ده اکتشاف علمی در دهه گذشته که جهان را تکان داد

علم در جهان امروز سرعت رشد خارق‌العاده‌ای به خود گرفته است. به نحوی که ممکن است به آسانی دستاوردهای جدید را فراموش کنیم.

علم در جهان امروز سرعت رشد خارق‌العاده‌ای به خود گرفته است. به نحوی که ممکن است به آسانی دستاوردهای جدید را فراموش کنیم.

در آستانه رسیدن سال ۲۰۲۰، نگاهی می‌اندازیم به برجسته‌ترین پیشرفت‌های علمی در زمینه‌های فیزیک، اخترشناسی و بیولوژی در دهه‌ای که گذشت:

۲۰۱۰: ساخت اولین حیات زیستی مصنوعی

دانشمندان در این سال موفق شدند برای نخستین بار یک ارگانیسم جاندار را با استفاده از یک ژنوم زیستی مصنوعی تشکیل دهند.

پژوهشگران در موسسه کرگ وانتر مریلند امریکا یک ژنوم باکتری «میکوپلاسما میکوئید» را از بیش از یک میلیون حلقه دی‌ان‌ای جدا کردند و این ژنوم را در یک باکتری دیگر که از دی‌ان‌ای خود خالی شده بود کاشتند و ژنومی جدید تشکیل دادند.

در ادامه این جهش تاریخی، دانشمندان در سال ۲۰۱۶ موفق شدند اولین میکروب مصنوعی متشکل از ۴۷۳ ژن را نیز بسازند.

۲۰۱۱: کشف داروی پیشگیری از ایدز

امروزه بسیاری از افرادی که در معرض ابتلا به ایدز هستند، قرصی را روزانه مصرف می‌کنند تا از ریسک ابتلا به آن بکاهند. این دارو «ترووادا» نام دارد و تا ۹۶ درصد از احتمال انتقال ایدز از فردی به فرد دیگر کم می‌کند.

ایده این دارو برای مقابله با ایدز اولین بار در سال ۹۴ میلادی مطرح شد، اما ۱۸ سال طول کشید تا پژوهش‌ها بتواند در این زمینه به سرانجام برسد. این قرص در سال ۲۰۱۲ توسط سازمان دارو و غذای امریکا تایید شد و اکنون به صورت گسترده در بازار موجود است.

داروی پیشگیری ایدز به نام ترووادا انقلابی در مقابله با ایدز به حساب می آید.

۲۰۱۲: بوزون هیگز؛ ذره خدا

در این سال پس از گذشت قریب نیم قرن از طرح فرضیه‌ای درباره چگونگی جرم‌دار شدن ماده؛ وجود ذره عامل آن به نام بوزون هیگز یا ذره خدا به اثبات رسید.

در مارس ۲۰۱۲ دانشمندان در مرکز تحقیقات سرن در سویس اعلام کردند در آزمایش‌های خود با شتا‌ب‌دهنده بزرگ هادرونی ذره بوزون هیگز را مشاهده کرده‌اند. یک سال بعد این کشف بنیادین در علم فیزیک تایید شد و جایزه نوبل نیز به سه تن از کاشفان آن تعلق گرفت.

۲۰۱۳: خروج اولین فضاپیمای ساخت بشر از منظومه شمسی و ورود به فضای میان ستاره‌ای

در سال ۲۰۱۳ و پس از آنکه فضاپیمای ویجر ۱ به مدت ۳۵ سال به حرکت خود از میان سیاره‌ها و سیارک‌ها ادامه می‌داد، به طور رسمی اعلام شد که این فضاپیمای کهنسال توانسته است از منظومه شمسی خارج شود. ویجر۱ اولین ساخته دست بشر است که توانسته وارد فضای میان‌ستاره‌ای شود.

این فضاپیما که با خود تصاویر، ویدئوها و صداهایی از مردم و تمدن انسان‌های کره زمین حمل می‌کند (تا روزی احیانا به دست موجودات احتمالی فضایی برساند)، در سال ۱۹۷۷ به فضا پرتاب شد و از آن هنگام تا کنون به ارسال اطلاعات به زمین ادامه می‌دهد.

