رهبر جدید داعش-شاخه خراسان کیست؟

قومیت عرب مهاجر به وی امتیازات بی‌نظیری را در زمینه افغانستان می‌بخشد. علاوه بر این، مهاجر را از درگیری‌های ملی و قومی که مسئولان این گروه را در افغانستان و پاکستان متاثر کرده، جدا می‌سازد

به دنبال از دست دادن رهبران، از هم‌گسیختگی و شکست‌های عملیاتی، به نظر می‌رسد داعش شاخه خراسان هنوز هم در افغانستان فعالیت دارد. بقایای داعش در حال بازسازی این گروه است. شهاب‌المهاجر به عنوان رهبر منطقه‌ای جدید داعش گماشته شد.

بر بنیاد منابع متعدد، رهبر تازه گماشته شده داعش یک عرب از خاورمیانه است که قبلاً در منطقه افغانستان و پاکستان با القاعده بود. این نخستین باری است که فردی خارج از آسیای جنوبی به عنوان رهبر داعش-شاخه خراسان در منطقه منصوب می‌شود که می‌تواند پیامد‌های قابل توجهی برای این گروه داشته باشد.

انتصاب مهاجر در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و داعش برای رفع این ابهامات کاری نکرده است. در ماه می، سازمان ملل متحد در گزارشی گفت که ابو محمد سعید خراسانی اهل سوریه به احتمال زیاد رهبر جدید داعش گردد. در ماه جون، گزارش‌ها حاکی از انتصاب مهاجر به عنوان رهبر جدید داعش بود. خراسانی و مهاجر ممکن هر دو یک نفر باشد؛ چنانچه اسفندیار علی میر، کارشناس جهادگرایی در آسیای جنوبی متذکر شده است که داشتن نام مستعار متعدد برای جهادگران خارجی به دلایل امنیتی معمول است.

سرویس خبری داعش «الملت» در ماه جولای، رهبری المهاجر را تأیید کرد اما جزئیات بیشتری نداد. الملت پیام صوتی ضبط شده‌ای را که توسط مهاجر نوشته شده و توسط سلطان عزیز سخنگوی داعش خطاب به اعضای این گروه تروریستی در افغانستان خوانده می‌شود، منتشر کرد.

پیام مهاجر به رمز و راز هویت وی پرداخته اما ممکن شامل برخی سرنخ‌هایی نیز باشد. یکی از دلایل احتمالی اینکه عزیز پیام وی را می‌خواند این است که مهاجر ممکن به زبان‌های محلی افغانستان مانند پشتو و دری بلدیت نداشته باشد و نیازمند مترجم برای برقراری ارتباط با این گروه است. دلیل دیگری که داعش جزئیات رهبر جدید خود را پنهان می‌کند ممکن این باشد که از سوی امریکا، حکومت افغانستان و یا حتی طالبان هدف قرار گیرد.

مهم‌ترین سئوال تحلیل‌گران در مورد انتصاب المهاجر در مورد چگونگی تأثیر سوابق وی بر توانایی این گروه است. کارشناسان بر این باورند که تصمیم گماشتن یک تبعۀ غیرافغان به عنوان رهبر داعش، این گروه را بیشتر تضعیف خواهد کرد. کارشناسان استدلال می‌کنند که انتصاب وی از سوی صفوف افغانستانی این گروه پذیرفته نخواهد شد. برهان عثمان مشاور ارشد در گروه بین‌المللی بحران نیز معتقد است که یک عرب با عدم شناخت کافی از قلمرو، فرهنگ و زبان افغانستان برای هدایت این گروه دچار مشکل خواهد شد.

در همین حال، قومیت عرب مهاجر به وی امتیازات بی‌نظیری را در زمینه افغانستان می‌بخشد. علاوه بر این، مهاجر از درگیری‌های ملی و قومی که مسئولان این گروه را در افغانستان و پاکستان متاثر کرده، جدا می‌سازد. در نتیجه، یک عرب به عنوان رهبر داعش می‌تواند از قدرت بی‌نظیری در مدیریت این گروه برخوردار باشد.

از سویی هم، مهاجر می‌تواند شبکه داعش در عراق و سوریه را برای تقویت شاخه خراسان تحت فشار قرار دهد. وی همچنان می‌تواند جنگجویان خارجی را که یک رهبر افغانستانی یا پاکستانی نمی‌توانست، جلب و جذب کند. گزارش‌هایی نیز وجود دارد که این روند همین اکنون جریان دارد.

بربنیاد گزارش ماه جولای سازمان ملل متحد، دو عضو ارشد داعش از خاورمیانه به تازگی وارد افغانستان شده است.

مهاجر همچنان می‌تواند از میان کدرهای القاعده در افغانستان سربازگیری کند. احتمالاً‌ این امر از سوی رهبری داعش روی دست گرفته شده باشد، از آنجا که برخی رهبران القاعده و اعضای آن در مورد توافق صلح طالبان با ایالات متحده نگران اند. توافق‌نامه دوحه از طالبان می‌خواهد روابط با شبکه القاعده را قطع کنند.

بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷، بسیاری اعضای القاعده، حتی برخی رهبران ارشد به سمت داعش آمده‌اند. توافق‌نامه دوحه ممکن کدرهای افراطی طالبان را نیز از این گروه جدا کرده و جذب دیگر گروه‌های تروریستی کند.

داعش همچنان در خشونت‌های افغانستان دست دارد. به رغم از دست دادن قلمرو، این گروه حملات بزرگی را در کابل و ننگرهار طرح‌‌ریزی و اجرا نمود. در ماه اگست، داعش حمله بزرگی را بر زندان مرکزی ولایت ننگرهار راه‌اندازی کرد. سلطان عزیز سخنگوی این گروه تأیید نمود که این حمله از سوی مهاجر رهبری شد. با وجود محدویت‌های این گروه، داعش و رهبر جدید آن تهدید پایدار برای صلح و ثبات افغانستان است.