مواد مخدر در افغانستان؛ فاز تازه تقابل واشنگتن- مسکو

در ۲۰ سال گذشته، پرونده مواد مخدر افغانستان همواره یکی از مبهم‌ترین پرونده‌هایی بوده که کسی تاکنون جرئت نکرده است وارد اعماق آن شود و از مافیای مخفی در پس این پرونده قطور و تاریک، پرده‌برداری کند.

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه می‌گوید که گزارش‌ها درباره قاچاق مواد مخدر از افغانستان توسط هواپیماهای امریکا و ناتو باید بررسی شود.
آقای لاوروف افزوده ‌است: «گزارش‌هایی به دست ما می‌رسد که مواد مخدر از افغانستان با استفاده از هواپیماهای نظامی ایتلاف ناتو و امریکا به کشورهای دیگر از جمله اروپا قاچاق می‌شود.»
او همچنین افزوده است که اگر برای قاچاق مواد مخدر از افغانستان، از هواپیماهای نظامی استفاده می‌شود، این هواپیماها فقط می‌تواند متعلق به اعضای ناتو باشد و چنین پروازهایی تنها توسط ارتش و یا نیروهای ویژه انجام می‌شود.
آقای لاوروف خواستار بررسی این گزارش‌ها و تحقیق از امریکا در مورد قاچاق مواد مخدر از افغانستان شده است.
این در حالی است که روسیه پیشتر و به دنبال اتهام روزنامه نیویارک‌تایمز مبنی بر پول دادن روسیه به طالبان برای کشتن سربازان امریکایی در افغانستان، اتهام سنگین دست داشتن اعضای نهادهای استخباراتی امریکا در قاچاق مواد مخدر از افغانستان را مطرح کرده بود.
در ۲۰ سال گذشته، پرونده مواد مخدر افغانستان همواره یکی از مبهم‌ترین پرونده‌هایی بوده که کسی تاکنون جرئت نکرده است وارد اعماق آن شود و از مافیای مخفی در پس این پرونده قطور و تاریک، پرده‌برداری کند.
با آن که مبارزه با مواد مخدر، یکی از مأموریت‌ها و سیاست‌های اعلامی نیروهای خارجی در افغانستان بوده است، اما آنچه تاکنون برای مبارزه با این پدیده کشوربرانداز صورت گرفته است، چیزی فراتر از برخی اقدامات صوری فاقد نگاه راهبردی به آن نبوده است؛ به گونه‌ای که به استثنای تخریب برخی کارخانه‌های تولید و بسته‌بندی مواد مخدر در ولایاتی مانند هلمند و فراه، گامی حتی کوچک برای شناسایی مافیای مواد مخدر و بازداشت و مجازات مافیای عظیم بین‌المللی و عوامل اصلی تجارت و ترانزیت آن برداشته نشده است.
پول در چرخش تجارت مواد مخدر افغانستان، بر اساس برآوردهای انجام‌شده، بالغ بر ۳ میلیارد دالر است و حجم مواد مخدر فرآوری‌شده در افغانستان به اندازه‌ای است که متقاضیان این مواد را از روسیه گرفته تا اروپای شرقی و غربی، امریکا، کانادا و استرالیا تأمین و تغذیه می‌کند و قاچاق آن به کشورهای همسایه و منطقه نیز به راحتی آب خوردن انجام می‌شود.
بنابراین، طبیعی است که این حجم از قاچاق و ترانزیت مواد مخدر از کشوری مثل افغانستان، نمی‌تواند بدون تشکیلات پیچیده شبکه‌ای و استخباراتی برخوردار از حمایت‌های عظیم سیاسی و اطلاعاتی قدرت‌های بزرگ بین‌المللی صورت پذیرد و آن را از روستاهای ناامن و دوردست افغانستان تا قلب متمدن‌ترین و پیشرفته‌ترین کشورهای بزرگ جهان برساند.
در این خصوص، افزون بر نگاه تجاری و اقتصادی قدرت‌های دخیل در قاچاق مواد مخدر افغانستان برای دست یافتن به سود میلیاردی، از توسعه تولید و تجارت مواد مخدر در کشور ما دنبال می‌شود، مبتنی بر هدفی استعماری برای به میان آوردن نسلی معتاد و فاقد حساسیت نسبت به سرنوشت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور خود است؛ زیرا در گونه‌شناسی جنگ‌های قرن ۲۱ و بازشناسی وجوه تفاوت آن در تاکتیک‌ها و استراتژی‌ها با جنگ‌های قرن ۲۰، به این نتیجه می‌رسیم که جنگ‌های قرن ۲۱ ماهیتاً جنگ‌های کم‌شدت و دارای ابزارهای ویژه پیش‌برنده خود است. در این میان، مواد مخدر یکی از ابزارهایی‌ است که در این‌گونه جنگ‌ها برای توسعه‌ هژمونی و سلطه و سیطره‌ قدرت‌های برتر جهان در قلمر‌وهای دوردست و کشورهای هدف، کابرد راهبردی دارد.
کشورهایی با جمعیت جوان معتاد به مصرف مواد مخدر که یارا و حس و حال مرزبانی از ارزش‌های دینی و ملی خود را ندارند، راه را برای نفوذ فزاینده‌ قدرت‌های مهاجم در لایه‌های اجتماعی و سیاسی کشورهای هدف، بهتر و بیش‌تر هموار می‌سازد تا رویارویی مستقیم با آنان برای براندازی نظام موجود و بر سر کار آوردن نظام‌های وابسته و دست‌‌نشانده و به تبع آن اجرا و اعمال سیاست‌های راهبردی استعماری خود.
بر این اساس، دامن زدن به دامنه‌ تولید مواد مخدر که اکنون با اشتغال جمعیت سه میلیونی شهروندان افغانستان به کشت خشخاش و تولید تریاک همراه است، قدرت‌های استعماری را به دوهدف مهم در داخل و خارج افغانستان نزدیک می‌سازد: یکی اعتیاد جوانان افغان و خانواده‌های مشغول به تولید مواد مخدر و دیگری عرضه‌ مواد تولیدشده در افغانستان به بازارهای مصرف کشورهای همسایه و منطقه و ترغیب جمعیت جوان آنان به روی آوردن به این مواد.
با همه این‌ها، به نظر می‌رسد اکنون جنگ جاری اطلاعاتی روسیه و امریکا در افغانستان، منجر به بازگشایی ابعاد پیچیده این پرونده پرابهام شود و عوامل اصلی مافیای مواد مخدر را به جهانیان بشناساند؛ کاری که در شرایط حاضر تنها از عهده قدرتی همانند روسیه برمی‌آید. اگرچه این رویارویی استخباراتی، به دلیل عمیق بودن ریشه‌های مافیای تولید و تجارت مواد مخدر، هرگز به نابودی مزارع و منابع مولد این مواد، منتهی نخواهد شد.