تهدید همیشگی داعش در افغانستان؛ پشت دروازه چین
اگرچه بعید به نظر می‌رسد که چین با تعامل دیپلماتیک با طا-لبان احساس راحتی کامل پیدا کند، اما این تنها گزینه عملی برای محافظت از مرزهای غربی‌اش، برای کاهش تهدید گروه‌های شبه‌نظامی ضد چین، پیدا کردن بندر امن و حفاظت از سهم اقتصادی‌اش در منطقه است
ترجمه و تلخیص: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
دو انتحاری جداگانه به تاریخ ۱۰ دسمبر در دشت برچی کابل به وقوع پیوست و ۳ نفر را کشت و ۳ تن دیگر را زخمی کرد. هرچند هیچ گروهی مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفت، اما احتمال می‌رود که داعش شاخه خراسان در پشت خشونت‌های اخیر باشد. اثرات داعش در سایر حملات نیز دیده شده است. یکی از بدترین حملات تروریستی که جان بیش از ۱۸۰ نفر را گرفت و صدها تن دیگر را زخمی کرد، در روز آخر روند تخلیه هوایی در اگست ۲۰۲۱، نزدیک میدان‌هوایی کابل رخ داد. شمار روزافزون حملات نشان‌دهنده تهدید رو به رشد داعش است.
خروج نیروهای خارجی از افغانستان داعش-شاخه خراسان را جسور کرده است. فعالیت‌های این گروه در گذشته به شدت محدود شده بود. این گروه با استفاده از خلاء قدرت و عدم ثبات سیاسی در صدد تقویت حضور خود است تا حکومت جدید طا-لبان را به چالش بکشد. علاوه بر این، داعش-شاخه خراسان در تلاش برای جذب جنگجویان ناامید طا-لبان و دیگر گروه‌های کوچک‌تر است. گرچه طا-لبان اطمینان داده‌اند که افغانستان به عنوان سکویی برای حمله به کشورهای همسایه مورد استفاده قرار نخواهد گرفت، اما تعداد روزافزون حملات نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد. به رغم تصرف مناطق تحت کنترول داعش-شاخه خراسان در گذشته، مقابله با این گروه در حال حاضر برای طا-لبان سخت‌تر شده است، زیرا آن‌ها در حال تبدیل شدن از یک گروه شورشی چریکی به حکومت جدید در این کشور است.
چین که از حضور امنیتی امریکا بهره‌مند شده بود، نگران خلاء امنیتی که به دنبال خروج ایالات متحده از افغانستان به وجود آمده، است. پکن در حال حاضر مجبور به پیدا کردن راه‌هایی برای حفاظت از امنیت و منافع اقتصادی‌اش با توجه به واقعیت‌های جدید در این کشور است.
اگرچه ایالات متحده در اواخر اگست ۲۰۲۱ یک حمله پهپادی را در برابر داعش-شاخه خراسان انجام داد، اما استراتژی بلند‌مدت مبارزه با تروریزم ندارد. سیستم‌های جمع آوری اطلاعات و نظارتی ایالات متحده و متحدان آن از بین رفته اند. جنرال فرنک مک‌کنزی سرپرست فرماندهی مرکزی ایالات متحده اعتراف کرد که واشنگتن تنها کمک‌های امنیتی محدودی را به طا-لبان برای مقابله با تهدید داعش-شاخه خراسان ارایه می‌دهد.
کشورهای منطقه ممکن است وارد تلاش امنیتی برای جلوگیری از تهدید داعش به سرزمین‌های خودشان شود. روسیه گفته است که جنگجویان داعش در شمال افغانستان ممکن است به کشورهای آسیای میانه به عنوان پناهنده سفر کنند. دولت ایران با طا-لبان همکاری می‌کند تا از عبور جنگجویان داعش جلوگیر شود.
هند نسبت به شبه‌نظامیانی که در نتیجه بازگشت طا-لبان به قدرت جسور شده‌اند و ممکن وارد کشمیر تحت اداره هند شوند، نگران است. دهلی‌نو حملات هدفمند علیه نیروهای ملکی و امنیتی را در کشمر افزایش داده است. علاوه بر این، داعش سعی دارد هندی‌ها را استخدام کند و طی چندین سال ده‌ها هندی این کشور را ترک کرده و به داعش پیوسته‌اند. ارزیابی‌هایی در رابطه به پیوند داعش با لشکر طیبه انجام شده است. افزایش توانایی‌های عملیاتی داعش در افغانستان ممکن کشمیر تحت اداره هند را متأثر سازد. کشورهای منطقه نیز ممکن به تدریج در عوض گرفتن تضمین‌های امنیتی از طا-لبان، گزینه‌ای جز به رسمیت شناختن آن‌ها نداشته باشند.
چالش پکن
نگرانی‌های مهم امنیتی پکن، تأثیرات قدرت‌گیری طا-لبان در افغانستان بر سایر گروه‌های شبه‌نظامی، جذب شدن جنگجویان جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) به داعش-شاخه خراسان و امکان راه‌اندازی حملات در سین کیانگ است. چین همچنین خواهان سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی قابل توجهی در افغانستان، از جمله در پروژه نفتی آمو داریا، معدن مس عینک و بلندپروازی‌های گسترش راهرو اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) است. این پروژه‌ها مشروط به وضعیت امنیتی و روابط دیپلماتیک با طا-لبان است.
به رغم تضمین‌های امنیتی طا-لبان، چین از رشد افراط‌گرایی در ولایت سین کیانگ هراس دارد. حمله تروریستی ماه اکتوبر ۲۰۲۱ در ولایت کندز که داعش مسئولیت آن را به دوش گرفت توسط جنبش مسلمانان اویغور انجام شد تا تمایل طا-لبان برای ایجاد روابط نزدیک با پکن را تلافی کند. جنگجویان اویغور وابسته به ETIM ممکن است در حکومت طا-لبان رسوخ کند و نگرانی‌های امنیتی چین را افزایش دهد.
اگرچه بعید به نظر می‌رسد که چین با تعامل دیپلماتیک با طا-لبان احساس راحتی کامل پیدا کند، اما این تنها گزینه عملی برای محافظت از مرزهای غربی‌اش، برای کاهش تهدید گروه‌های شبه‌نظامی ضد چین، پیدا کردن بندر امن و حفاظت از سهم اقتصادی‌اش در منطقه است. در عین حال، معلوم نیست که چین آماده چه کاری یا قادر به انجام چه چیزی است تا به تنهایی یا همراه با سایر قدرت‌های خارجی یا منطقه‌ای از تهدید داعش در این کشور جلوگیری کنند.
