مذاکرات صلح شکست بخورد، طالبان و پاکستان چه چیزی از دست می‌دهند؟
نویسنده: جیسن کریس هاوک
منبع Clearance Jobs :
مترجم: سیدطاهر مجاب – خبرگزاری دید
اگر گفت‌وگوهای صلح افغانستان نتواند یک جامعه و مدل حکومت‌داری ایجاد کند که قابل قبول برای اکثریت مردم افغانستان باشد و اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۹۴۸ را حفظ نتواند، چهار جناح بازنده اصلی خواهد بود.
نخستین و مهم‌ترین جناح، مردم افغانستان خواهد بود؛ چنانچه کابوس جنگ ۴۰ ساله و هرج و مرج ادامه خواهد یافت. دوم، حکومت جمهوری اسلامی افغانستان است، زیرا عدم موفقیت در مذاکره برای پایان دادن به جنگ فعلی می‌تواند باعث شود بسیاری از کشورها علاقۀ خود را به افغانستان از دست بدهند، آن هم در زمانی که به شدت به شرکای طولانی‌مدت نیاز دارد. سوم، شبه‌نظامیان طالبان است؛ زیرا عدم دستیابی به توافق نشان می‌دهد که آنها به اندازه‌ای که به گرفتن قدرت اهمیت می‌دهند، به امنیت مردم افغانستان اهمیتی قایل نیستند. سرانجام، پاکستان، کشوری که از لحاظ مالی در حال مبارزه است و در منطقۀ ناپایدار با وجود افراد خشن و رادیکال، نیازی به دشمن دیگر ندارد.
طالبان
شبه‌نظامیان طالبان با لجاجت از داخل شدن به هر نوع آتش‌بس به عنوان نشانۀ آغاز مذاکرات، خودداری می‌کنند. آنها باید پیش از این برای ایجاد اعتماد با مردم افغانستان و اینکه نشان دهند در گفت‌وگوهای صلح جدی هستند، باید با آتش‌بس موقت موافقت می‌نمودند. این احتمال وجود دارد که این لجاجت منجر به فروپاشی گفت‌وگوها شود. بیایید به خطرات شکست مذاکرات برای طالبان نگاهی بیندازیم.
اگر مذاکرات از هم بپاشد، طالبان مجبور خواهند شد به جای دستیابی به قدرت از طریق دیپلماسی، به تلاش برای تسخیر کشور با زور ادامه دهند. قبلاً گفته شده و مدت‌هاست که معلوم می‌شود، طالبان حریف نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در میدان نبرد نیستند. نیروهای ویژه افغانستان و قوای هوای به تنهایی توانایی از بین بردن طالبان را در نبرد دارند. این بدین معنا است که طالبان برای رویارویی با دشمنی که نمی‌توانند شکست بدهند، مذاکرات صلح را ترک خواهند کرد.
این درست است که پاکستان تا زمانی که ممکن باشد از طالبان پشتیبانی خواهد کرد تا به طالبان کمک کند افراد کافی در رقابت با نیروهای امنیتی افغانستان تربیه کنند، اما هر گونه امتیازگیری از حکومت افغانستان، هزینه سنگین جانی برای طالبان در پی خواهد داشت. نیروهای امنیتی افغانستان از سال ۲۰۱۵ در میدان نبرد پیشتاز هستند؛ زمانی‌که ناتو و ایتلاف حالت پشتیبانی را به خود گرفت و شمار زیاد نیروهای خود را از این کشور خارج کرد. نیروهای امنیتی هیج وقت از خود ضعف نشان نداد؛ در حقیقت، آنها روز به روز توانایی بیشتر پیدا می‌کنند، رهبران باهوش‌تر، سازگارتر و موفق‌تر دارند. گزینۀ کنار گذاشتن صلح و رویارویی با ماشین کشتار ارتش ملی افغانستان، اقدام غیرعاقلانه برای طالبان است.
طالبان همچنان تمام اعتبار دیپلماتیک و حسن‌نیتی را که طی ۱۱ سال روند مذاکرات صلح کسب کردند، از دست خواهند داد. این روند در سال ۲۰۰۹ با فعالیت حامد کرزی شروع شد. جایگاه دیپلماتیک طالبان چندان قوی نیست و بسیاری ملت‌ها به آنها اعتماد ندارد. اگر از مذاکرات صلح فاصله بگیرند، آن حسن‌نیت اندکی را هم که کسب کرده‌اند، در یک لحظه از بین خواهد رفت. دولت افغانستان در این گفت‌وگوها دست بالا دارد، زیرا حکومت به رسمیت شناخته شده مشروع است و از حمایت کامل سازمان ملل متحد و اکثر کشورهای جهان برخوردار است. طالبان قبل از خروج از دوحه و وارد شدن در صحنۀ جنگ، در مورد به دست آوردن دوباره اعتبار دیپلماتیک، باید خوب فکر کنند.
طالبان اگر مذاکرات صلح را ترک کنند، حمایت احتمالی مالی جهان را از دست خواهند داد. اگر طالبان بخشی از قدرت دولت را در یک توافق صلح بپذیرند، آنها همراه با بقیۀ مردم افغانستان می‌توانند بر روی میلیون‌ها دالر پول توسعه که به افغانستان سرازیر می‌شود، حساب کنند. اگر طالبان از گفت‌وگوها اجتناب کنند و جنگ تشدید یابد، بسیاری ملت‌ها با ناامیدی از مردم افغانستان فاصله می‌گیرند. وقتی این پول و منافع خارجی کنار برود، بازگرداندن آن یک چالش تقریباً غیرممکن است.
