حمله انتحاری بر سفارت روسیه، دوئل مسکو و داعش در افغانستان!

ابراهیم معز تحلیلگر سیاسی افغانستان و طالبان، با اشاره به حمله اخیر به سفارت روسیه می‌گوید: «به نظر می‌رسد که تلاش داعش این است که نشان دهد کنترول طا-لبان حتی در پایتخت متزلزل است و در نتیجه موانع بیشتری بین طا-لبان و به رسمیت شناختن بین‌المللی ایجاد می‌کند.»

کارشناسان می‌گویند که حمله داعش به نمایندگی دیپلماتیک روسیه در کابل شکست بزرگی به تلاش‌های طا-لبان برای جلب اعتماد دولت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی است.
سناریوی امنیتی افغانستان با چالش بزرگی روبرو است زیرا حمله انتحاری علیه یک نهاد خارجی در پایتخت، آسیب‌پذیری طا-لبان را آشکار می‌کند.
این بار هدف سفارت روسیه بود، یکی از معدود مقرهای دیپلماتیکی که از زمان خروج امریکا از این کشور به فعالیت خود ادامه داده است.
شاخه داعش در افغانستان فوراً مسئولیت آن را بر عهده گرفت. در این حمله دو کارمند سفارت روسیه و چهار غیرنظامی افغان کشته شدند.
سید عبدل، تحلیلگر مسایل امنیتی مستقر در سویدن که متخصص تروریزم در افغانستان و پاکستان است، می‌گوید انگیزه پشت این حمله روشن است – داعش می‌خواست تضمین اخیر سخنگوی طا-لبان را به روسیه و بازیگران منطقه‌ای مبنی بر اینکه داعش هیچ تهدیدی به حکومت آن‌ها نیست، خنثی کند.
جزییات این حمله در خبرگزاری رسمی اعماق داعش منتشر شده است. عامل انتحاری وقاص المهاجر نام داشت که واسکت انتحاری خود را در «میان شماری از کارمندان روس و تعدادی جاسوس و پیمانکار، علاوه بر اعضای طا-لبان» منفجر کرد.
سید می‌گوید: «این گروه قصد دارد با چنین حملاتی به بازیگران سیاسی خارجی و داخلی هشدار دهد که افغانستان تحت کنترول طا-لبان، نه تنها برای مردم ساکن در این کشور بلکه برای کشورهای خارجی نیز تهدید جدی است.»
سید تنها تحلیلگری نیست که به چنین نتیجه‌ای رسیده است.
یک مقام سابق امریکایی که به دلیل ارتباط گذشته‌اش با دولت امریکا در مورد افغانستان خواست نامش فاش نشود، می‌گوید: با این حمله، داعش نشان می‌دهد که «می‌خواهد طا-لبان را نابود و مشروعیت‌زدایی کند». او می‌افزاید: «این نشان می‌دهد که تعامل با آن‌ها [طا-لبان] ایمن نیست.»
تصور رایج در میان چندین کارشناس منطقه‌ای این است که طا-لبان تلاش دارند تا از یک نیروی شورشی به یک نهاد حکومت‌دار تبدیل شوند و حملاتی از این دست این امر را دشوارتر می‌سازد.
سلب مشروعیت جهانی از طا-لبان
فشار فزاینده داعش همچنین اهرم فشاری بر طا-لبان است، به‌ ویژه از آن‌جا که به اصطلاح امارت اسلامی تلاش زیادی دارد تا جامعه جهانی را متقاعد کند بودجه بین‌المللی را آزاد و با این گروه قراردادهای تجاری مهم امضا کند. طا-لبان از زمانی که به قدرت رسیده‌اند، روسیه و چین دو کشور ضد امریکا را به سرمایه‌گذاری در افغانستان تشویق و ترغیب کرده است.
تحلیلگران مستقل امنیتی همچنین می‌گویند که داعش نه تنها می‌خواهد هرج و مرج را در افغانستان گسترش دهد، بلکه هدف آن تشدید انزوای مالی و سیاسی طا-لبان است.
