هوای آلوده کابل بیشتر از جنگ آدم می‌کشد!
کمپ یوسف که خانه بیش از صد فامیل است، از آب و سیستم بهداشتی مناسبی برخوردار نیست و با زباله‌های اطراف محاصره شده است. کودکان او و فامیل‌های دیگر در میان زباله‌ها کاغذ، پارچه، چوب یا پلاستیک و هرچیزی که بتوان از آن به عنوان سوخت استفاده کرد، جستجو می‌کنند.
یوسف ۸ سال پیش از خانه‌اش در شرق افغانستان نقل مکان کرد تا از جنگ بگریزد، اما نتوانست از تراژدی فرار کند. در کابل پایتخت پنج کودک وی فوت کرد، نه به خاطر خشونت یا بمب‌گذاری، بلکه به خاطر آب و هوایی آلوده که در اثر هوای سرد و فقر بدتر شده است.
وی می‌گوید که در کمپ آوارگان زندگی می‌کنند و با سوزاندن زباله‌های اطراف، آن‌ها و دیگر خانواده‌ها خود را گرم و پخت و پز می‌کنند. او می‌افزاید:« هر سال، یکی پس از دیگری هر یک از کودکان به دلیل آلودگی مبتلا به عفونت قفسه سینه و دیگر بیماری‌ها شدند و هرگز به هفت سالگی نرسیدند.» این شخص ۶۰ ساله ۹ کودک دیگر دارد.
یوسف که به عنوان یک حمال در مارکیت سبزیجات کار می‌کند و روزانه به سختی یک دالر در روز درآمد دارد، می‌گوید:« ما پول کافی برای داکتر و دوا نداشتیم … من به سختی برای کودکانم غذا تهیه می‌کنم.»
آلودگی هوا در افغانستان ممکن مرگبارتر از جنگ آن باشد که اکنون ۱۸ سال می‌شود.
هیچ آمار رسمی از این که چند تن از مردم افغانستان در اثر بیماری‌های مربوط به آلودگی جان خود را از دست داده، وجود ندارد. اما گروه پژوهشی «استیت آف گلوبل ایر» می‌گوید بیش از ۲۶ هزار مرگ و میر را می‌توان به سال ۲۰۱۷ نسبت داد. برعکس، طبق گزارش سازمان ملل متحد، ۳ هزار و ۴۸۳ غیرنظامی در همان سال در جنگ از بین رفته‌اند.
کابل، شهری با حدود ۶ میلیون نفر به یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان تبدیل شده و در صدر فهرست سایر پایتخت‌های آلوده مانند دهلی نو یا پکن قرار دارد. ده‌ها جنگ زیرساخت‌های این شهر را تخریب کرده و باعث آواره شدن موجی از مردم شده است.
بسیاری روزها، لایه‌ای از دود و غبار بالای شهر را فرا می‌گیرد. وسایل نقلیه قدیمی زهر به هوا تزریق می‌کند، همانند جنراتورهای الکتریکی که از سوخت بی‌کیفیت استفاده می‌کند. زغال سنگ، زباله، پلاستیک و لاستیک توسط افراد فقیر در خانه‌ها و همچنین در بسیاری از کوره‌های خشت، حمام‌های عمومی و نانوایی‌ها سوزانده می‌شود. بسیاری از ساختمان‌ها سیستم بهداشتی مناسبی ندارد و زباله‌ها در کنار جاده‌ها و پیاده‌روها انباشته می‌شود.
اکثریت قربانیان در خانه‌های خود توسط هوای آلوده مسموم می‌شوند، زیرا خانواده‌ها برای گرم نگه داشتن در زمستان‌های کابل، با وجود دمای زیر صفر و برف، هر آنچه در توان دارند می‌سوزانند. کودکان و افراد مسن بیشتر آسیب‌پذیر هستند. بر اساس گزارش استیت آف گلوبل ایر، دست‌کم ۱۹ هزار و ۴۰۰ مورد مرگ و میر سال ۲۰۱۷ ناشی از آلودگی خانه بوده است که این امر همچنان موجب از دست دادن دو سال و دو ماه امید به زندگی در بدو تولد شده است.
کمپ یوسف که خانه بیش از صد فامیل است، از آب و سیستم بهداشتی مناسبی برخوردار نیست و با زباله‌های اطراف محاصره شده است. کودکان او و فامیل‌های دیگر در میان زباله‌ها کاغذ، پارچه، چوب یا پلاستیک و هرچیزی که بتوان از آن به عنوان سوخت استفاده کرد، جستجو می‌کنند.
