نگرانی غربی‌ها از برنامه هسته‌ای مشترک عربستان سعودی با چین با احتمال تولید بمب اتومی
این سایت از یک ایست و بازرسی، فَنس‌های با امنیت بالا، یک ساختمان بزرگ و انبارهایی برای ذخیره فضولات اورانیوم برخوردار است. این منطقه بیابانی در شمال غربی عربستان و درست در جنوب شهرک الاولا قرار دارد
سازمان‌های اطلاعاتی امریکا در حال بررسی و مراقبت از تلاش‌های عربستان سعودی برای ساختن توانمندی تولید سوخت هسته‌ای هستند که می‌تواند این کشور را در مسیر توسعه جنگ افزارهای هسته‌ای قرار دهد. مقام‌های امریکایی می‌گویند یک تحلیل طبقه بندی شده آژانس‌های جاسوسی که هفته‌های اخیر منتشر شد، نشانگر همکاری چین با عربستان سعودی در این زمینه است. این تحلیل زنگ هشدار را به صدا در آورد که چه بسا سعودی‌ها تلاش‌های پنهانی برای پردازش اورانیوم خام به سطحی را داشته باشند که می‌تواند بعدها تا سطح جنگ افزار هسته‌ای، غنی سازی شود.
سازمان‌های اطلاعاتی امریکا می‌گویند به عنوان بخشی از این بررسی، یک ساختار تازه تکمیل شده را در نزدیکی منطقه تولید برق خورشیدی در اطراف ریاض شناسایی کرده‌اند که برخی از تحلیلگران دولتی و کارشناسان دیگر گمان دارند می‌تواند یکی از چند سایت اعلام نشده هسته‌ای سعودی‌ها باشد.
مقام‌های امریکایی می‌گویند که تلاش‌های سعودی‌ها، هنوز در مراحل اولیه است و تحلیلگران اطلاعاتی باید به نتایجی قطعی درباره برخی از سایت‌هایی که تحت بررسی است، برسند. حتی اگر سعودی‌ها تصمیم گرفته باشند که یک برنامه هسته‌ای نظامی را دنبال کنند، سال‌ها طول خواهد کشید تا به توانایی ساخت یک بمب هسته‌ای برسند.
مقام‌های سعودی، آشکارا از عزم خود برای رقابت با ایران سخن گفته‌اند که پس از خروج دونالد ترامپ از توافق ۲۰۱۵، برنامه هسته‌ای‌اش را سرعت داده است. محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۸ قول داد که چنانچه تهران به سلاح هسته‌ای دست یابد، عربستان هم تلاش خواهد کرد آن را بسازد یا به دست آورد.
هفته گذشته، کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان به ریاست آدام شیف از حزب دموکرات، شرطی را در لایحه مجوز بودجه اطلاعاتی گنجاند که دولت را ملزم می‌کند درباره تلاش‌های سعودی‌ها از سال ۲۰۱۵ تاکنون برای توسعه یک برنامه هسته‌ای، گزارشی را ارائه کند. این اشاره روشنی است که کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان، بدگمان شده که برخی فعالیت‌های اعلام نشده هسته‌ای در جریان است. این گزارش باید دربردارنده سنجشی از «وضعیت همکاری هسته‌ای عربستان با هر کشوری به جز ایالات متحده از جمله چین و روسیه باشد».
یک مقاله سه شنبه وال استریت ژورنال می‌گوید که مقام‌های غربی نگران یک تاسیسات دیگر در شمال غربی بیابان‌های عربستان هستند. این روزنامه می‌نویسد که این تاسیسات بخشی از یک برنامه همکاری با چین برای استخراج کیک زرد از اوره اورانیوم است که نخستین گام ضروری در فرایند دستیابی به اورانیوم برای غنی سازی‌های بعدی است چه برای رآکتورهای غیرنظامی و چه برای غنی سازی تا سطوح بالاتر مورد نیاز برای تولید بمب هسته‌ای.
عربستان و چین آشکارا از شماری پروژه‌های مشترک هسته‌ای در خاک عربستان سخن گفته‌اند که شامل استخراج اورانیوم از آب دریا با هدف اعلام شده تولید برق هسته‌ای یا صادرات اورانیوم می‌شود.
