طا-لبان و سیاست نرم ترکیه در قبال افغانستان

خبرگزاری دید: ترکیه ترجیح می دهد سیاست هایی را اتخاذ کند که ماهیت خشن و نظامی نداشته باشد. حضور فعال این کشور در افغانستان در راستای راهبرد فعال گرایی سیاست خارجی این کشور با حضور ناتو در افغانستان در سال ۲۰۰۱ براساس راهبرد فعال گرایی سیاست خارجی ترکیه قابل بررسی است. اما باید گفت که حضور ترکیه در افغانستان بیشتر از طریق سیاست های نرم پیگیری شد. چنانچه که حدود ۵۰۰ سرباز ترک در ماموریت ناتو در افغانستان حضور داشتند اما ترکیه هرگز نیروی رزمی خود را در افغانستان مستقر نکرد.

نورمحمد ثاقب وزیر حج و اوقاف طا-لبان برای نشست در کنفرانس مشورتی جهان اسلام به ترکیه رفت. قرار است در نشست مشورتی علمای جهان اسلام  بر روی راه های برون رفت از چالش ها و خطراتی که برای امت اسلامی و انسانیت قرار دارد، گفت‌وگو و تبادل نظر صورت بگیرد. همچنین، اتخاذ رویکرد واحد در برابر مسائل جهان اسلام و شرایط کنونی وحدت اسلامی از دیگر محوهای گفت و گوی این نشست خواهد بود.

در این نشست نورمحمد ثاقب، قرار است به نمایندگی از افغانستان و به دعوت علی آرباش، رئیس عمومی اداره امور دینی حضور پیدا کند.

حضور فعال ترکیه در افغانستان در راستای راهبرد فعال گرایی سیاست خارجی این کشور با حضور ناتو در افغانستان در سال ۲۰۰۱ براساس راهبرد فعال گرایی سیاست خارجی ترکیه قابل بررسی است. اما باید گفت که حضور ترکیه در افغانستان بیشتر از طریق سیاست های نرم پیگیری شد. چنانچه که حدود ۵۰۰ سرباز ترک در ماموریت ناتو در افغانستان حضور داشتند اما ترکیه هرگز نیروی رزمی خود را در افغانستان مستقر نکرد.

این کشور در دو دهه اخیر روابط محکمی را با دولت های حاکم بر کابل برقرار کرد. پیش از این نیز ترکیه از سال  ۱۹۲۱  و براساس یک معاهده حضور خود را در افغانستان براساس توافقی که در این سال بین افغانستان و ترکیه بسته شده بود، شروع کرد. برطبق این معاهده ترکیه متعهد شده بود که گروهی از افسران و استادان را آموزش دهد. بعدها ترکیه فعالیت های خود را به حمایت از ایجاد مدارس و برنامه های آموزشی سرایت داد.

اما پس از سال ۲۰۰۱ تعاملات دو کشور در پی اتخاذ رویکرد جدیدی در سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه مبنی بر عمق استراتژیک  و تعارض صفر و مذاکرات چندبعدی و دیپلماسی پیشگیرانه شدت یافت. باید گفت افغانستان برای ترکیه علی رغم دوری جغرافیایی از کشورهای جذابی بود که منجر شد این کشور ترک زبان روابط نزدیکی برقرار کند. به طوری که مقامات ترکیه معقتدند که جذب قلوب و اذهان افغان ها، سیاستی مهم است.

در همین رابطه ترکیه ترجیح می دهد سیاست هایی را اتخاذ کند که ماهیت خشن و نظامی نداشته باشد. اموزش ارتش و پلیس ملی، اعظای بروسیه های تحصیلی و حضور تیم های بازسازی در ولایت ودرک در همین راستاست به طوری که ترکیه در سال ۲۰۰۶ تیم بازسازی ولایت وردک با آژانس بین المللی همکاری و توسعه ایجاد کرد که هدف آن تمرکز بر پروژه های فرهنگی و اجتماعی بود.

همچنین این کشور در ولایت ها شمالی و بیشتر ازبک نشین مانند فاریاب و جوزجان نیز تیم بازسازی خود را راه اندازی کرده بود.

اما یکی از پروژه های مهم ترکیه در افغانستان از طریق آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه و یا همان تیکا با هدف ارائه خدمات فنی و فرهنگی دنبال می شد. به طوری که فعالیت های این سازمان بر آموزش، خدمات پزشکی و دیگر خدمات شهروندی محدود بود. این نهاد ده ها مراکز مدرسه را در افغانستان ایجاد کرد.

در همین راستا، یکی از برنامه های این نهاد، ایجاد مدارس افغان-ترک تحت نظر وزارت آموزش و پرورش ترکیه و همچنین موسسات یونس امره بود. که در این راستا سازمان های غیردولتی ترکیه پیش قدم شدند. یکی از این سازمان ها گولنیست ها بود که بیش از ۲۰ سال در افغانستان با فعالیت تحت عنوان موسسا آموزشی دوره ترکی افغاسنتان حدود ۱۲ مدرسه و ۳ آموزشگاه را ایجاد کردند که پس از سال ۲۰۱۸ این مدارس تحت نظارت آموزش و پرورش ترکیه قرار گرفت که با نام مدارس افغان-ترک فعالیت کردند.

بنابراین، ترکیه از آغاز روابط خود با افغانستان، سیاست خارجی فعالی به ویژه در سال های اخیر از طریق قدرت نرم اتخاذ کرده است. در همین رابطه، بازار پررونق فیلم های ترکی و حضور گرم آنها در رسانه های افغانستانی نشان دهنده سیاست موفقیت آمیز ترکیه بوده است.