مذاکرات میان‌افغانی، فرصت‌ها و چالش‌ها
طالبان با جمهوریت، ساختار حکومت، دموکراسی و تمام ارزش‌های جامعه نوین مخالف استند، پس چگونه با هیئتی که از ارزش‌های فوق نمایندگی کند، وارد گفت‌وگو شوند
با آن‌که بسیاری از نهادها و سیاست‌ورزان دخیل در قضایای صلح، از شروع زودهنگام گفت‌وگوهای میان‌افغانی مژده می‌دهند؛ ولی در این میان تناقض‌هایی نیز مشاهده می‌شود که می‌تواند دال بر تاخیر این گفت‌وگوها به حساب آید.
ریاست جمهوری، شورای عالی مصالحه ملی و وزارت دولت در امورصلح، همه مژده می‌دهند که قرار است با شروع هفته آینده، گفت‌وگوهای میان‌افغانی نیز شروع شود. یک گروه پنج‌نفری حکومت نیز به منظور تسهیل و فراهم‌سازی امور تدارکاتی و محل بودوباش هیئت گفت‌وگوگر دولت، به دوحه رفته است.
همچنان، منابع نزدیک به طالبان در قطر به رسانه‌ها گفته‌اند که امکان دارد گفت‌وگوهای میان‌افغانی هفتۀ آینده رسماً شروع شود و احتمالاً مذاکرات تعارفی نیز در همین هفته میان هردو جانب صورت گیرد.
پیش از این، طالبان تاکید داشتند تا زمانی که پنج‌هزار زندانی این گروه از زندان‌های حکومت افغانستان رها نشود، گفت‌وگوهای میان‌افغانی شروع نخواهد شد. اکنون، از میان این پنج‌هزار زندانی فقط شش تن آنان که دولت فرانسه، آلمان و استرالیا مانع رهایی‌شان گردیده است، هنوز در زندان به‌سر می‌برند، بقیه طی مراحل مختلف آزاد گردیده‌اند.
با این همه اما، قراین موجود و تناقض‌‌های برون‌جهیده از صحبت‌های شماری از سیاست‌ورزان داخل حکومت و گروه طالبان، نشان می‌دهد که گفت‌وگوهای میان‌افغانی به این زودی شروع نخواهد شد و اگر شروع هم شود، نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت. در ادامه می‌خواهم به چند دلیل که ممکن مانع شروع این گفت‌وگوها گردد، اشاره کنم.
یکم. پیش‌شرط اساسی طالبان برای شروع گفت‌وگوهای میان‌افغانی، تکمیل روند رهایی پنج‌هزار زندانی این گروه است. با آن‌که شمار زیادی از این زندانی‌ها آزاد شدند، ولی هنوز روند تکمیل نشده است و شش تن از افراد برجسته طالبان در زندان‌های کشور به‌سر می‌برند. معاون نخست ریاست جمهوری گفته است که این شش تن، در فهرست سیاه سه کشور قرار دارند و خانواده‌های سربازان این کشورها که در حملات گروه طالبان کشته شده‌اند، کارزاری را جهت عدم آزادی این زندانی‌ها به راه انداخته‌اند. آقای صالح ضمن اشاره به احتمال عدم آزادی این شش تن گفته که اگر دولت افغانستان آن‌ها را آزاد کند، روابط کابل با این سه کشور تخریب می‌شود. از سوی دیگر عباس استانکزی عضو هیئت گفت‌وگوگر گروه طالبان در واکنش به عدم رهایی شش زندانی گفته که این موضوع مربوط به مسایل داخلی افغانستان است و کشورهای بیرونی نمی‌توانند در مسایل داخلی افغانستان دخالت کنند. با این وجود، اگر این شش زندانی آزاد نشوند، احتمال می‌رود طالبان تاریخ گفت‌وگوهای میان‌افغانی را به تعوق اندازند.
دوم. رییس‌جمهور غنی، روز گذشته، چهارشنبه (دوازدهم سنبله) در دیدار با هیئت گفت‌وگوگر حکومت برای گفت‌وگوهای میان‌افغانی، گفته است که قطع‌نامه لویه جرگه مشورتی صلح، نقشه راه این هیئت است. همچنان معصوم استانکزی رییس هیئت گفت‌وگوگر حکومت نیز در صفحۀ توییترش، عین موضوع را ذکر کرده است. این در حالی است که گروه طالبان برگزاری لویه جرگه مشورتی صلح را مانع رسیدن به صلح خوانده بودند. به این اساس، اگر هیئت گفت‌وگوگر حکومت با قطع‌نامه جرگه مشورتی صلح وارد مذاکره شود و آن را به‌عنوان نقشه راه روی میز دوحه بگذارد، ممکن طالبان حساسیت نشان دهند و یا هم پیش از شروع مذاکره شرط بگذارند که نباید از قطع‌نامه جرگه مشورتی صلح در مذاکره استفاده شود. زیرا، آن‌ها لویه جرگه مشورتی صلح را مانع رسیدن به صلح خوانده‌اند و این می‌رساند که با هرگونه برآیند جرگه نیز مخالف استند.
سوم. همچنان رییس جمهور غنی در دیدار دیروزش با هیئت گفت‌وگوگر حکومت گفته است که این تیم به عنوان تیم واحد و منسجم از مردم و دولت افغانستان نمایندگی می‌کند و هدف اساسی آن تامین صلح پایدار در کشور و حفاظت از ارزش‌های جامعه نوین افغانستان می‌باشد. رییس جمهور همچنان به آنان گفته است که قانون اساسی کشور به عنوان وثیقه ملی، حدودی را برای همه مشخص کرده است. با این حال، این اظهارات رییس جمهور با فکر و موضع گروه طالبان هیچ گونه سازشی ندارد. طالبان با جمهوریت، ساختار حکومت، دموکراسی و تمام ارزش‌های جامعه نوین مخالف استند، پس چگونه با هیئتی که از ارزش‌های فوق نمایندگی کند، وارد گفت‌وگو شوند.
گذشته از همه موانع، فرض گذاریم که همه زمینه‌ها برای شروع مذاکرات فراهم گردید و گفت‌وگوهای میان‌افغانی نیز میان هیئت طالبان و نمایندگان حکومت افغانستان شروع شد. ولی، چند‌چیز را نباید فراموش کرد که گروه طالبان با نوعیت نظام حاضر در افغانستان (جمهوریت)، ساختار حکومت، دموکراسی، قانون اساسی، حقوق بشر، حقوق زن، انتخابات، آزادی بیان، آزادی فکر و همه مولفه‌های دیگر که به عنوان ارزش‌های انسان و جوامع قرن بیست‌ویک شناخته شده است، مخالف می‌باشند. بنابراین، اگر گفت‌وگو شروع هم شود، به ظن من، نتیجه و برآیند مطلوبی در پی نخواهد داشت.