مقام‌های اطلاعاتی، برای دهه‌ها به دنبال شواهدی بوده‌اند که نشان دهد سعودی‌ها به دنبال تبدیل شدن به یک قدرت هسته‌ای نظامی هستند. تاکنون اسراییل تنها قدرت هسته‌ای نظامی در منطقه است هرچند هیچگاه رسماً آن را تایید نکرده است.
در دهه ۱۹۹۰، سعودی‌ها به پاکستان کمک کردند تا در تلاش خود برای تولید بمب هسته‌ای موفق شود اما هرگز به روشنی ادعایی درباره سلاح هسته‌ای پاکستان یا فن آوری آن نداشته‌اند. در هفتاد و پنجمین سالگرد انفجار نخستین بمب هسته‌ای در جنگ جهانی دوم بر فراز هیروشیما، تنها ۹ کشور دارای سلاح هسته‌ای در جهان وجود دارد.
به نظر می‌رسد که مقام‌های دولت ترامپ، چندان نگران تلاش‌های سعودی‌ها نباشند. آنها می‌گویند تا زمانی که برنامه هسته‌ای ایران برای همیشه پایان نیابد، سعودی‌ها به احتمال زیاد، گزینه تولید سوخت هسته‌ای را به عنوان مسیری برای دستیابی به بمب، باز نگه خواهند داشت. اما اکنون، دولت ترامپ در موقعیت دشواری است که در برابر سعودی‌ها سکوت کند و همزمان بگوید که هیچگونه تولید هسته‌ای توسط ایران را تحمل نخواهد کرد.
سخنگویان شورای امنیت ملی و سی آی ای، از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرده‌اند. یک سخنگوی سفارت عربستان سعودی در واشنگتن هم به پیامی در این زمینه، پاسخ نداد. چهارشنبه گذشته، وزارت امور خارجه امریکا در بیانیه‌ای به نیویارک تایمز گفت که هرچند درباره گزارش‌های اطلاعاتی، اظهار نظر نمی‌کند اما «طبق معمول به همه شرکایمان درباره خطر همکاری با کسب و کار هسته‌ای غیرنظامی چین هشدار می‌دهیم، از جمله تهدید دستکاری راهبردی و تحمیل و نیز دزدی فن‌آوری. ما موکداً همه شرکایمان را ترغیب می‌کنیم که با تامین کنندگان مورد اعتمادی کار کنند که استانداردهای متحکم عدم اشاعه دارند… ما با گسترش غنی سازی و بازپردازش مقابله می‌کنیم و برای امریکا، ادامه پایبندی عربستانی‌ها به پیمان منع گسترش هسته‌ای، از اهمیت زیادی برخوردار است.» این بیانیه سعودی ها را به تکمیل یک توافق با امریکا برای همکاری‌های هسته‌ای ترغیب کرده است.
عربستان سعودی، برخلاف امارات حاضر نشده این شرط را بپذیرد که هیچگاه در پی غنی سازی در خاک خود نباشد. مقام‌های دولت امریکا می‌گویند که گفت‌وگوها در این زمینه، عملاً سال پیش متوقف شد. همکاری با چین، احتمالاً به این معنی است که سعودی‌ها از امریکا ناامید شده اند. چین به طور سنتی بر چنین شرط و شروطی برای تدابیر شدید عدم تکثیر هسته‌ای، پافشاری نکرده است.
کارشناسان منطقه‌ای می‌گویند که بخشی از سنجش سعودی‌ها این است که آنها نمی‌توانند دیگر بر تمایل امریکا برای مقابله با ایران حساب کنند. امضای برجام توسط دولت باراک اوباما که راه را برای تولید اورانیوم غنی شده در ایران در آینده باز گذاشت، این نگاه را تقویت کرده است.
رولف مووات لارسن یک افسر پیشین سی آی ای و مدیر پیشین اطلاعات و ضداطلاعات بخش انرژی این سازمان، می‌گوید: «سعودی‌ها بر این باورند که پس از برجام، آنها نمی‌توانند به هیچکس برای مهار ایران تکیه کنند و باید خودشان دست به کار شوند.»