کارشناسان می‌گویند که این گروه تروریستی به دنبال تبدیل حکومت طا-لبان به یک دولت در سایه است که به گروه‌های تروریستی مانند داعش دست آزاد می‌دهد.
ابراهیم معز تحلیلگر سیاسی افغانستان و طالبان، با اشاره به حمله اخیر به سفارت روسیه می‌گوید: «به نظر می‌رسد که تلاش داعش این است که نشان دهد کنترول طا-لبان حتی در پایتخت متزلزل است و در نتیجه موانع بیشتری بین طا-لبان و به رسمیت شناختن بین‌المللی ایجاد می‌کند.»
یوانیس کاسکیناس یک نظامی سابق امریکایی که در افغانستان خدمت کرده است، می‌گوید: «یکی از دلایل این حمله ممکن است محدود کردن احیای نمایندگی‌های دیپلماتیک در کابل باشد، به عنوان ابزاری برای منزوی کردن طا-لبان و انکار هرگونه استنباط مشروعیت که اغلب با حضور سفارتخانه‌های خارجی مرتبط است.» کاسکیناس اکنون یکی از اعضای ارشد برنامه امنیت بین‌المللی اندیشکده امریکایی موسوم به New America است.
این حمله قطعاً آغاز دوره جدیدی است که در آن هیئت‌های خارجی باید به نگرانی‌های امنیتی قبل از ۱۵ اگست بازگردند. عبیدالله بهیر تحلیلگر سیاسی افغانستان و استاد دانشگاه امریکایی در کابل، می‌گوید: «امیدواریم که این امر باعث دلسردی هیئت‌ها برای آمدن به این کشور نشود.»
به گفته معز، توانایی سیاسی طا-لبان برای حکومت موثر در سراسر افغانستان‌ «به‌ویژه برای قدرت‌های منطقه‌ای مانند روسیه و چین مهم است». کشورهایی که می‌خواهند در این کشور جنگ‌زده سرمایه گذاری کنند تا نفوذ خود را در کابل و مناطق اطراف آن در سراسر آسیای مرکزی و منطقه افزایش دهند.
در نتیجه، «توانایی و تمایل طا-لبان برای کنترول افراط‌گرایی» که توسط گروه‌هایی مانند داعش ترویج می‌شود، اهمیت حیاتی دارد. معز می‌گوید: «اگر طالبان نتوانند امنیت را تامین کنند، مانع دیگری برای رسمیت شناسی آن‌ها از سوی کشورهای منطقه خواهد بود.»
چرا حمله به سفارت روسیه؟

این مقام سابق امریکایی با اشاره به این که چرا داعش به سفارت مسکو در کابل حمله کرد، می‌گوید: «شاید به این دلیل که روسیه به شدت درگیر سرمایه‌گذاری و تجارت با طا-لبان است. مسکو سابقه طولانی پرحاشیه‌ای با افغانستان دارد که از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ توسط اتحاد جماهیر شوروی، دولت سلف روسیه اشغال شده بود.»
این مقام سابق شباهت‌هایی بین حمله اخیر به سفارت روسیه و حمله گذشته به شرکت ساختمانی چینی در کندز یافته است؛ حمله‌ای که در سال ۲۰۰۴ سه سال پس از فروپاشی حکومت طا-لبان، ۱۱ کارگر چینی را کشت. برخلاف حمله کابل، هیچ گروهی مسئولیت حمله به کارگران چینی را بر عهده نگرفت.
این مقام سابق امریکایی معتقد است که داعش با این حمله ممکن هدفش قطع روابط طا-لبان با روسیه باشد. او می‌گوید: «اگر هر گونه دارایی توسط ایالات متحده آزاد شود، طالبان ممکن از آن برای خرید غلات از روسیه استفاده کند که به افغانستان دچار تهدید قحطی کمک خواهد کرد.»
