نشست همسایگان؛ از پراکندگی در مواضع تا چراغ سبز روسیه به طا-لبان!

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نشست همسایگان افغانستان را در واقع تریبونی برای دفاع از مواضع و حمله کشورش علیه اوکراین یافت

سومین دور نشست وزرای خارجه همسایگان افغانستان اینبار در چین و به اضافه وزیران امور خارجه روسیه و قطر برگزار شد. مولوی امیرخان متقی وزیر امور خارجه طا-لبان نیز در این دور دعوت شده و با شماری از وزرای خارجه کشورهای همسایه دیدار داشت. مباحثی که به صورت کلی و بیشتر در این نشست مطرح شد، زیادتر بر کمک اقتصادی، ملامتی امریکا، مبارزه با تروریزم و برخی خواسته‌ها از طالبان استوار بود. اما موضوع اصلی که می‌بایست در این نشست و نشست‌های مشابه روی آن مانور داده می‌شد، ایجاد ساختار فراگیر، حقوق زنان و آزادی بیان بود که مسکوت ماند. ظاهراً جنگ اوکراین، تنش‌ها میان امریکا، روسیه و چین و همچنان مسایل منطقه‌ای بر موضوع افغانستان سایه افکنده است.
جنگ اوکراین و چراغ سبز روسیه به طا-لبان:
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نشست همسایگان افغانستان را در واقع تریبونی برای دفاع از مواضع و حمله کشورش علیه اوکراین یافت. لاوروف تلاش نمود تا از این تریبون به سود موضع مسکو استفاده کرده و کشورهای حاضر و منطقه را مجاب به حمایت از دیدگاه پوتین در قبال جنگ اوکراین بسازد. روسیه در این خصوص آماده به دادن امتیاز نیز به نظر می‌رسید. سخنان لاوروف در واقع نوعی هشدار به غرب بود که از جغرافیای چین و موضوع افغانستان بلند شد. روسیه همچنان در لج بازی با امریکا، موضوع به رسمیت شناختن طا-لبان را پیش کشید تا نشان بدهد که برادر کوچکتر امریکا نیست و در مسایل جهانی کاملاً مستقلانه تصمیم می‌گیرد، زیرا قبلاً امریکا هشدار داده بود که هر کشور که طا-لبان را به رسمیت بشناسد، تحریم می‌شود. البته روسیه خود بیم و هراس فراوان از ناحیه افغانستان دارد، اما برای کفری کردن امریکا گزینه به رسمیت شناختن طالبان را پیش کشید.
بازی محتاطانه چین:
چین همانند گذشته بسیار محتاطانه عمل کرد، این کشور از یک جهت به دلیل ساختار کمونستی نظام به شدت مخالف بلوک غرب است و از جهت دیگر به خاطر اقتصاد خود نیازمند آن. بر همین اساس، چین بسیار محتاط است و در واقع بازی دو رویه دارد. این کشور اما در بحث ایغورها حساسیت بیشتری دارد و تلاش می‌کند که با خوش رویی همراه طا-لبان، ایغورها را در افغانستان زیر کنترول داشته باشد. پکن هیچ حرف تازه نداشت و فقط از امریکا خواست که دارایی‌های منجمد شده افغانستان را آزاد کند. این کشور حتا حاضر نشد که قاطعانه از ایجاد ساختار فراگیر در افغانستان حمایت کند.
یک بام و دو هوای پاکستان:
پاکستان کشوری اتومی که از بی ثباتی سیاسی مثل افغانستان رنج می‌برد، ناگزیری‌های بسیار دارد، اما در قبال افغانستان همانند گذشته دوگانه بازی می‌کند و یک بام و دو هوا دارد. نماینده پاکستان در این نشست بر تعامل بیشتر با طا-لبان تاکید کرد و بار دیگر گفت که به رسمیت شناختن دولت طالبان با اجماع کل منطقه صورت خواهد گرفت. پاکستان به دلیل وابستگی‌های اقتصادی و راهبردی به چین و رقابتی که با هند دارد، ناگزیر به در نظر گرفتن نقطه نظرات پکن است. پاکستان درگیر تحریک طا-لبان پاکستانی نیز است، گروهی که از سوی اسلام‌آباد تروریستی خوانده می‌شود. اسلام‌آباد اما در مواجهه با طا-لبان افغانستان ۱۸۰ درجه تغییر موضع می‌دهد.
ایران و دولت فراگیر:
مسئله ایجاد دولت فراگیر فقط از سوی ایران با جدیت مطرح شد. وزیر خارجه ایران در این نشست گفت که فراگیری یگانه راه حل بحران افغانستان است. تهران از گذشته این موضوع را مطرح کرده تاکنون تلاش کرده که همراهی منطقه را با خود داشته باشد، اما پس از جنگ اوکراین و تحولات اخیر در جهان، ظاهراً ورق برگشته کشورهای منطقه چندان متمایل به ایجاد ساختار فراگیر در افغانستان نیست.
غیبت هند:
هند به عنوان کشوری قدرتمند در منطقه دومین کمک کننده بزرگ به افغانستان، در این نشست غایب بود. در این خصوص رقابت‌ها و تنش‌ها در منطقه کشمیر میان چین-هند- پاکستان عامل تعیین کننده است و به نظر می‌رسد این سه کشور نتوانسته‌اند به یک اجماع نظر در باره افغانستان دست یابند. از این موضوع چنین می‌توان استنباط کرد که کشورهای منطقه در خصوص افغانستان وحدت نظر ندارند و خلاف جمع شدن زیر نام نشست همسایگان، پراکنده و پریشان هستند. البته پراکندگی در این دور نسبت به دوره‌های قبلی زیاد بود. این دور با بی اعتمادی بیشتر میان چین و روسیه و امریکا بر گزار شد. جنگ اوکراین موضوعی بود که توجه جهان را از افغانستان به آن سو معطوف کرد.
در یک تحلیل کلی می‌توان گفت که سومین نشست همسایگان افغانستان به اضافه روسیه، قطر و اندونیزیا کاملاً غیر منسجم و اثر گذار و بیشتر پراکنده و ناکار آمد طرح شده بودو