ویجر۱ تا سال ۲۰۲۵ به کار ادامه خواهد داد و سپس در عمق جهان خاموش خواهد شد.

۲۰۱۴: مشاهده امواج گرانشی

۱۳.۸ میلیارد سال پیش جهان در اثر پدیده انفجار بزرگ، موسوم به مهبانگ ایجاد شد. در سال ۲۰۱۴ برای اولین بار دانشمندان مدرکی مستقیم از این پدیده و انبساط کهکشانی حاصل از آن به دست آوردند.

موج گرانشی که توسط میدان گرانشی تولید می‌شود و برخی آن را اصطلاحاً دود تفنگ پس از شلیک می‌نامند، قریب یکصد سال پیش توسط نظریه نسبیت عام انیشتین پیش‌بینی شده بود و اثبات آن انقلابی در دنیای فیزیک بود.

جایزه نوبل ۲۰۱۷ به سه دانشمند کاشف آن اهدا شد.

۲۰۱۵ انقلاب کریسپر

کریسپر(مخفف اسم: تناوب‌هایِ کوتاهِ پالیندرومِ فاصله‌دارِ منظمِ خوشه‌ای) یک نوع سیستم ایمنی تطابق‌پذیر در باکتری‌ها است که آن‌ها را قادر به کشف دی‌ان‌ای ویروس و نابودی‌شان می‌کند.

در سال ۲۰۱۵ دانشمندان در دانشگاه پکن موفق شدند برای نخستین بار رویان انسانی را، در مرحله پیشاجنینی، با استفاده از این سیستم دستکاری کنند.

این کار به پژوهشگران اجازه می‌دهد بتوانند ژن‌های معیوب را در مراحل آغازین شکل‌گیری جنین حذف کنند و تولد کودکانی به اصطلاح سفارشی را امکان‌پذیر سازند.

۲۰۱۶: کشف سیاره خواهرخوانده زمین

سیاره «پروکسیما بی»، یک سیاره فراخورشیدی است که در اوت ۲۰۱۶ توسط رصدخانه جنوبی اروپا کشف شد. اهمیت این سیاره آن است که در حال چرخش به دور ستاره خود در کمربند قابل سکونت آن است.

این بدان معنی است که دانشمندان احتمال می‌دهند وجود آب به صورت مایع روی آن امکان پذیر باشد. با این حال رسیدن به این سیاره و نگاه نزدیک به آن شاید تا به این زودی‌ها امکان پذیر نباشد، چرا که این سیاره در فاصله ۴.۲ سال نوری از زمین قرار دارد.

۲۰۱۷: قدیمی‌ترین اسکلت از انسان خردمند

با کشف استخوان‌های یک گونه هومو ساپین، موسوم به انسان خردمند در غاری در مراکش دانشمندان پی بردند که این گونه صد هزار سال پیش از آنچه تصور می‌کردند پا به عرصه وجود گذاشته است.

پژوهشگران بر اساس یافته‌های قدیم تصور می‌کردند قدمت انسان خردمند، که همان انسان امروزی است، به دوصد هزار سال پیش می‌رسد اما کشف تازه سن آن را به سیصد‌هزار سال پیش برده است.

۲۰۱۸:تولد اولین نوزادان کریسپری

در این سال یک دانشمند چینی موفق شد ژنوم دو رویان را دستکاری کند و سپس به روش تلقیح مصنوعی در رحم یک زن بکارد. دخترهای دوقلوی به وجود آمده اولین نوزادان کریسپری جهان نام گرفتند.

دستکاری این دانشمند چینی در ژنوم جنین‌ها به نحوی بوده است که آسیب‌پذیری آن‌ها را در قبال ابتلا به ایدز کاهش دهد.

۲۰۱۸:اولین تصویر از سیاهچاله

در سال ۲۰۱۸ برای نخستین بار ستاره‌شناسان توانستند از یک سیاهچاله عکس گرفته و آن را منتشر کنند.

این سیاهچاله سه میلیون برابر کره زمین جرم دارد و در فاصله ۵۰۰ میلیون تریلیون کیلومتری ما واقع است.

اخترشناسان برای تصویربرداری از این سیاهچاله مجموعه‌ای از تلسکوپ‌های رادیویی را به کار گرفته بودند.