مذاکرات صلح؛ چهار سناریوی احتمالی
البته سناریو‌های دیگری نیز وجود دارد. محتمل‌ترین برایند ترکیبی خواهد بود که منجر به کاهش خشونت می‌شود. با این حال، این امر تضمین نمی‌کند که تمام شورشیان طالبان و شبه‌نظامیان جنایت‌کار دوباره به جامعه افغانستان بپیوندد.
سخنگوی طالبان گفت این گروه در روز عید آماده گفت‌وگوهای میان‌افغانی است. از عید اضحی در سراسر جهان به تاریخ ۳۱ جولای تجلیل خواهد شد. این جشن اسلامی یادآور فداکاری است که ابراهیم با قربانی فرزندش اسماعیل می‌خواست انجام دهد. برای موفقیت این روند، مذاکرات صلح پر از فداکاری‌های بزرگ و کوچک خواهد بود. این که یک گوسفند یا فرزند به عنوان قربانی گرفته شود، مشخص نیست.
در حالی که بسیاری در شگفت‌اند، اصلاً مذاکرات مستقیم بین دولت افغانستان و جنبش طالبان آغاز خواهد شد، من در سال ۲۰۰۹ احساس کردم این واقعه اجتناب‌ناپذیر است، وقتی دولت افغانستان اولین اقدامات را انجام داد تا این جنگ را به صورت دیپلماتیک و نه از لحاظ نظامی پایان دهد.
ادغام، مصالحه و صلح
پیتر بایلش در بازی تاج و تخت می‌گوید: «اگر جنگ محاسبه می‌بود، ریاضیدانان بر جهان حکومت می‌کردند».
جنگ فقط معادله ریاضی نیست که شما تعداد جان باختگان و زخمی‌ها را حساب کرده و اقدام بعدی خود را تعیین کنید یا برنده نهایی را اعلان کنید. جنگ‌های مانند افغانستان وقتی پایان می‌یابد که دیپلماسی جنگجویان را به حالت غیرجنگی در آورد. هیچ تاریخ و زمان جادویی مبنی بر این که چه وقت جنگجویان تصمیم می‌گیرند که دیپلماسی تنها گزینه منطقی است، معیین نشده. اما این دور مذاکرات صلح ممکن همه‌چیز را یک طرفه کند یا هیچ چیزی را حل نسازد. بر اساس تجربیاتم از سال ۲۰۰۲ بدینسو در زمینه پالیسی ادغام، مصالحه و صلح در افغانستان، مذاکرات صلح آینده چندین برایند و سناریوی احتمالی دارد.
جنگ، صلح یا ترکیبی از هر دو: ۴ برایند
این گزینه‌ها دایره وسیعی دارد، زیرا ما همه اکنون وارد حالت نامشخص می‌شویم. تمام فرضیات ما ممکن منجر به صلح گردد یا این که فقط وارد مرحله بعدی جنگ در افغانستان شویم.
۱. مذاکرات صلح نتیجه می‌دهد
طالبان با پذیرش برخی پست‌های کلیدی در حکومت، سازش می‌کنند. حکومت افغانستان همچنان جمهوری باقی می‌ماند. حقوق بشر در افغانستان توسط قانون اساسی حفظ می‌گردد. شرکای جامعه بین‌الملل به کمک‌های خود در عرصۀ معارف، صحت، امنیت و دیگر زمینه‌ها به افغانستان ادامه می‌دهد. پاکستان تمایل خود برای داشتن کنترول بر حکومت افغانستان را پایان می‌دهد و به منظور احیای مشارکت‌های مالی بین‌المللی برای نجات اقتصادش، مبارزه با تروریزم را جدی می‌گیرد. توقف کامل جنگ جایگزین آتش‌بس موقت در جریان مذاکرات می‌شود. در اخیر، دهه‌ها صلح، عدالت و بخشش آغاز می‌شود.