عربستان سال‌ها وقت خود را صرف توسعه یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی کرده و در شراکت با آرژانتین در پی ساخت یک رآکتور در خاک خود برآمد، اما محدود شدن توانایی‌اش به کنترل تولید سوخت هسته‌ای را نپذیرفته و بطور سیستماتیک در حال کسب مهارت‌هایی – در زمینه استخراج اورانیوم، مهندسی هسته‌ای و ساخت موشک‌های بالستیک – است که این کشور را در موقعیتی قرار می‌دهد که چنانچه بخواهد، سلاح هسته‌ای تولید کند.
توماس کانتریمن با تایید وجود چنین گرایشی نزد سعودی‌ها می‌گوید: «آنها بهره مندی از یک توانمندی تولید سوخت هسته‌ای و احتمالاً سلاح هسته‌ای، را یک ارزش می‌بینند.»
سال گذشته، یک گزارش سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای با عنوان «روزآمدِ پروژه ملی انرژی هسته‌ای سعودی» که در وین منتشر شد، جزئیات برنامه‌ای را برای ساخت رآکتورهای غیرنظامی و نیز تامین سوخت آنها از گذر «محلی سازی» تولید اورانیوم، منتشر کرد. این سند می‌گوید که سعودی‌ها در پی کشف ذخایر اورانیوم در بیش از ده هزار مایل مربع از قلمرو خود هستند و با اردن در ساخت «کیک زرد» که گونه فشرده شده‌ای از «اوره اورانیوم» است، همکاری دارند. تاسیساتی که آنها در دست بررسی دارند هنوز به سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای اعلام نشده است. عربستان دهه‌هاست که پیمان عدم گسترش هسته‌ای، ان.پی.تی را امضا کرده است. رابرت کلی یک بازرس پیشین سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای می‌گوید که این سازمان از عربستان ناخشنود است چرا که سعودی‌ها از تبادل اطلاعات درباره برنامه موجود هسته‌ای شان و مسیر آینده‌اش، با این سازمان خودداری می‌کنند.
سایتی که سازمان‌های اطلاعاتی امریکا شناسایی کرده‌اند، در یک منطقه بیابانی است که چندان با شهرک «الاویینه» و دهکده انرژی خورشیدی‌اش، فاصله ندارد. تصاویر ماهواره‌های تجاری از این منطقه، توسط دیوید آلبرایت رییس موسسه علوم و امنیت بین‌المللی که یک گروه خصوصی در واشنگتن است، بررسی و تحلیل شده است. وی در یک گزارش پنج صفحه‌ای این تاسیسات را که بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ ساخته شده و در یک بیابان دورافتاده و با یک جاده دسترسی طولانی واقع شده، مشکوک ارزیابی می‌کند. آلبرایت می‌گوید که تاسیسات این سایت، شباهتی تقریبی با تاسیسات تبدیل اورانیوم ایران در اصفهان دارد که توسط چینی‌ها طراحی شد و در کانون بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران قرار دارد.
با این حال، رابرت کلی بدبین است که این تصاویر ماهواره‌ای، شواهدی از کار هسته‌ای را نشان دهد. وی می‌گوید که سایت «لاویینه» «سال هاست که به عنوان تاسیسات مشترک امریکا و سعودی برای تولید سلول‌های خورشیدی شناخته می‌شود و این تصاویر هم دقیقاً همین را تایید می‌کنند.» با این حال وی می‌افزاید که «من کاملا متقاعد شده‌ام که سعودی‌ها و چینی‌ها به طور فعال در زمینه کاوش اورانیوم و تولید «کیک زرد» در دیگر نقاط عربستان همکاری دارند».
فرانک رابین یک تحلیلگر پیشین تصاویر ماهواره‌ای در آزمایشگاه ملی لوس آلاموس در نیومکزیکو، یک سایت بیابانی را شناسایی کرده که به نظر می‌رسد با تاسیساتی که در مقاله وال استریت ژورنال توصیف شده، همخوانی دارد. به نظر می‌رسد که این سایت، یک کارخانه کوچک برای تبدیل اوره اورانیوم به کیک زرد باشد. این سایت از یک ایست و بازرسی، فَنس‌های با امنیت بالا، یک ساختمان بزرگ و انبارهایی برای ذخیره فضولات اورانیوم برخوردار است. این منطقه بیابانی در شمال غربی عربستان و درست در جنوب شهرک الاولا قرار دارد. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که ساخت این سایت در سال ۲۰۱۴ آغاز شده است؛ تقریباً همزمان با تاسیسات مشابهی در اویینه.