او می‌گوید:« ما خیلی فقیر هستیم و مشکلات زیادی داریم. ما پول کافی برای دارو، چوب یا زغال برای گرم کردن، نداریم. بنابراین، این زندگی ما است. کودکانم زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و ما آن را برای آشپزی و گردم کردن کودکان استفاده می‌کنیم.»
دهه‌ها جنگ آسیب‌های محیط‌زیستی افغانستان را بدتر ساخته و پرداختن به آن‌ها چالش بزرگی است. مسائل محیط‌زیستی در پایین‌ترین لیست اولویت‌های حکومتی قرار دارد که با مسائل ساده امنیتی، فساد گسترده و اقتصاد شکننده دست وپنجه نرم می‌کند.
عزت‌الله صدیقی معاون نهاد ملی حفاظت از محیط زیست می‌گوید:« سه یا چهار دهه پیش، آرزو این بود که مردم به کابل بیایند و این هوا را تنفس کنند. ما تمام زیرساخت‌های شهری خود را در عرصه‌های آب، برق، حمل و نقل عمومی، مناطق سبز و همه چیز از دست دادیم.»
اداره محیط زیست کابل برنامه جدیدی را برای کنترول وسایل نقلیه قدیمی – منبع تأثیر گذار آلودگی هوا – راه‌اندازی کرده است.
محمد کاظم همایون رییس این اداره گفت:« مبارزه با آلودگی هوا به اندازه مبارزه با تروریزم مهم است.»
مسئولان هشدار می‌دهند که انتظار می‌رود زمستان سال جاری نسبت به حد معمول سردتر باشد و هراس از این که سوخت‌های آلوده‌کننده هوا برای گرم کردن، افزایش یابد. شهرداری کابل نیز از ساکنین خواسته تا سوزاندن زباله را برای گرم نمودن متوقف کنند.
نرگس مهمند سخنگوی شهرداری کابل می‌گوید:« اگر همه از دستورالعمل‌های ارائه شده توسط شهرداری کابل پیروی کنند، می‌توان آلودگی را کنترول کرد. اما اگر این کار را نکنند، پس ممکن است سال‌ها با این زخم غیرقابل درمان زندگی کنیم.»
اما سوخت(گاز مایع) برای خیلی‌ها در کابل گران است یا در دسترس نیست. بخاری‌های برقی برای اکثر آن‌ها بسیار قیمت تمام می‌شود و از سویی هم قطعی برق دوامدار است.
پزشکان شفاخانه کودکان «اندرا گاندی» کابل می‌گویند که تعداد بیماران مبتلا به بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا افزایش یافته است، هرچند آن‌ها نمی‌توانند آمار دقیقی ارائه دهند. به گفته مسئولان این شفاخانه، در زمستان صدها کودک که گاهی روزانه دچار عوارض تنفسی می‌شوند، به این شفاخانه مراجعه می‌کنند.
داکتر سیف‌الله اباسین ترینر متخصص در این شفاخانه می‌گوید، بخش وی ظرفیت ۱۰ بیمار را دارد اما اغلب سه برابر این تعداد است.
حکومت کمپاین آگاهی‌دهی در مورد محیط زیست را آغاز کرده است. تبلیغات در تلویزیون، برنامه‌ها در مکاتب و دانشگاه‌ها و خطبه‌های مساجد در مورد آسیب‌های آلودگی صحبت می‌کند و به شنوندگان درمورد مراحل کاهش آن توضیح می‌هد.
اما اقداماتی هست که دولت باید انجام دهد، مانند تشویق به کاشت درخت و ایجاد فضای سبز و همچنین عملی نمودن ماستر پلان شهری برای متوقف کردن ساخت‌وسازهای پیش‌بینی نشده در اطراف پایتخت که غالباً به دلیل کمبود خدمات، به منبع آلودگی تبدیل می‌شود.
صدیقی از اداره ملی محیط زیست می‌گوید كه از زمان ایجاد نخستین دولت پس از طالبان در سال ۲۰۰۱، هیچ برنامه برای زیرساخت‌های شهری انجام نشده است و این باعث شده كه افراد، خود برای ساخت خانه‌ها اقدام كنند.
وی می‌افزاید:« بدبختانه همین امر منجر به توسعه(شهری) بی‌برنامه شده است. بنابراین، اکنون ما مشکلات و چالش‌های سازمانی شهری متعددی داریم که باعث آلودگی محیط زیست می‌شود.»
