رابطه تیره خلیلزاد با پاکستان و تاثیر آن بر مسئله صلح در افغانستان

اسلام‌آباد می‌داند زمانی که خلیلزاد اتهاماتی علیه پاکستان وارد می‌کرد، بازنشسته و یک شهروند عادی بود. اکنون که او دوباره نماینده امریکا است، پاکستان باید با وی برای پیش رفت روند صلح افغانستان از طریق راه‌های سیاسی همکاری کند.

زلمی خلیلزاد نماینده ایالات متحده در امور صلح افغانستان برای اولین بار در ۱۲ اکتوبر ( سال روان میلادی) با اعضای هیئت سیاسی طالبان در قطر دیدار کرد تا یک راه‌حل سیاسی برای جنگ طولانی مدت افغانستان پیدا کند.
بر اساس منابع طالبان، شش عضو از هر دو طرف در دوحه پایتخت قطر با یکدیگر ملاقات کردند. مذاکرات به صورت مقدماتی بوده و ماهیت کلی داشته است. بدیهی است، مذاکرات اساسی با تمرکز بر مسائل اصلی، زمانی آغاز خواهد شد که ایالات متحده به طور رسمی وارد مذاکره با طالبان شود. تا به حال، واشنگتن حتی جلسه خلیلزاد را با هیئت طالبان به رهبری «شیر محمد عباس استانکزی و یا ملاقات «الیس ولز» معاون وزارت خارجه امریکا را که در ماه جون برگزار شد، تایید نکرده است.
طبق گزارش‌ها، امريكا در نهايت تصميم گرفت با انتصاب خليلزاد به عنوان نماينده ويژه این کشور در روند صلح افغانستان برای یافتن راه ‌حل سياسی تلاش کند تا طولاني‌ترين جنگ خود را در افغانستان خاتمه دهد. این کشور بیش‌ترین تلاش خود را انجام داد. به خصوص پس از این که دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا در ماه اگست سال ۲۰۱۷، سیاست جدیدش را برای افغانستان و جنوب آسیا جهت تضعیف و شکست طالبان اعلام کرد. یک سال بعد، رفته رفته این موضوع درک شد که این استراتژی کار نمی‌کند؛ زیرا طالبان به جای تضعیف، به دستاوردهایش در نبرد ادامه می‌دهد.
استراتژی تهاجمی جدید ترامپ روابط امریکا و پاکستان را بیشتر از پیش متأثر ساخت؛ زیرا واشنگتن اتهامات نامعقول را علیه اسلام‌آباد مطرح کرد و برای رسیدن به اهداف سیاسی‌اش بر پاکستان فشار آورد. با وجود روابط تیره، مقامات امریکایی بارها و بارها از پاکستان خواسته‌اند تا نقش خود را در پیشبرد روند صلح سرتاسری در افغانستان با آوردن طالبان به میز مذاکره ایفا کند. ایالات متحده همچنان از پاکستان خواست علیه عناصر غیرقابل انعطاف‌پذیر طالبان در پروسه صلح اقدام کند.
اسلام‌آباد از انجام هرگونه اقدام علیه رهبران طالبان افغان که در خاک این کشور پنهان شده‌اند، خودداری کرده است؛ زیرا در این صورت جنگ افغانستان بالای پاکستان تحمیل می‌شود. پاکستان در حالی که می‌پذیرد با طالبان ارتباط دارد، اما تأکید می‌کند که نفوذش بالای این گروه محدود است. با این حال، پاکستان وعده داده است که برای صلح در افغانستان کار می‌کند، زیرا همسایه صلح‌آمیز و پایدار به نفع این کشور است.
از سویی هم، با وجود این که ایالات متحده اکنون کانال مستقیمی را با هیئت سیاسی طالبان در قطر باز کرده است، هنوز هم از پاکستان می‌خواهد تا در این راستا نقش بازی کند.
نقش پاکستان برای حذف موانع در روند صلح مهم است و به عنوان یکی از ضمانت‌های کلیدی در صورت پیش‌رفت مذاکرات، پنداشته می‌شود. اسلام‌آباد مایل است نقش تسهیل کننده را بازی کند، هرچند استدلال می‌کند که برقراری صلح در افغانستان باید هدف مشترک همه «تیکه‌داران»( کنایه از امریکا و ناتو) باشد و این بار تنها بالای پاکستان گذاشته نشود.
شواهدی وجود دارد مبنی بر این که روابط خلیلزاد دیپلمات امریکایی و پاکستان تا سال‌های اخیر دوستانه نبوده است.
پاکستان نمی‌تواند به دلیل دیدگاه‌های او (خلیلزاد) که پاکستان را به خاطر خشونت در افغانستان محکوم کرده است و خواسته تا این کشور را حامی تروریزم اعلام کنند، روابط دوستانه داشته باشد. این دیدگاه افراطی از یک دیپلمات سابق افغان‌تبار که مدت‌ها در خدمت ایالات متحده بوده، مطرح شده است. به طور آشکار بیان کردن دیدگاه‌های جدی علیه پاکستان برای یک شخص ۶۷ ساله تعجب آور بود؛ زیرا دیپلمات‌ها، حتی اگر بازنشسته شوند، محتاطانه دیدگاه‌های قلبی‌شان را بیان می‌کنند. یا شاید او فکر می‌کرد که نقش خود را بازی کرده است و دیگر وقت آن بود تا چیزهایی را بیان کند که در زمان خدمتش نمی‌توانست بیان کند. درست زمانی که خلیلزاد ظاهراً فکر می‌کرد هیچ کار سیاسی جدید به وی داده نخواهد شد، دولت ترامپ وی را به عنوان مهره پیشبرد روند متوقف شده صلح افغانستان انتخاب کرد. واضح است که ایالات متحده نمی‌توانست کسی بهتر از خلیلزاد سفیر سابقش در افغانستان را پیدا کند. وی این کشور و فرهنگ آن را می‌شناسد و می‌تواند به خوبی با افغان‌ها، به ویژه طالبان به زبان خودشان صحبت کند.

پاکستان و خلیلزاد حتی اگر همدیگر را دوست نداشته باشند، مجبورند با یکدیگر همکاری کنند، اگر قصد این باشد که افغانستان به صلح و پایداری دست باید. اسلام‌آباد می‌داند زمانی که خلیلزاد اتهاماتی علیه پاکستان وارد می‌کرد، بازنشسته و یک شهروند عادی بود. اکنون که او دوباره نماینده امریکا است، پاکستان باید با وی برای پیش رفت روند صلح افغانستان از طریق راه‌های سیاسی همکاری کند. در حقیقت، این یک فرصت است؛ چرا که پاکستان همواره از مذاکرات سیاسی با طالبان برای پایان دادن به جنگ طولانی در افغانستان، به جای ادامه دادن به گزینه نظامی شکست خورده، حمایت کرده است.
بنابراین، نخستین بازدید خلیلزاد از اسلام‌آباد در ۹ اکتوبر و دیدارش با مقامات پاکستانی به رهبری «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه آن کشور مهم بوده و تعاملات آینده بین دو طرف را تعیین کند. این واقعیت که هر دو هیئت نمایندگان شامل مقامات دیپلماتیک، دفاع و امنیت بودند، اشاره به ماهیت جامع تعامل دارد.
سفر ۱۱ روزه خلیلزاد به افغانستان، پاکستان، عربستان سعودی و قطر می‌تواند آغاز یک سفر طولانی امیدوار کننده در جستجوی صلح باشد.
منبع: جیو نیوز
نویسنده: رحیم‌الله یوسف‌زی
برگردان: طاهر مجاب