۲. مذاکرات شکست می‌خورد، اما دور دوم برنامه‌ریزی می‌شود
بعد از ماه‌ها گفت‌وگو، بن‌بست روی تمام مسائل بین دو طرف خاتمه نمی‌یابد. فاصله‌ها در مورد مسائل کلیدی بسیار زیاد به نظر می‌رسد و طالبان گفت‌وگوها را ترک می‌کنند. طرف‌ها به طور رسمی مذاکرات را متوقف می‌کنند، اما متعهد می‌شوند به گفت‌وگوها در آینده ادامه دهند. این امر ممکن ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. آتش‌بس ممکن به طور کامل تطبیق نشود.
۳. مذاکرات شکست می‌خورد، جنگ با طالبان از سر گرفته می‌شود و ایتلاف ناتو باقی می‌ماند.
طالبان وقتی درک کنند که حتی در مورد سازش‌های خود نمی‌توانند به جنگجویان یا اربابان پاکستانی توضیح دهند، از گفت‌وگو شانه خالی می‌کنند. ایتلاف ناتو متعهد به حفظ نیروهایش در افغانستان می‌شود تا فشار بن‌بست نظامی به نفع طالبان تمام نشود. نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان حملات تهاجمی را برای شکار طالبان و متحدانش از سر می‌گیرد. نیروهای ضدتروریزم ایالات متحده با شمار کم‌تر برای کمک به نیروهای امنیتی افغانستان باقی می‌ماند. امریکا طالبان را به عنوان سازمان تروریستی و پاکستان را حامی تمام عیار تروریزم به رسمیت می‌شناسد. تحریم‌های سازمان ملل متحد بالای طالبان و پاکستان افزایش می‌یابد.
۴. مذاکرات شکست می‌خورد، پاکستان پس از خروج امریکا و ناتو مداخله می‌کند
با تلاش‌های طالبان و حکومت افغانستان، گفت‌وگوها به گونه بسیار بد پایان می‌یابد؛ طوری که ایتلاف ناتو تصمیم می‌گیرد دیگر بالای جنگجویان جهت آغاز مذاکرات صلح دایمی فشار نیاورد. پس از خروج نیروهای بین‌المللی، نیروهای منطقه‌ای مداخله خواهد کرد. نظامیان پاکستانی سریعاً برای تشدید خشونت‌ها علیه نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان وارد عمل خواهد شد. این امر منطقه را وارد هرج و مرج دیگر می‌کند چون هند نیز به خشونت‌ها می‌پیوندد. چین از مزایای احتمالی بهره خواهد برد.
سازش مورد نیاز از سوی طالبان
البته سناریو‌های دیگری نیز وجود دارد. محتمل‌ترین برایند ترکیبی خواهد بود که منجر به کاهش خشونت می‌شود. با این حال، این امر تضمین نمی‌کند که تمام شورشیان طالبان و شبه‌نظامیان جنایت‌کار دوباره به جامعه افغانستان بپیوندد. شدت نتایج منفی، شرکت کنندگان مذاکرات صلح را مجبور می‌کند تا نوعی صلح را بپذیرند، هرچند در ابتدا ناقص باشد. از طالبان انتظار می‌رود بیشترین مصالحه را در جریان مذاکرات انجام دهند. این ممکن است اولین نشانه برای ناظران باشد که دور اول مذاکرات با شکست روبرو خواهد شد. طالبان هنوز درک نکرده‌اند که به منظور تضمین حکم‌فرمایی ملت افغانستان بر ارتش پاکستان، سومین جنگ نیابتی را برای اسلام‌آباد باخته است.
اهرم فشار افغانستان در مذاکرات صلح
در عین حال، دولت افغانستان نمی‌داند که با پشتیبانی نظامی بیش از ۴۰ کشور و حمایت سیاسی بی‌نظیر سازمان ملل متحد برای مشروعیتش، چقدر اهرم فشار در این گفت‌وگوها دارد. در حال حاظر، حکومت افغانستان و اکثریت شهروندان نسبت به آغاز مذاکرات صلح مردد هستند. زمان، برایند این گفت‌وگوها را معلوم خواهد کرد.
