داعش و تاجیکستان؛ چه خوابی برای آسیای میانه دیده شده؟

تاجیکستان و شهروندان این کشور مقدمه ورود گروه داعش و افراطیت نیابتی به آسیای میانه و سرانجام حیاط خلوت روسیه و چین است، نه الزاماً هدفی که در نهایت محدود به این کشور بماند. چنین پنداشته می‌شود که میدان بعدی جنگ میان شرق و غرب، از کوهستان‌های تاجیکستان آغاز می‌شود و در استیپ‌های آسیای میانه ادامه می‌یابد

اخیراً افزایش قابل توجه عناصر تاجیکستانی داعش در حملات تروریستی چشم‌ها را به سمت تاجیکستان؛ کشوری کوچک، کوهستانی و محصور در خشکی که در آسیای میانه واقع شده، چرخاند. اکنون آمارها و احصاییه‌ها حاکی از تمرکز ویژه گروه داعش به تاجیکستان و سربازگیری از این کشور برای مقاصد و اهداف تروریستی است. برخی منابع می‌گویند که گروه داعش توانسته بیشتر از ۲ هزار جنگجوی آماده عملیات تروریستی از تاجیکستان جذب کند. رسانه امریکایی نیویارک تایمز در گزارشی به این موضوع پرداخته و به دنبال سرنخ‌هایی رفته که از عوامل تعیین کننده جذب اتباع تاجیکستان در گروه داعش است. این رسانه‌ امریکایی فقر و برخی عوامل دیگر را به عنوان دال مرکزی گرایش شهروندان تاجیکستان در گروه داعش بر شمرده، اما دو موضوع اهمّ را کاملاً مغفول گذاشته: سرمایه گذاری افراطیت و ردپای استخبارات.

منهای عوامل متعددی که کارشناسان نیویارک تایمز به عنوان عامل گرایش شهروندان تاجیکستان به گروه داعش برجسته کرده‌اند، می‌توان به دنبال زمینه‌های دیگر نیز رفت؛ زیرا نقاط برجسته شده از سوی این رسانه امریکایی، با کمی تمهید قابل تعمیم و گسترش بر کل کشورهای آسیای میانه است. به گونه مثال می‌توان مسئله مهاجرت شهروندان تاجیکستان را به روسیه، به کل آسیای میانه قابل تعمیم دانست؛ زیرا تمام این کشورها به صورت تاریخی وابسته به روسیه هستند و طبیعی است که میزان مهاجرت اقمار سابق شوروی به قدرتمند ترین جمهوری آن رخ بیشتر از نقاط دیگر جهان باشد.

آنچه اما پرسش برانگیز می‌نماید و در گزارش ویژه نیویارک تایمز نهفته است، این مسئله است که آیا تحرکات گروه داعش در آسیای میانه که اینک از مسیر تاجیکستان وارد شده، برخاسته از عوامل ذکر شده در گزارش نیویارک تایمز است، یا باید دنبال جزئیات ریزتر برویم تا روی دیگر سکه هسته گذاری گروه داعش را در آسیای میانه ببینیم.

به نظر می‌رسد هسته گذاری داعش در آسیای میانه یک جنبش کاملاً سیستماتیک، دراز مدت، استخباراتی، راهبردی و همزمان بسیار خطرناک است که به کمک نهادهای اطلاعاتی مشخص برنامه ریزی شده و پیاده می‌شود. این موضوع از آنجا مورد شک و تردید به عنوان یک حرکت ایدئولوژیک قرار می‌گیرد که به سابقه مواضع روسیه در پیوند به پروازهای مشکوک در حریم هوایی افغانستان توجه کنیم. در زمانی که جمهوریت مورد حمایت امریکا در افغانستان حاکم بود و حریم هوایی کشور دربست در اختیار ناتو، بارها وزارت خارجه روسیه از پروازهای مشکوک و انتقال اعضای داعش از عراق و سوریه به افغانستان سخن زد. در آن زمان توجه چندانی به خبرنامه‌های مکرر وزارت خارجه روسیه نشد، اما اکنون به عینه دیده می‌شود که آن نگرانی‌ها خیلی هم مبتنی بر تئوری توطئه نبوده است.

گزارش اخیر نیویارک تایمز حرف جدیدی ندارد و می‌توان آن را آغاز کارزار آماده سازی افکار و اذهان عامه برای حرکت‌های خشونت‌بار بعدی گروه تروریستی داعش در آسیای میانه و نخست تاجیکستان تفسیر کرد؛ چیزی که رسانه‌ها عظیم غربی ید طولایی در آن دارند.

با این تفسیر، تاجیکستان و شهروندان این کشور مقدمه ورود گروه داعش و افراطیت نیابتی به آسیای میانه و سرانجام حیاط خلوت روسیه و چین است، نه الزاماً هدفی که در نهایت محدود به این کشور بماند. چنین پنداشته می‌شود که میدان بعدی جنگ میان شرق و غرب، از کوهستان‌های تاجیکستان آغاز می‌شود و در استیپ‌های آسیای میانه ادامه می‌یابد.