او می‌‌گوید: «روسیه تحریم‌ها را دور می‌زند. افغانستان غذا دریافت می‌کند» که یک موقعیت برد-برد برای هر دو طرف به وجود می‌آورد. نورالدین عزیزی وزیر تجارت طا-لبان بیش از یک هفته را در مسکو و سن پترزبورگ به بحث در مورد روابط تجاری روسیه و افغانستان گذراند. این مقام ارشد سابق می‌افزاید: «همچنین دیدارهای زیادی» با سفارت روسیه در کابل صورت گرفت.
در نتیجه، روس‌ها به هدفی برای داعش تبدیل شده‌اند که «فقط به اهداف موجود ممکن حمله کند». او می‌گوید که دیگر هیچ هدفی در افغانستان وجود ندارد و به طور کلی، روسیه در فهرست هدف بلند‌مدت آن‌ها قرار گرفته است.
به گفته سمیع یوسف‌زی خبرنگار افغان که تجربه گسترده روزنامه‌نگاری در منطقه افغانستان و پاکستان را دارد، افزایش روابط تجاری و دیپلماتیک بین طا-لبان و روسیه ممکن یکی از دلایل داعش برای هدف قرار دادن مسکو باشد، اما دشمنی بین این گروه تروریستی و روسیه چیز جدیدی نیست و به رویارویی آن‌ها در سوریه برمی‌گردد.
افتخار فردوس روزنامه‌نگار رشد تحقیقاتی با تمرکز بر افغانستان و گروه‌های شبه‌نظامی می‌گوید: «انتخاب این هدف با روایت داعش علیه روسیه مطابقت دارد که در تبلیغاتش به نمایش گذاشته شده است. بسیاری از کتاب‌ها و ویدیوهای داعش استدلال می‌کنند که روسیه دشمن بزرگ این گروه است، زیرا این کشور در کنار ایران در سوریه و عراق برای سرکوب این سازمان مسلح جنگید.»
فردوس می‌افزاید: «آن‌ها استدلال می‌کنند که روسیه با مسلح کردن طا-لبان برای از بین بردن پایگاه‌های داعش در ننگرهار و کنر، همین کار را در افغانستان با ایران انجام داد.» او معتقد است که مسکو در دوره شوروی پنج جمهوری ایجاد کرد تا اسلام را از منطقه ریشه‌کن و امپراتوری روسیه را احیا کند. داعش روسیه را «بزرگ‌ترین برده‌گیرنده مسلمانان» در آسیای مرکزی می‌پندارد.
کاسکیناس می‌گوید: «جالب است که آن‌ها سفارت روسیه را به عنوان پایگاه «صلیبی» تعیین کردند.» او همچنین معتقد است که هدف این حمله قطعاً جلب توجه رسانه‌های بین‌المللی به داعش در افغانستان است. او یک مثال اخیر را ذکر می‌کند که در آن ده‌ها تن از اعضای طا-لبان در جریان حمله هفته گذشته داعش به «قطعه سرخ» این گروه در کابل کشته یا زخمی شدند. او می‌گوید، اما این حمله در مطبوعات غربی به تیتر یک روزنامه تبدیل نشد.
به گفته فردوس، در ماه‌های اخیر، اعضای تاجیک و ازبیک داعش خواستار عضوگیری جدید برای پیوستن به این گروه در خراسان شدند، منطقه‌ای تاریخی شامل بخش‌هایی از ایران، کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان که شاخه افغانستان این گروه نام خود را از آن گرفته است.
او می‌گوید در ماه اپریل، پس از حمله داعش به شهر مرزی ترمذ ازبیکستان، این گروه اعلام کرد که کارزار جنگی «برای فتح ولایت قدیم ماوراءالنهر (خراسان) از پنج جمهوری آسیای میانه» آغاز شده است.
وی افزود این گروه استدلال می‌کند که جنگ آن‌ها «اکنون از ازبیکستان-تاجیکستان تا پیشاور از طریق مزارشریف و کابل امتداد یافته است.» این نشان می‌دهد که این گروه جبهه‌های مختلف خود را به یک مرکز واحد مرتبط می‌سازد.