نقش پهپادها در جنگهای آینده خاورمیانه
بسیاری از منتقدان سیاستهای پهپادی امریکا هنوز هم در جهانی زندگی میکنند که فکر میکنند امریکا و اسرائیل اصلیترین کاربران این فناوری هستند. اما آن جهان در حال حاضر وجود ندارد و به سرعت جای خود را به جهانی میدهد که در آن پهپادها به سلاحهای اصلی میدان جنگ تبدیل میشوند.
در اوایل سال ۲۰۱۰ که من برای اولین بار با پهپادها شروع به کار کردم، پیشبینی کردم که اگر میتوانم یک پهپاد داشته باشم، هرکس دیگری نیز میتواند و این تأثیرات بزرگی برای سیاست جهانی خواهد داشت. در آن زمان، فناوری پهپادها تا حد زیادی توسط ایالات متحده و اسراییل کنترول میشد، اما من متذکر شدم که گسترش وسیع آن و تغییر ماهیت درگیریها بین کشورها امری اجتناب ناپذیر است. معتقد بودم که از آنها برای استفادههای خاص از جمله ترورهای هدفمند بکار گرفته خواهد شد و هنری سوکولسکی اخیراً پیشبینی کرده بود که میتوان از آنها علیه زیرساختهای حیاتی مانند نیروگاههای هستهای استفاده کرد. هنوز هیچ یک از این تهدیدها عملی نشده است، اما فضای جهانی، دیگر توسط پهپادهای نظامی تغییر کرده است.
بازیگر اصلی این تحول، ترکیه است. این کشور پهپادهای داخلی خود را تولید کرده و در چندین درگیری نظامی اخیر از آنها به نحو احسن استفاده کرده است: لیبیا، سوریه، در جنگ قره باغ بین ارمنستان و آذربایجان و جنگ با پکک در داخل مرزهای خود. در این روند، این کشور خود را به یک بازیگر اصلی و قدرت منطقهای با توانایی بیشتری در شکل دادن به نتایج درگیریها در مقایسه با روسیه، چین و ایالات متحده ارتقا داده است.
پهپادهای ترکیهای مانند بایراکتار تیبی۲ و عنقا-اس توسط بایکار ماکینه، شرکت صنایع دفاعی ترکیه به رهبری سلجوق بایراکتار، ساخته شد. انگیزه ایجاد پهپادهای تولید داخل ناشی از تحریم نظامی ایالات متحده در سال ۱۹۷۵ بود و عدم تمایل واشنگتن به فروش پهپادهای پیشرفته «پریدیتور» و «ریپر» به این کشور. موجب شد تا ترکیه پهپادهای «هرون» را از اسراییل خریداری کند، اما متوجه شد که این رابطه نیز مشکل ساز است. با این وجود ساخت پهپادها برای ترکیه چندان هم سخت نشد و جدیدترین پهپادهای ترکیه نیز بسیار چشمگیر هستند. بایراکتار تیبی۲ میتواند ۲۴ ساعت در آسمان بماند و مأموریتهای شناسایی و تهاجمی را انجام دهد.
در طول جنگ قره باغ در ماه سپتمبر، پهپادهای ترکیه که در ارتش آذربایجان علیه ارمنستان استفاده میشدند، تخمین زده شد که دست کم ۲۰۰ تانک، ۹۰ موتر زرهی و ۱۸۲ قبضه توپ را منهدم کرد و این ارمنستان را مجبور کرد که از خاک آذربایجان خارج شود. این موضوع به یک افتخار ملی در ترکیه تبدیل شده است.
به نظر من ترکیه با استفاده از پهپادها قصد دارد ماهیت قدرت زمینی را تغییر دهد، به گونهای که ساختارهای موجود نظامی را تضعیف کند؛ به روشی که پیشتر درِدناوتها ناوهای جنگی را منسوخ کرد؛ یا ناوهای هواپیمابر که ناوهای جنگی را در جنگ جهانی دوم منسوخ کرد. تسلیحات زمینی ترکیبی از آن نوع هستند که دو بار عراق را در جنگهای خلیج فارس شکست دادند و در آن تسلیحات زمینی با توجه به تانکها ساخته میشدند و برتری آنها به این دلیل بود که سالها فقط یک تانک میتوانست یک تانک دیگر را نابود کند. یکی از واقعیتهای کم شناخته شده در مورد جنگ خاورمیانه ۱۹۶۷ این بود که در حمله هوایی گسترده اسراییل تنها چند تانک مصری از هوا منهدم شدند، زیرا ضربه زدن به یک هدف بسیار کوچک با هواپیما بسیار دشوار بود. در طی سالهای بعدی، مهماتهایی با هدایت دقیق شروع به تولید انبوه شدند و هدف قرار دادن تانکها بسیار آسانتر شد. اما آنها هنوز هم به تسلیحات گران قیمتی مانند هواپیمای تهاجمی ای-۱۰ احتیاج داشتند و این به نوبه خود دفاع هوایی گران قیمتی را برای استفاده در برابر یک تجهیزات پیچیده طرف مقابل ضروری میکرد.
پهپادها اکنون این روند را به میزان قابل توجهی تغییر داده اند، زیرا نسبتاً ارزان هستند، هدف قرار دادن آنها سخت است و بدلیل نبود خلبان، جان نیروی انسانی را نیز به خطر نمیاندازند. نظامیان در سرتاسر جهان اکنون در چالش هستند تا دریابند که چگونه از خود در برابر پهپادها دفاع کنند و مشخص نیست چه کسی در مسابقه تسلیحاتی بین پهپادها و اقدامات متقابل پهپادی پیروز خواهد شد. اما این احتمال وجود دارد که جهان آخرین جنگ مبتنی بر تانک خود را در طول جنگ ۲۰۰۳ عراق دید.
بسیاری از منتقدان سیاستهای پهپادی آمریکا هنوز هم در جهانی زندگی میکنند که فکر میکنند آمریکا و اسرائیل اصلیترین کاربران این فناوری هستند. اما آن جهان در حال حاضر وجود ندارد و به سرعت جای خود را به جهانی میدهد که در آن پهپادها به سلاحهای اصلی میدان جنگ تبدیل میشوند. آنچه که در طی ده سال آینده به نظر میرسد پیشبینی هرکسی باشد.
یادداشت: بخشهایی از این مقاله به دلیل طولانی و خارج بودن از مبحث اصلی حذف شده است.