سفر منطقهای تام ویست؛ امریکا به دنبال چیست؟
آنچه از سیر و سفرها و دید و بازدیدها دنبال میشود اهداف راهبردی امریکا در افغانستان و منطقه و نهایتاً توسل به اهرمهای فشار وادارنده طا-لبان به رعایت مواد و مفاد توافقنامه دوحه، از جمله قطع ارتباط با جریان تروریستی القاعده است
در حالی که حدود یک هفته از تشکیل شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان در ترکیه میگذرد، تام ویست نماینده ویژه امریکا در امور افغانستان، روز گذشته (یکشنبه ۸ جوزا) با اعضای این شورا در پایتخت ترکیه دیدار و گفتوگو کرده است. این نخستین دیدار نماینده ویژه امریکا برای افغانستان با سیاستمداران کهنهکار کشور، پس از فروپاشی جمهوریت اشرف غنی فراری است.
آنچنان که گفته میشود، در این دیدار درباره مسایل افغانستان گفتوگو و بر مذاکرات و توافق سیاسی در مورد دستاوردها و حقوق مردم افغانستان، پیش از رسیدن به یک اداره همهشمول تأکید شده است.
تام ویست در حالی با سیاستمداران فراری ضد طالبان در ترکیه دیدار کرده که هفته گذشته شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان در انقره اعلام کرد از جبهه مقاومت ملی در افغانستان حمایت میکند و اگر طا-لبان مذاکره را نپذیرند، به مبارزه سیاسی و نظامی علیه این گروه ادامه خواهد داد.
به نظر میرسد که دیدار تام ویست نماینده ویژه امریکا در امور افغانستان با سیاستمداران بیرون از کشور، نشانه رویگردانی ایالات متحده از طا-لبان و بازگشت به سیاستهای قبلی خود در افغانستان است.
اهمیت این دیدار مخصوصاً در این است که به دنبال انتشار گزارشی از سازمان ملل مبنی بر بیعت مجدد ایمن الظواهری رهبر گروه تروریستی القاعده با طا-لبان صورت میگیرد.
سازمان ملل در این گزارش گفته که طا-لبان هنوز با القاعده پیوندی نزدیک دارند و القاعده بعد از بازگشت طا-لبان به قدرت، آزادی عمل بیشتری پیدا کرده است.
در گزارش ۲۵ صفحهای جدید سازمان ملل آمده است که ایمن الظواهری رهبر القاعده بیعت خود را با رهبر طا-لبان تجدید کرده است.
این در حالی است که یکی از شرایط امریکا برای واگذاری قدرت به طا-لبان، قطع ارتباط کامل این گروه با سایر گروههای تروریستی و مشخصاً گروه تروریستی القاعده بود.
اما انتشار گزارش تازه سازمان ملل از تجدید بیعت و تحکیم ارتباط طا-لبان با القاعده، نه تنها متضمن سرپیچی طا-لبان از توافق دوحه است، بلکه مایه نگرانی امریکا شده و واشنگتن را وادار به تلاش مجدانه برای تقویت جریانهای ضد طا-لبان کرده است. به همین جهت، به نظر میرسد دیدار تام ویست با سیاستمداران خارج از افغانستان در ترکیه، چراغ سبزی است که واشنگتن به جریان مقاومت علیه طا-لبان نشان داده است.
موضوع دیگری که اهمیت این دیدار را بیشتر میکند، فراگیری آن در سطح منطقه و دیدارهای پیشینی آقای تام ویست با نخبگان سیاسی ـ رسانهای افغانستان در کشورهای مختلف از یک سو و گفتوگو با مقامات برخی کشورهای منطقه مثل ازبیکستان از سوی دیگر است.
فرستاده ویژه ایالات متحده امریکا در امور افغانستان، روز شنبه در رشته توییتی از یک سفر دو روزه نتیجهبخش به ازبیکستان سخن گفت و این که دیدارهایی با مقامهای این کشور، از جمله نماینده ویژه ازبیکستان برای افغانستان، وزیر خارجه و معاون شورای امنیت ملی داشته است.
او همچنین در تاشکند دیدارهایی با برخی خبرنگاران افغانستانی و اعضای مجلس پیشین افغانستان داشته و هفته گذشته نیز برای نخستین بار با عبدالله عبدالله رییس پیشین شورای عالی مصالحه ملی، در دهلی نو دیدار و گفتوگو کرده است.
این نشان میدهد که امریکا به این درک درست دست یافته که بحران افغانستان بدون توجه به همسایگان و کشورهای منطقه و درنتیجه بدون یک راهبرد جامع که مستلزم همگرایی منطقهای است، قابل حل نمیباشد. همچنین دال مرکزی سفرهای دورهای نماینده ویژه امریکا در امور افغانستان حاکی از تجدید نظر واشنگتن در رویکردهای خود در قبال افغانستان پس از درک اشتباهآمیز بودن خروج شتابزده و غیر مسئولانه از افغانستان است.
اگرچه جو بایدن رییس جمهور امریکا به عنوان مسئول اصلی فجایع نه ماه گذشته، در موضعگیریهای رسمی خود تاکنون از بیرون بردن نیروهای نظامی خود از افغانستان دفاع کرده است، اما واقعیت امر آن است که در پیشگیری آن سیاست نابخردانه، منشأ همه بحرانهای سیاسی، انسانی و امنیتی نه ماه گذشته و فجایع در راه آینده است.
با این حال، تصور نمیشود دیدار تام ویست با سیاستمداران بیرون از افغانستان، حتی اگر حاوی نشان دادن چراغ سبز حمایت از جریان مقاومت باشد، فرصتهای سوخته و از دسترفته افغانستان را جبران کند؛ زیرا در خوشبینانهترین حالت، آنچه از سیر و سفرها و دید و بازدیدها دنبال میشود اهداف راهبردی امریکا در افغانستان و منطقه و نهایتاً توسل به اهرمهای فشار وادارنده طا-لبان به رعایت مواد و مفاد توافقنامه دوحه، از جمله قطع ارتباط با جریان تروریستی القاعده است.