سفر خان به مسکو؛ از بحران اوکراین تا فاجعه افغانستان!
پاکستان همانگونه که قبلاً اعلام کرده، نمی‌تواند بار سنگین به رسمیت شناختن طا-لبان را به تنهایی تحمل کند، بنا بر این، در خصوص به رسمیت شناختن طا-لبان در پی یارگیری منطقه‌ای است و مطمئناً در دیدار با پوتین چنین مسئله‌ای را مطرح می‌کند
به دنبال سفر و اظهارات سید ابراهیم رییسی رییس جمهور ایران به دوحه و اظهاراتی که در باره تشکیل حکومت فراگیر و پیامدها عدم ایجاد چنین ساختاری در افغانستان ابراز کرد، عمران خان نخست‌وزیر پاکستان به مسکو سفر کرده و افغانستان نیز در آجندای این سفر قرار دارد.
افغانستان از چند ماه به این سو یکی از نقاط کانونی ترافیک دیپلماتیک منطقه‌ای بوده و موضوع ایجاد دولت فراگیر برخاسته از اراده مردم که در آن تمام اقوام، جریان‌های سیاسی و اقلیت‌های مذهبی مطابق شعاع وجودی شان سهیم باشند، مبدل به دال مرکزی اجماع منطقه‌ای شده است.
هرچند میان تفسیر و تعبیر طا-لبان از چنین ساختاری تا آنچه مد نظر کشورهای منطقه و جهان است تفاوت ماهوی قابل تاملی وجود دارد، ولی در اصل مسئله که ساختار دموکراتیک سیاسی در محدوده جغرافیایی افغانستان، دست کم در اردوگاه منطقه‌ای توحید دیدگاه وجود دارد.
با این حال، نباید فراموش کرد که اصطکاک منافع سیاسی، نظامی و اقتصادی کشورهای پیرامونی در افغانستان افزون بر عامل داخلی که موضع طا-لبان است، از سرعت ایجاد ساختار دموکراتیک دولت فراگیر کاسته و سبب تداوم وضعیت موجود شده است.
اما اصل نکته در تفاوت دیدگاه پاکستان به عنوان عامل تعیین کننده در اوضاع داخلی افغانستان با دیگر کشورهای منطقه بر سر ایجاد این نوع ساختار سیاسی نهفته است که واقعیت میدانی اوضاع افغانستان را مصادره به مطلوب می‌نماید و در قبال تشکیل هرنوع ساختار مجزا از ساختار حاکم محتاطانه یا با اکراه عمل می‌کند.
آنچه از مواضع و راهبرد پاکستان در شش ماه گذشته می‌توان استخراج کرد، دست کم مبین این واقعیت اسفناک است که زمامداران نظامی وسیاسی حاکم پاکستان اعتنای چندانی به اجماع منطقه‌ای در باره ایجاد یک ساختار دموکراتیک در افغانستان ندارند و ساز خود را می‌نوازند. از قراین پیداست که دولت پاکستان در خوش بینانه ترین حالت تلاش می‌کند تا ساختار موجوده با کمی تعدیل صوری حفظ شده و منافع اسلام‌آباد محفوظ بماند؛ زیرا باور در پاکستان این است که هر ساختاری جز همین که است، به طور اتوماتیک از اسلام‌آباد فاصله گرفته و در دامن هند سقوط می‌کند.
در همین راستا است که پاکستان همواره در شش ماه گذشته موضوع ایدئولوژیک «هندوتوا» را مطرح ساخته و این گمانه را در فضای داخلی افغانستان تزریق می‌کند هرگونه تغییر ساختار برای اسلام به مثابه ایدئولوژی حاکم بر افغانستان مضر تمام می‌شود.
مبتنی بر همین واقعیت میدانی در دیدگاه‌ها و مواضع همسایه جنوبی‌مان، چنین برداشت می‌شود که اسلام‌آباد علاقه چندانی در خصوص ایجاد دولت فراگیر در افغانستان با کشورهای منطقه نداشته و تلاش می‌کند که نقطه نظرات اسلام‌آباد به عنوان فصل الخطاب ساختار سیاسی افغانستان به کرسی بنشیند و در بهترین وضعیت، کابل دست کم حرف شنو پاکستان باشد.
از این جهت اگر به قضایا بنگریم، سفر عمران به روسیه به دنبال اظهارات ابراهیم رییسی در دوحه، در واقع گامی است که پاکستان برای تغییر اجماع منطقه‌ای در جهت ساختار دولت فراگیر در افغانستان انجام می‌دهد و توجهات را از ایجاد چنین ساختاری به سوی مسایل اقتصادی و بشری می‌کشاند؛ همان سیاستی که در چند ماه گذشته از سوی اسلام‌آباد دنبال شده است.
در جنب این مسئله، عمران خان تلاش خواهد کرد تا برای به رسمیت شناختن دولت موقت طا-لبان لابی کرده و کل منطقه را در آستانه یک عمل انجام شده قرار دهد، تا از یک طرف سیاست‌های خود را اعمال نماید و از جانب دیگر راه برای هرگونه تعامل بعدی منطقه با کابل بندد.
اما از جهت دیگر، پاکستان همانگونه که قبلاً اعلام کرده، نمی‌تواند بار سنگین به رسمیت شناختن طا-لبان را به تنهایی تحمل کند، بنا بر این، در خصوص به رسمیت شناختن طا-لبان در پی یارگیری منطقه‌ای است و مطمئناً در دیدار با پوتین چنین مسئله‌ای را مطرح می‌کند و از مسکو می‌طلبد که برای فشار وارد کردن به غرب در موضوع اوکراین هم که شده، در مسئله به رسمیت شناختن طا-لبان پیشقدم شود.
