جنگ امریکا در افغانستان به معنای واقعی چه زمانی به پایان می‌رسد؟
جنگ امریکا در افغانستان در حالی تمام می‌شود که نه تسلیمی در کار است و نه پیمان صلحی، نه پیروزی نهایی و نه شکستی قطعی
در حالی که آخرین نیروهای جنگی امریكا برای خروج از افغانستان آماده می‌شوند، این پرسش همچنان مطرح است: جنگ واقعاً چه زمانی به پایان می‌رسد؟
پاسخ تلخ این پرسش برای افغان‌ها روشن است: جنگ به این زودی تمام نمی‌شود. در حالی که گفت‌وگوهای صلح متوقف شده است، شورشیان طالبان بی‌پروا در میدان نبرد یکه‌تازی می‌کنند و تاکنون دستاوردهایی نیز داشته‌اند. برخی بیم آن دارند که افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی در گرداب جنگ داخلی بیشتر فرو برود. شعبه داعش در افغانستان نیز گرچه اکنون به یک گروه افراطی کم‌رمق بدل شده، اما در کمین حمله است.
پایان بازی برای خود امریکا و متحدانش در ایتلاف مبهم است. اگرچه تمام نیروهای رزمی و ذخیره ۲۰ سال مهمات و ادوات جنگی انباشته شده در افغانستان به زودی از این کشور بیرون خواهد رفت، اما ارتشبد فرانک مک‌کنزی، فرمانده ستاد مرکزی ارتش امریکا «سنتکام»، تا سپتمبر اختیار دفاع از نیروهای افغان در برابر طالبان را خواهد داشت. خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از برخی مقامات دفاعی آگاه از جزئیات برنامه‌ریزی‌های نظامی امریکا که برخی نام‌شان فاش نشده نوشته است که مک‌کنزی می‌تواند این کار را با صدور دستور حمله به هواپیماهای جنگی امریکایی مستقر در خارج از افغانستان انجام دهد.
مقامات امریکایی روز جمعه گفتند که ارتش امریکا پس از حدود ۲۰ سال پایگاه هوایی بگرام را ترک کرده است. این پایگاه کانون جنگ بود، اما انتقال آن به دولت افغانستان به معنای خروج نهایی ارتش امریکا از این کشور نیست. دو مقام امریکایی که خواستند نام‌شان فاش نشود به آسوشیتدپرس گفته‌اند این پایگاه هوایی به طور کامل تحویل داده شده است.
نگاهی به پایان جنگ: از حضور امریکا چه می‌ماند؟
از نظر فنی، نیروهای امریکایی از سال ۲۰۱۴ به این سو در افغانستان درگیر نبردهای زمینی نبوده‌اند. اما نیروهای ضد تروریزم امریکایی از آن زمان به بعد از جمله با هواپیماهای مستقر در این کشور در تعقیب افراط گرایان بوده و به آنها حمله کرده‌اند. آن هواپیماها اکنون دیگر از آنجا رفته و آن حملات و نیز هرگونه پشتیبانی لوجستیکی از نیروهای افغان از خارج از کشور انجام می‌شود.
در داخل افغانستان، نیروهای امریکایی دیگر برای آموزش یا مشاوره به نیروهای افغان در آنجا نخواهند بود. یک گروه از نیروهای امنیتی امریکایی که به شکلی غیرمعمول بزرگ و متشکل از ۶۵۰ سرباز است در محوطه سفارت آمریکا مستقر شده و از دیپلمات‌های این کشور محافظت می‌‌کند. این نیروها بالقوه در تأمین امنیت فرودگاه بین‌المللی کابل نیز نقش دارند. انتظار میرود ترکیه به ماموریت فعلی خود در زمینه تأمین امنیت این فرودگاه ادامه دهد، اما مک‌کنزی اختیار این را یافته که ۳۰۰ سرباز دیگر را برای کمک به این مأموریت تا ماه سپتامبر در منطقه نگه دارد.
همچنین ممکن است از ارتش ایالات متحده خواسته شود تا در کار انتقال گسترده افغان‌هایی که در طول جنگ با آنها همکاری کرده و اکنون به دنبال روادید ویژه مهاجرت هستند کمک کند، اگرچه با تلاش وزارت امور خارجه ممکن است نیازی به انتقال هوایی با هواپیماهای نظامی نباشد. کاخ سفید نگران است که این دسته از شهروندان افغان به دلیل همکاری با امریکا در معرض انتقام‌جویی طالبان قرار گیرند.
جو بایدن رییس جمهوری امریکا هنگامی که در ماه اپریل تصمیم گرفت به جنگ این کشور در افغانستان پایان دهد، تا ۱۱ سپتمبر به پنتاگون مهلت داد تا عملیات خروج را کامل کند. تاکنون جنرال آستین اسکات میلر، فرمانده نیروهای امریکایی در افغانستان اساساً کار را تمام کرده است. تقریباً تمام تجهیزات نظامی امریکا از افغانستان بیرون برده شده و تنها تعداد کمی از نیروها در این کشور باقی مانده‌اند.
آسوشیتدپرس می‌نویسد میلر روز جمعه در افغانستان باقی ماند، اما انتظار میرود طی روزهای آینده این کشور را ترک کند. آیا عزیمت او نقطه پایان جنگ امریکا در افغانستان خواهد بود؟ با وجود ۹۵۰ سرباز امریكایی تا سپتمبر در این كشور و احتمال ادامه حملات هوایی، پاسخ احتمالاً منفی است.
