانستان برای اروپا چه خواهد بود؟

موضوع مهاجرت تنها یکی از دغدغه‌های احتمالی قدرت‌های اروپایی پس از خروج نیروهای ناتو از افغانستان خواهد بود. یکی دیگر از چالش‌های پیش رو برای قدرت‌های اروپایی تعیین راه و روشی برای ادامه حمایت از افغانستان پس از خروج نیروها است

آخرین گروه از نظامیان ناتو در حالی چند ماه دیگر خاک افغانستان را ترک خواهند کرد که آینده این کشور با وجود گذشت نزدیک به ۲۰ سال از زمان سرنگونی حکومت طالبان به دست امریکا و متحدانش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
انفجارهای اخیر را در مقابل مدرسه‌ای(مکتب) دخترانه در غرب کابل می‌توان نمادی از چالش‌های امنیتی پیش روی افغانستان پس از خروج کامل نظامیان امریکا و نیروهای ناتو دانست. در این انفجارها بیش از ۲۰۰ نفر که اکثر آنها دختران دانش‌آموز بودند کشته و مجروح شدند.
یکی از وظایف اصلی نیروهای خارجی پس از سرنگونی طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی شکل‌دهی به ساختار امنیتی دولت نوپای افغانستان و تقویت نیروهای افغان برای مقابله با چالش‌های امنیتی در این کشور در دوران پس از خروج نظامیان امریکا و متحدان این کشور بود. امری که قرار بود زمینه را نیز برای خروج نیروهای خارجی فراهم کند.
هرچند هنوز دامنه تاثیر خروج نظامیان امریکا و متحدانش بر وضعیت امنیتی افغانستان مشخص نیست اما بی‌شک این رویداد آزمونی سرنوشت ساز برای دولت افغانستان و نهادها و مسئولان امنیتی این کشور خواهد بود.
چالش افزایش شمار مهاجران افغان برای قدرت‌های اروپایی
یکی از تاثیرات احتمالی افزایش بی ثباتی در افغانستان یا حتی فروپاشی دولت این کشور در برابر گسترش نفوذ طالبان می‌تواند افزایش میزان مهاجرت از افغانستان باشد. قاره اروپا به احتمال زیاد یکی از مقصدهای اصلی پناهجویان در این وضعیت خواهد بود.
تاکنون حدود دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از شهروندان افغانستان به امید امنیت بیشتر و آینده‌ای بهتر از کشورشان به قاره اروپا مهاجرت کرده‌اند. جیمی شی سخنگوی پیشین سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو) بر این باور است که افزایش ناآرامی‌ها در افغانستان می‌تواند منجر به مهاجرت تعداد بیشتری از شهروندان افغان شود.
او که اکنون در اندیشکده «چتم هاوس»، مستقر در لندن مشغول به کار شده است در گفت‌وگو با یورونیوز گفت: «احتمالا اگر طالبان قدرت را به دست گیرد تعداد زیادی از افغان‌ها مایل به زندگی تحت سلطه این گروه نخواهند بود. از دیدگاه اروپایی این یک نگرانی جدی محسوب می شود».
جیمی شی ضمن اشاره به جا به جایی چهار میلیون نفر از جمعیت ۳۶ میلیون نفری افغانستان تاکید می‌کند که تنها جنگ منجر به مهاجرت افغان‌ها نشده است. وی اظهار داشت: «اروپا از حدود یک دهه پیش شاهد افزایش شمار مهاجران افغان بود. بسیاری از آن‌ها از مناقشه نظامی گریخته بودند اما بسیاری از آنها نیز به دلایل اقتصادی مهاجرت را انتخاب کردند زیرا نرخ بیکاری در افغانستان بنا به آمار بانک جهانی ۲۵ درصد است. میزان فقر نیز از ۳۶ درصد به ۴۷ درصد افزایش یافته است».
«بازدارندگی از آن سوی افق»
موضوع مهاجرت تنها یکی از دغدغه های احتمالی قدرت های اروپایی پس از خروج نیروهای ناتو از افغانستان خواهد بود. یکی دیگر از چالش‌های پیش رو برای قدرت‌های اروپایی تعیین راه و روشی برای ادامه حمایت از افغانستان پس از خروج نیروها است. هرچند امریکا و ناتو از زمان آغاز ماموریت «تعلیمات، کمک، مشورت» تنها چند هزار نیرو در افغانستان داشتند، اما نقش آن‌ها در بزنگاه‌های امنیتی در جلوگیری از سقوط شهرهای اصلی این کشور حیاتی بود.
جیمی شی در این باره گفت: «اگر دیگر حضور امنیتی دائم در کشور نداشته باشید ادامه کنترول طالبان، به حاشیه راندن آن‌ها و حفظ تسلط دولت مرکزی بر شهرهای افغانستان بسیار دشوارتر خواهد بود».
وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا روز دوشنبه گذشته در بروکسل درباره نحوه حمایت از دولت افغانستان پس از خروج نیروهای ناتو گفت‌وگو کردند. هایکو ماس وزیر خارجه آلمان همزمان با این نشست ضمن اشاره به انفجارها در برابر مدرسه «سیدالشهداء» در غرب کابل گفت: «اکنون پس از حملات وحشتناک روزهای اخیر اهمیت تاکید بر اینکه افغانستان و دولت این کشور همچنان می‌توانند بر روی حمایت اروپا حساب کنند دوچندان شده است».
با این حال ساز و کار چنین حمایتی همچنان تحت بررسی قرار دارد. جیمی شی بر این باور است که حمایت قدرت های اروپایی می‌تواند مشابه سیاستی باشد که وی آن را «بازدارندگی از آن سوی افق» می‌نامد. سیاستی که به گفته او اسراییل به شکلی موثر آن را پیاده کرده است.
جیمی شی با اشاره به مثال اسراییل گفت: «آنها نیروهای ثابتی در …… ندارند اما توانایی زیادی در شناسایی تهدیدها از آن سوی مرزها دارند تا به این ترتیب آنها را با استفاده از حملات هوایی، عملیات پهپادی و خرابکاری….. خنثی کنند».
او در ادامه اظهار داشت: «سوال بزرگ برای امریکا و ناتو اینجاست که آیا قادر به پیاده کردن نوعی از «بازدارندگی از آن سوی افق» در منطقه خواهند بود یا خیر».

