عید فطر؛ عید فطرت و وحدت
این برای آن است که تلاش برای تحمیل باورهای مذهبی خود بر دیگران و تسطیح و همگون‌سازی مذهبی مسلمانان، نه عاقلانه و عادلانه است و نه ممکن و عملیاتی. مبانی و باورهای مذهبی، خط سرخ پیروان همه مذاهب اسلامی است و جز با احترام گزاردن به گوناگونی و گستردگی این باورها، راهی برای همدلی و همدگرپذیری دینی وجود ندارد.
دین اسلام، دین وحدت و همسویی و برادری است. در هیچ دینی به اندازه اسلام، محورهای همدلی و همبستگی گسترده و گوناگون نیست و این سبب شده است که اسلام دین وحدت نامیده شود.
در کنار نماز و روزه و حج و جهاد و زکات، یکی از فرصت‌های فرازمند برای وحدت مسلمانان، عید سعید فطر است که با شادمانی و شیرینی منحصر به فردی برگزار می‌شود.
امام رضا فرمودند: «روز فطر از این رو عید قرار داده شد تا روز گردهمایى مسلمانان باشد، و آنان در این روز گرد هم آیند و براى خدا به صحرا (فضایى باز) درآیند و خداوند را بر منّتى که بر آنها نهاده است ستایش و به بزرگى یاد کنند.» |من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۵۲۲|
بنابراین، عید سعید فطر که از آن به عید فطرت نیز تعبیر می‌شود، یکی از فرصت‌های بزرگ و بی‌مانند برای وحدت و همدلی مسلمانان است؛ چیزی که ارتباط تنگاتنگ با فطرت توحیدی آنان دارد و مبین این حقیقت است که وحدت مسلمانان، بیش و پیش از آن که امری سیاسی باشد و صفوف آنان را در مواجهه با دشمنان غیرمسلمان خود به هم فشرده و مستحکم بسازد، امری فطری و برآمده از فطرت توحیدی آنان است. به گونه‌ای که اگر مسلمانان متحد و یکپارچه نباشند، عجیب و شگفتی‌انگیز و مغایر با فطرت توحیدی آنان است.
با این حال، باید توجه داشت وحدت در فطرت توحیدی، آنقدر استوار و اختلال‌ناپذیر است که اختلاف در امور فقهی و فرعی که گاهی به اختلاف در برگزاری عید سعید فطر و تجلیل از توفیق در یک ماه روزه‌داری، منجر می‌شود، نمی‌تواند لطمه و صدمه‌ای به آن وارد کند؛ زیرا آنچه موجب وحدت مسلمانان می‌شود، نه همگونی در امور فرعی، بلکه توافق بر سر اصول بنیادین و مبنایی دینی است.
بر این اساس است که نمی‌توان به بهانه وحدت مسلمانان، از اصول اعتقادی آنان چشم‌پوشی کرد و فروع دین را مستمسکی تحمیلی برای تسطیح و همگون‌سازی باورها و برنامه‌های دینی مسلمانان ساخت.
این برای آن است که تلاش برای تحمیل باورهای مذهبی خود بر دیگران و تسطیح و همگون‌سازی مذهبی مسلمانان، نه عاقلانه و عادلانه است و نه ممکن و عملیاتی. مبانی و باورهای مذهبی، خط سرخ پیروان همه مذاهب اسلامی است و جز با احترام گزاردن به گوناگونی و گستردگی این باورها، راهی برای همدلی و همدگرپذیری دینی وجود ندارد.
ساده‌سازی وحدت مسلمانان به همگونی آمیخته با تحمیل و تحکُّم، تحقق‌پذیری وحدت را دشوارتر و پیچیده‌تر و شکاف‌های مذهبی را عمیق‌تر و پُرناشدنی‌تر می‌سازد.