اگر طالبان این فرصت را برای پیوستن به جامعه جهانی و داشتن یک زندگی عادی دوباره از دست بدهند، در توافق‌نامه ایالات متحده و طالبان چند مورد وجود دارد که اتفاق نخواهد افتاد. ایالات متحده تحریم‌ها علیه طالبان را برنخواهد داشت، بل افزایش خواهد داد. کاخ سفید احتمالاً طالبان را به عنوان یک سازمان تروریستی به رسمیت خواهد شناخت و عملیات‌های ضدتروریزم را علیه آنها در مشارکت با ارتش ملی افغانستان افزایش خواهد داد. سازمان ملل متحد نیز تحریم‌های بیشتر علیه رهبری این گروه اعمال می‌کند. در نهایت، اگر طالبان مذاکرات را ترک کنند، باید این انتظار را داشته باشند که بسیاری کشورها نیروهای نظامی خود را وارد افغانستان کنند و به تجهیز و آموزش نیروهای امنیتی در مقابله با جنگجویان طالبان ادامه دهند. شناسایی و گرفتار نمودن ۵ هزار زندانی آزاد‌شده طالبان برای ارتش ملی افغانستان زمان زیادی نخواهد گرفت.
پاکستان
پاکستان از نظر مالی دچار مشکل است و باید ارزیابی کند که تا چه مدت می‌تواند طالبان را تمویل کند و مردمش علیه اسلام‌آباد طغیان نکند. اگر پاکستان نتواند به گروه نیابتی‌اش – طالبان – در مورد برخی توافقات اطمینان دهد، هزینه سنگین داخلی و خارجی در پی خواهد داشت.
پاکستان باید افزایش فشارهای بین‌المللی را در مورد مبارزه علیه تمام تروریست‌ها و قطع کمک به طالبان، انتظار داشته باشد. اگر طالبان مذاکرات صلح را ترک کنند، این خطر متوجه پاکستان خواهد شد که بیش از یک کشور آن را در فهرست کشورهای حامی تروریزم قرار دهد. این امر به طور حتم می‌تواند اقتصاد شکننده فعلی‌اش را نابود کند. یک کشور حامی تروریزم تضمین خواهد کرد که نیروهای ضدتروریزم ایالات متحده سال‌ها برای کمک به نیروهای امنیتی افغانستان و دیگران در هدف قرار دادن تروریستان، در جنوب آسیا به کار خود ادامه دهند.
سازمان ملل و ایالات متحده برای تنبیه پاکستان ممکن تحریم‌های خاصی را در نظر گیرد، در صورتی که نیروهای نیابتی آن مذاکرات را ترک کنند. این احتمال وجود دارد که همه اعضای ارتش و اطلاعات پاکستان و خانواده‌های آنها در تحریم محدودیت ویزا یا سفر قرار گیرند. هیاهوی خانواده‌های پاکستانی را تصور کنید، وقتی فرزندان آنها مجبور شوند بدون سند تحصیلی به خانه بازگردند.
در فبروری ۲۰۲۰، من به برخی از جنرال‌های آی‌اس‌آی در مورد اینکه جهان از آنها برای ایستادگی در برابر تروریستان مانند طالبان، چی انتظار دارند، توضیح دادم. یک جنرال انتقاد کرد که پاکستان قبلاً به ایالات متحده برای شروع مذاکرات با طالبان، کمک کرده است و پرسید: «دیگر چه می‌خواهید انجام دهیم؟». من جواب دادم که جهان از حکومت پاکستان انتظار دارد تا تسلیح و تمویل طالبان را متوقف کند، تمام پناه‌گاه‌های امن طالبان را ببندد، اعضای مشهور طالبان را دستگیر، سرازیر شدن مواد انفجاری به افغانستان را متوقف و همکاری بین‌المللی را برای مبارزه با تروریزم بپذیرد. جهان هنوز هم منتظر است پاکستان از این خواست‌ها پیروی کند.
هزینه‌های ترک مذاکرات صلح توسط طالبان هنوز ممکن خطری باشد که نظامیان پاکستانی تمایل دارد آن را بپذیرد. جهان باید مراقب باشد که اگر پاکستانی‌ها در نهایت طالبان را به خاطر شکست مذاکرات صلح از خود دور کنند، ممکن به نیروهای نیابتی دیگری روی آورند که جهان از آن نفرت داشته باشد. تا زمانی که پاکستان استراتژی خود را نسبت به افغانستان تغییر ندهد و تندروگرایی مذهبی – که باعث می‌شود یک استاد دانشگاه به قتل استاد دانشگاه دیگر از مذهب مسلمان دیگر کمک کند – را کاهش ندهد؛ پاکستان در یک وضعیت خطرناک‌تر از افغانستان باقی خواهد ماند.
افغانستان صلح‌آمیز، ماشین پیشرفت
هزینه‌ها برای تمام اعضای مذاکرات صلح افغانستان بلند است. خطر شکست مذاکرات صلح، احتمالات ترسناکی را برای منطقه در پی دارد. در حالی که جهان روند صلح را از نزدیک دنبال می‌کند و هنوز به نتایج آن اهمیت می‌دهد، عاقلانه است که طالبان و پاکستان بهترین توافقی را که می‌توانند انجام دهند و خشونت و هرج و مرج را در افغانستان پایان دهند. یک افغانستان صلح‌آمیز، تبدیل به ماشینی برای پیشرفت در آسیای جنوبی خواهد شد، اما یک افغانستان خشونت‌‌بار همچنان جان‌های زیادی را خواهد گرفت، اقتصاد و جوامع را نابود خواهد کرد.