برخلاف جنگ افغانستان، بسیاری از جنگ‌های جهان با رویدادهایی معنی‌دار به پایان رسیده است. مثلا جنگ جهانی اول با آتش‌بس منعقد شده با آلمان در ۱۱ نومبر ۱۹۱۸ و متعاقب آن، امضای معاهده ورسای به پایان رسید.
جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ با دو رویداد یعنی تسلیم آلمان به معنای پیروزی در اروپا و بمباران اتومی هیروشیما و ناکازاکی به دست امریکا و تسلیم جاپان به معنای پیروزی بر جاپان، پایان یافت. در شبه‌جزیره کوریا جنگ با پیمان آتش‌بسی که در جولای ۱۹۵۳ امضا شد پایان گرفت، اگرچه این آتش‌بس موقت بود و دو کوریا از نظر فنی تا به امروز پیمان صلح امضا نکرده‌اند.
پیروزی یا شکست؟
جنگ امریکا در افغانستان در حالی تمام می‌شود که نه تسلیمی در کار است و نه پیمان صلحی، نه پیروزی نهایی و نه شکستی قطعی. بایدن می‌گوید همین که نیروهای امریکایی القاعده را متلاشی کرده و اسامه بن لادن، رهبر این گروه و مغز متفکر حملات تروریستی ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ را کشته‌اند، کافی است.
خشونت‌ها در افغانستان در روزهای اخیر افزایش یافته است. حملات طالبان به نیروهای افغان و غیرنظامیان شدت یافته و این گروه بیش از ۱۰۰ مرکز ولسوالی را تحت کنترل خود درآورده است. به نوشته آسوشیتدپرس، مقامات پنتاگون میزان این خطر را که دولت افغانستان با نیروهای امنیتی‌اش در دو سال آینده یا زودتر از آن سقوط کند، «متوسط» ارزیابی کرده‌اند.
رهبران امریكا اصرار دارند كه تنها راه برقراری صلح و حل و فصل اختلافات در افغانستان مذاکره است. دولت ترامپ در ماه فبروری سال ۲۰۲۰ توافق‌نامه‌ای را با طالبان امضا کرد که طبق آن ایالات متحده تا ماه می ۲۰۲۱ نیروهای خود را از افغانستان بیرون برده و در ازای آن طالبان هم قول‌هایی داد از جمله اینکه از حمله به منافع امریکا در افغانستان خودداری کند.
با آن که نیروهای امریکایی با جدیت در حال خروج از افغانستان هستند، اما مقامات امریکایی می‌گویند طالبان به طور کامل به بخشی از تعهدات خود پایبند نبوده‌اند.
مأموریت ناتو
مأموریت ناتو با عنوان «پشتیبانی قاطع» برای آموزش، مشاوره و کمک به نیروهای امنیتی افغانستان از سال ۲۰۱۵ آغاز گردید، زمانی که مأموریت رزمی آن به رهبری ایالات متحده پایان یافته اعلام شد. در همان زمان به بعد مسئولیت کامل امنیت افغان‌ها به خودشان محول شد، اما آنها همچنان به میلیاردها دالر کمک سالانه ایالات متحده وابسته ماندند.
در زمان اوج درگیری‌ها در افغانستان، بیش از ۱۳۰ هزار سرباز از ۵۰ کشور ناتو و کشورهای شریک آنها در افغانستان حضور داشتند. در مأموریت «پشتیبانی قاطع» این آمار به حدود ۱۰ هزار سرباز از ۳۶ کشور کاهش یافت و این کشورها تا این هفته بیشتر نیروهای خود را نیز از افغانستان بیرون کشیدند.
برخی می‌گویند با اعلام پایان یافتن ماموریت ناتو جنگ در افغانستان خاتمه یافته تلقی خواهد شد، اما اعلام چنین چیزی از سوی ناتو ممکن است تا ماه‌ها بعد اتفاق نیفتد.
به گفته برخی مقامات ترکیه، این کشور در حال مذاکره بر سر توافق‌نامه دوجانبه جدیدی با رهبران افغانستان است تا برای تأمین امنیت در فرودگاه کابل باقی بماند. تا زمانی که چنین توافقی حاصل نشده، نیروهای ترک در افغانستان به لحاظ قانونی تحت نظارت و فرماندهی مأموریت پشتیبانی قاطع ناتو هستند.
مأموریت ضدتروریستی
خروج نیروهای امریکایی از افغانستان به معنی پایان جنگ علیه تروریزم نیست. ایالات متحده روشن ساخته است كه در صورت بروز تهدید القاعده یا سایر گروه‌های تروریستی در خاک آمریكا، صلاحیت حمله به این گروه‌ها در افغانستان را دارد.
از آنجا که ایالات متحده هواپیماهای جنگی و شناسایی خود را از افغانستان خارج کرده است، اکنون باید به پرواز پهپادها از کشتی‌‌هایش در دریا و پایگاه‌های هوایی‌اش در منطقه خلیج فارس مانند پایگاه ظفره در امارات عربی متحده توسل بجوید. پنتاگون به دنبال گزینه‌های اساسی برای استقرار هواپیماهای شناسایی و سایر امکانات خود در کشورهای نزدیک به افغانستان است. در این زمینه هنوز هیچ توافقی با هیچ کشوری در منطقه حاصل نشده است.