بر پایه این حقیقت، وحدت پیروان مذاهب اسلامی، به معنای به رسمیت شناختن کثرت فقهی و فرعی آنان و تکیه و تأکید بر وحدت در اصول و مبانی مشترک دینی شان است.
نمی‌توان شاخه‌های بسیار و بی‌شمار یک درخت را به دلیل تمایل هرکدام به سمتی خاص و به جرم انشعابی که همزمان اتصال خود را به اصل درخت حفظ کرده است، قطع کرد، بلکه باید در زیر سایه آن نشست و از بار و بر پربرکت آن بهره‌مند شد.
آیا جز این است که بریدن تمام شاخه‌های یک درخت و باقی گذاشتن تنها یک شاخه از آن، زیبایی و سرسبزی و چشم‌نوازی‌اش را به تمامی نابود می‌کند و درختی با آن جلوه و جلال و جمال و شکوه‌ناکی و قامت‌افراشتگی را به تکه‌چوبی خشک و خالی از هرگونه خیر و خوبی تبدیل می‌کند و بار و بهره آن را به صفر کاهش می‌دهد؟
درخت اسلام هم که ریشه در خاک توحید دارد، از تنه تنومند توحیدی خود شاخه‌های شایسته احترام بسیاری بیرون داده که موجب سرسبزی و سایه‌گستری آن شده و بار و برکت معنوی و معرفتی آن را افزون و از حد و حساب بیرون کرده است.
به موجب همین گستردگی و تنومندی شجره طیبه توحید است که مسلمانان، ضمن احترام به باورهای مذهبی همدیگر، در پایان ماه مهمانی خدا به استقبال عید فطر، به عنوان یک جشن توحیدی می‌روند تا در نتیجه آن، از وحدت و همدگرپذیری اسلامی، به عنوان مهمان عزیز اعطایی ایمان و اطاعت از خدا، در مهمانخانه دل خود پذیرایی کنند؛ زیرا مهم‌ترین فلسفه عید فطر وحدت و یکپارچگی جهان اسلام است و صد البته که توطئه‌های دشمنان و بی‌خردی برخی از حکام وابسته به ایادی و اضلاع استعمار، در کمین این همدلی و همگرایی نشسته و از هر تردستی و ترفندی برای مخدوش و متزلزل ساختن آن بهره می‌برند.
لذا بر حاکمان و حکومت‌های اسلامی است که ضمن توجه به محورهای وحدت‌بخش دین مبین اسلام، برنامه‌های فرهنگی ـ تربیتی گسترده‌ای برای مقابله با طرح‌ها و توطئه‌های وحدت‌برانداز دشمنان مسلمانان داشته باشند و با تکیه و تأکید بر محورها و مستمسک‌های وحدت دینی مسلمانان، راه را بر هرگونه نفوذ تخریبی دشمنان و ایجاد رخنه و رخوت در بدنه وحدت مسلمانان، سد کنند.
یکی از روایت‌ها و رویدادهای بسیار شکوهمند تاریخی قابل استناد در این مورد، حرکت معنوی، اجتماعی و سیاسی حضرت رضا برای نماز عید است که اهمیت فوق‌العاده‌ای در تاریخ اسلام دارد. این حماسه جاویدان نشان می‌دهد که اگر پیشوایان معصوم و بزرگان دین و رهبران صالح در جوامع مسلمان، فرصت می‌یافتند و می‌توانستند از نمازهای عید فطر و قربان به نفع وحدت و قدرت و عزت مسلمانان بهره‌برداری کنند، چه نتایج پرباری برای امت اسلامی داشت و البته نمی‌توان انکار کرد که دولت‌ها و حکومت‌های اسلامی در شرایط حاضر، از چنین امکانی برای بسیج مردم و وحدت‌آفرینی در میان آنان برخوردارند و به همین دلیل، در پیشگاه خدا و تاریخ مسئولیت دارند که از آن به بهترین وجه ممکن، برای نزدیکی دل‌های مؤمنان به یکدیگر، بهره‌برداری کنند.
