روند صلح؛ خروج امریکا از افغانستان و نقش خطرناک پاکستان

وقتی طالبان به صورت انفرادی یا همراه با دیگر احزاب، قدرت را در افغانستان به دست گیرند، پاکستان انتظار دارد سود بیشتری داشته باشد. اما، گروه‌های تروریستی مانند شبکه حقانی و داعش شاخه خراسان بخشی از معامله ایالات متحده نیستند، بنابراین آن‌ها از طریق پناهگاه‌های امن خود در پاکستان به عملیات هایشان در افغانستان ادامه خواهند داد.

پیامدهای دیدار رییس جمهور ترامپ با عمران خان نخست‌وزیر پاکستان
رییس جمهور ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی با عمران خان نخست‌وزیر پاکستان (۲۲ جولای ۲۰۱۹) اظهارات تکان دهنده‌ای را بیان کرد. وی گفت:« من فکر می‌کنم پاکستان به ما کمک می‌کند تا خودمان را بیرون کنیم. ما مانند پولیس هستیم، ما در حال جنگ نیستیم. (اگر) ما می‌خواستیم در جنگ افغانستان بجنگیم و پیروز شویم، می‌توانستم طی یک هفته برنده آن جنگ شویم. من فقط نمی‌خواهم ۱۰ میلیون انسان را بکشم … اگر می‌خواستم این جنگ را ببرم، افغانستان از روی زمین پاک می‌شد.»
او درست می‌گوید. امریکایی‌ها تمایلی ندارند تا در افغانستان بجنگند و بمیرند: چرا باید این کار را بکنند؟ آنها به آنجا رفتند تا انتقام حملات ۱۱ سپتمبر را بگیرند و از منافع امنیتی آینده امریکا در افغانستان و فراتر از آن پاسبانی کنند.
با این وجود، او اشتباه می‌کند که کشتن بیشتر مردم افغانستان، هر قدر هم که سریع و کارآمد باشد، منجر به پیروزی می‌شود. ترامپ همچنین قادر نخواهد بود جنگ را با انجام معامله با پاکستان یا طالبان پایان دهد تا امریکا را از افغانستان خارج کند. به این دلیل که «جنگ، راکت(هیاهوی بسیار ولی بیهوده) است». «اسمدلی د. بوتلر» جنرال مشهور امریکایی در کتابی کلمه «racket/ راکت» را چنین توصیف می‌کند:« آن چیزی نیست که برای اکثر مردم به نظر می‌رسد. تنها یک گروه کوچک «درون» می‌داند که در مورد چی است و به نفع یک تعداد کم با هزینه تعداد زیاد انجام می‌شود. خارج از جنگ، عده‌ای کم ثروت عظیمی کسب می‌کنند.»
هم اکنون میلیون‌ها تن قیمت این راکت طولانی را در افغانستان پرداخت کرده‌اند. تا سال ۲۰۰۱، روستا‌های این کشور با یک دهه بمب‌گذاری ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی ویران شد. تخمین زده می‌شود ۱٫۵ تا ۲ میلیون شهروند افغانستان کشته شدند؛ صدها هزار نفر معلول گشته‌اند. چند صد هزار زن بیوه و فرزندانشان یتیم شد. دو میلیون نفر آواره داخلی و بیش از ۵ میلیون تن دیگر نیز به عنوان پناهنده به پاکستان و ایران رانده شدند.
در طول ۱۹ سال گذشته، نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان بمب‌های بیشتری را انداختند و سلاح‌های جدیدی را آزمایش کردند، از جمله «مادر همه بمب ها» – سلاحی مهیب که ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی از آن صحبت کرد. بیش از ۲ هزار و ۴۰۰ سرباز امریکایی تاکنون قیمت این جنگ راکت را با جان خود پرداختند و بیش از ۲۰ هزار نفر نیز با جراحات شدید. برای مالیات دهندگان امریکایی قیمت این جنگ یک تریلیون دالر تخمین زده شده و جنگ همچنان سالانه ۵۰ میلیارد دالر هزینه دارد. جنگ در افغانستان «یک جنگ خوب» توصیف شده است، همه پول در می‌آورند. در حقیقت، این یک راکت است: یک تعداد کم با هزینه تعداد زیاد از مردم، سود می‌برند.
پیشینه مختصر نقش پاکستان در افغانستان
توافقنامه جنوا در سال ۱۹۸۸ اتحاد جماهیر شوری را از افغانستان کشید. اما این امر باعث شد افغانستان با خواست همسایگان، به خصوص پاکستان وارد یک دهه دیگر از جنگ‌های بی‌رحمانه بین قومی و قبیله‌ای شود. کابل پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ افغانستان که از سوی ارتش سرخ در دهه ۱۹۸۰ محافظت می‌شد، ویران شد. با ظهور طالبان تروریست تحت هدایت آی اس آی پاکستان و رشد القاعده به رهبری بن لادن به عنوان سازمان تروریستی جهانی، این نبردهای خانمان سوز به اوج رسید.
ارزیابی هدف دیدار نخست‌وزیر عمران خان با رییس جمهور ترامپ
سفر عمران خان به واشنگتن بیشترینه برای انجام معاملات درمورد جنگ افغانستان بود. در جریان کنفرانس خبری، ترامپ بارها به معامله با پاکستان اشاره کرد که این امر بستگی به پاکستان داشت تا از طالبان در دوحه بخواهد با ایالات متحده توافق کنند. اگر پاکستان این کار را انجام دهد، ایالات متحده ممکن این کشور را از بحران‌های اقتصادی فعلیش نجات دهد. چنین معامله‌ای ممکن است به دستیابی به اهداف کوتاه مدت برای پاکستان و ایالات متحده کمک کند، اما این امر به قیمت صلح عادلانه و پایدار در افغانستان و همچنین منافع امنیتی بلندمدت امریکا در منطقه تمام خواهد شد. بسیاری از میلیونرها و میلیاردرهای جنگ، در داخل و خارج از دولت افغانستان، نسبت به اظهارات رییس جمهور در کنفرانس مطبوعاتی با عمران خان مظطرب و نگران هستند. آنها فریاد می‌زنند، زیرا از این معامله خارج اند. تعدادی از آنها شکایت دارند که آنچه ترامپ گفت توهین به غرور ملی افغانستان است و همچنین طالبان و دیگران را که اهداف واقعی امریکا را در افغانستان زیر سئوال می‌برد، تحریک می‌کند.
شرح چشم اندازهای مردم افغانستان از دیدار ترامپ و خان

