فلسفه عید قربان از از انجام مناسک تا ذبح نفس

عید قربان روز ذبح نفس با تیغ تقوا است. قربانی کردن حیوان، به نشانه ذبح جنبه حیوانی انسان است

عید قربان یا عید الأضحی روز دهم ذالحجه است که یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان می باشد. کلمه اضحی جمع ماده ضحی به معنی ارتفاع روز و امتداد نور آفتاب است، آن موقع از روز که خورشید طلوع می‌کند (قبل از ظهر)، ضحی نامیده می‌شود. به همین دلیل حجاج بیت الله الحرام با طلوع خورشید در این روز قربانی می‌کنند و آن را عیدالضحی می‌نامند.
طبق روایات اسلامی، در این روز خداوند برای آزمودن پیامبر خود حضرت ابراهیم (ع) فرمان داد تا فرزند خود حضرت اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با «قوچی» نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد.
روز دهم ذالحجه و عید قربان که پس از وقوف در عرفات «مرحله شناخت»، مشعر «محل آگاهی و شعور» و منا «سرزمین آرزوها، رسیدن به عشق» فرا می‌رسد، روز رها شدن از تعلقات دنیوی و هر آنچه غیرخدایی است. در این روز بزرگ زائر خانه خدا، اسماعیل وجودش را، یعنی هر آنچه بدان دلبستگی دنیوی پیدا کرده، قربانی می کند تا سبک بال شود.
برای معنای قربان گفته شده است :
«والقربان ما یقصد به القرب من رحمه الله من اعمال البر»، یعنی: قربان هر کار نیکی است که انسان به وسیله آن بخواهد به رحمت خدا نزدیک گردد.
بر این اساس می توان گفت قربانی کردن رمز فداکاری، از خود گذشتگی و حد نهایی تسلیم شدن در برابر خداوند است یعنی همانطور که خون قربانی را در راه خداوند می ریزیم، برای دفاع از حریم دین و اجرای فرامین الهی حاضریم بدون فکر و تامل از جان خود نیز بگذریم.
عید قربان روز ذبح نفس
عید قربان روز ذبح نفس با تیغ تقوا است. قربانی کردن حیوان، به نشانه ذبح جنبه حیوانی انسان است، بنابراین انسان باید برای رسیدن به کمال باید با الهام از ایمان و تقوای حضرت ابراهیم (ع)، در قربانی کردن نفس و امیال دنیوی و غیر خدایی تلاش کند و در انجام اعمال خالص به درگاه خداوند کوشا باشد.
عید قربان حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل
در روایتی آمده است که حضرت ابراهیم به یگانه فرزندش فرمود:«إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُک» پسر نازنینم! در خواب به من امر شده تو را در راه خدا قربانی کنم «فَانظُرْ مَاذَا تَرَی» نظر تو چیست؟
حضرت اسماعیل پاسخ داد:«یا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنْ الصَّابِرِینَ» ای پدر! هرآنچه بدان مأموری انجام بده، ان شاءالله مرا از بندگان صبور و شکیبا خواهی یافت. (سوره صافات، آیه ۱۰۲)
آنگاه حضرت ابراهیم (ع) با فرزندش به قربانگاه رفتند.در میان راه شیطان چندین بار خواست که ایشان را وسوسه کرده و از راه حق منحرف نماید، اما حضرت ابراهیم (ع) با صلابت فوق بشری، بر نفس سرکش لگام زد و شیطان را توسط سنگ از کنار خود رانده و رمی جمره کرد. پس از رسیدن به منا با ذکر نام خداوند چاقو را بر گلوی فرزندش نهاد، اما هرچه سعی کرد چاقو گلوی حضرت اسماعیل را نبرید. زیرا خواست خداوند مورد اطاعت حضرت ابراهیم قرار گرفته بود و جبرئیل مانع اثر کردن چاقو شده و یک قوچ بهشتی توسط ابراهیم، به جای اسماعیل ذبح شد.