جیمی شی افزود: «به این ترتیب اگر خطر فروپاشی دولت افغانستان به دلیل عدم دستیابی به توافق بر سر تقسیم قدرت پیش بیاید و اگر یک شهر بزرگ در آستانه سقوط به دست طالبان باشد این نیروی آن سوی افق به سبک اسراییلی آن می‌تواند به سرعت وارد عمل شود تا موازنه قوا را تغییر دهد».
نیک رنولدز، تحلیلگر و کارشناس جنگ افزارهای زمینی در اندیشکده «آر یو اس آی» در لندن نیز معتقد است که حمایت‌ها از افغانستان می تواند به شکل آموزش بخش خاصی از نیروهای امنیتی افغانستان مانند پرسونل نیروی هوایی در خارج از کشور ادامه پیدا کند.
سطح تعامل قدرت‌های اروپایی با امریکا و لزوم «واقع‌نگری»
تصمیم جو بایدن رییس جمهور امریکا برای خروج تمام نیروهای این کشور از افغانستان تا پیش از روز ۱۱ سپتمبر متحدان واشنگتن در ناتو را در مقابل عمل انجام شده قرار داده است.
نیک رنولدز در این باره می‌گوید: «تمام کشورهای عضو ناتو برای استقرار [در افغانستان] به ویژه از نظر تجهیزاتی، محافظت از نیروها و شبکه امدارسانی به امریکا متکی هستند».
وی افزود: «بدون شبکه امریکا واقعاً ناتو گزینه‌ای برای ماندن در افغانستان به صورت مستقل از امریکا نداشت».
نیک رنولدز همچنین بر این باور است که فارغ از موافقت یا مخالفت هر کشور با خروج از افغانستان همه این کشورها تصمیمی «عمل گرایانه» اتخاذ کرده‌اند تا همبستگی بین اعضای ناتو حفظ شود.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنجشنبه گذشته گفت که پس از تصمیم امریکا «ما باید با شرایطی که پیش خواهد آمد روبرو شویم.»
عالی‌ترین مقام دیپلماتیک اتحادیه اروپا افزود: «خشونت در افغانستان در حال افزایش است و این واضح است که اتحادیه اروپا نمی تواند وقتی امریکا از افغانستان خارج شد باقی بماند».
او در همین راستا خواستار «اتخاذ تصمیم هایی مثبت برای رویارویی با واقعیت» از سوی کشورهای اروپایی شد.
چشم‌انداز پیش روی ارتش افغانستان چیست؟
جیمی شی بر این باور است که خروج قدرت های غربی از افغانستان با در نظر گرفتن سوابق تاریخی می تواند هشدارآمیز باشد. او ضمن اشاره به تاریخ جنگ ویتنام گفت: «امریکا وعده داده بود که در ویتنام باقی خواهد ماند اما وقتی کنگره بودجه را قطع کرد ارتش ویتنام جنوبی ظرف دو سال از هم فروپاشید».
او اظهار داشت: «درسی که از این ماجرا می‌توان گرفت این است که ارتش ها تا وقتی به نبرد ادامه می دهند که اروپایی ها و امریکایی ها هزینه آن را تامین می کنند».
جیمی شی در ادامه با اشاره به عدم حضور نظامیان ناتو پس از ماه سپتمبر این پرسش را مطرح می‌کند که «به طور واقع بینانه شما تا چه موقع می توانید به اختصاص پول زیادی به کابل ادامه دهید؟»
وی بر این باور است که «بهتر» بود امریکا و متحدانش چند سال دیگر در افغانستان باقی می ماندند تا روند کمک به نیروهای امنیتی افغانستان تکمیل می شد.
یادداشت: برخی سطور این مطلب که مطابق روحیه پالیسی خبرگزاری نبود یا ربطی به موضوع افغانستان نداشت، حذف شده است.