سخنان ترامپ همچنین نگرانی‌های بی‌سابقه‌ای را در میان کسانی که بالاترین قیمت را در این جنگ پرداخت کرده‌اند، برانگیخت: توده‌ها در افغانستان. ترس اینکه ممکن افغانستان به طالبان تروریست و باداران پاکستانیش تسلیم داده شود، دوباره در رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی ابراز می‌شود. چنین هراس عمومی، به ویژه در بین جوانان تحصیل کرده، چه شهری و چه روستایی، کاملاً محسوس است. آنها در بیشتر موارد خارج مانده و نادیده گرفته می‌شوند؛ محروم هم از بروکرات‌های حاکم بر دولت انگلیسی زبان که زیرمجموعه‌های محلی در جنگ‌اند و هم از جنگسالاران و میلیونرهای خودشیفته فاسد سابق. تعداد رو به رشد جوانان تحصیل کرده بیکار عصبانی‌اند، زیرا آنها معتقدند که امریکا و جامعه بین‌الملل عمداً به اشخاص ناکارامد و منحرف میدان می‌دهد، کسانی که دسترسی جوانان را به فرصت‌ها برای ایجاد تغییر سلب می‌کند.
چرا جامعه سیاسی ایالات متحده باید نگران نقش آینده پاکستان در افغانستان باشد؟
دولت پاکستان، به ویژه سرویس‌های نظامی و اطلاعاتیش از نخستین روزهای جنگ در دهه ۱۹۸۰، تیکه داران برجسته هستند. آنها طی چهار دهه گذشته، میلیاردها دالر سود سهام از مشارکتش در این جنگ‌ها، از ایالات متحده و دیگران کمایی کرده‌اند. وقتی طالبان به صورت انفرادی یا همراه با دیگر احزاب، قدرت را در افغانستان به دست گیرند، پاکستان انتظار دارد سود بیشتری داشته باشد. اما، گروه‌های تروریستی مانند شبکه حقانی و داعش شاخه خراسان بخشی از معامله ایالات متحده نیستند، بنابراین آن‌ها از طریق پناهگاه‌های امن خود در پاکستان به عملیات هایشان در افغانستان ادامه خواهند داد.
این جنگ با انجام معامله با پاکستان، همانطور که در توافق جنوا در سال ۱۹۸۸ مشهود است، پایان نخواهد یافت. برگزاری مذاکرات در دوحه، مسکو یا جای دیگر توسط تعدادی معدود که بخشی از راکت هستند، احتمالاً به صلح منجر نخواهد شد. همانطور که جنرال بوتلر در رابطه با جنگ راکت اظهار داشت:«فقط با خارج کردن سود و بهره از این جنگ، می‌توان به طور مؤثر آن را از بین برد.»
منافع جمعیت غیرپشتون افغانستان در شمال، مرکز و شمال شرق که در دهه ۱۹۹۰ با طالبان جنگیدند، و زنان افغانستان که بیشترین رنج را متحمل شدند، برای صلح پایدار در کشور نمی‌تواند نادیده گرفته شود. علاوه براین، بدون درج و توانمندسازی جوانان سرخورده و مأیوس از افغانستان به عنوان یک نیروی سیاسی واقعی، هیچگونه حل و فصلی امکان پذیر نیست. اگر حمایت جامعه جهانی باشد، فقط جوانان برجسته افغانستان می‌توانند از شر تعداد معدود فاسد که از جنگ سود می‌برند، چی در میان طالبان و چی در (حکومت های) گذشته و حال کابل، خود را رها کنند.